نژاد و تیره در استان کهگیلویه و بویراحمد
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
مردم كهگيلويه و بويراحمد از نژاد آريايى هستند كه از ديرباز در اين سرزمين زندگى مىكردهاند. پيش از ورود و استقرار آريايىها در اين منطقه اقوام غير آريايى از جمله عيلاميان در اين منطقه مىزيستهاند كه بعدها در احوال اجتماعى، فرهنگى و حتى تركيب نژادى مهاجران آريائى تأثير داشتهاند. كهگيلويه و بويراحمد داراى شش ايل به اسامى: بويراحمد، بهمئى، طيبى، دشمن زيارى، باشت باوى و چرام مىباشد. بويراحمد خود به سه قسمت بويراحمد عليا، بويراحمد سفلى و بويراحمد گرمسير تقسيم مىشود. در مجموع ايلات استان داراى 16 تيره، 181 طايفه، 1816 اولاد ياتش و 13479 خانوار مىباشند.
ايل دشمن زيارى قلمرو ايل دشمن زيارى بين بويراحمد سفلى، طيبى و بختيارى واقع شده است. اين ايل از 9 طايفه تشكيل گرديده كه عبارتند از: طايفه الياسى، طايفه بويرى، سادات اسماعيلى، سادات مشهدى، نور الدين عباس، طايفه سلطانعلى، طايفه شيخ عالى، طايفه قلندرى، طايفه نويى
ايل چرام ايل چرام بين ايلهاى بويراحمد سفلى، بويراحمد گرمسير، باشت و باوى و بويراحمد عليا واقع شده است. اين ايل داراى 18 طايفه اصلى و 10 طايفه متفرقه مىباشد كه طوايف اصلى عبارتند از: آرندى، بايارى، بگها، بنارى، حسام بهاء الدينى، بىرو خرى، خواجهها، دويست، درويشها، ديلگانى، سلمانىها، شيخ گلبهار، شيخونى، گشتاسب، ميرزاها، محمود آوودى، مسيح شاهى و اولاد محمد كاظم خان. طوايف متفرقه ساكن چرام عبارتند از: بابكانى، بادلانى، خواجههاى عرب، زيلايى، طاس، احمدى، سادات اسماعيلى، سادات امامزاده على، سادات علايى، سادات مير سالار.
ايل بويراحمد قلمرو اصلى ايل بويراحمد، بين باشت و باوى، چرام، طيبى، بختيارى، قشقايى، رستم ممسنى، دشمن زيارى كهگيلويه و شهرستان بهبهان واقع شده است. اين ايل از سه قسمت تشكيل شده است كه عبارتند از: بويراحمد عليا، بويراحمد سفلى و بويراحمد گرمسير.
1ـ ايل بويراحمد عليا محدوده اين ايل از شمال به سرزمين بختيارى، از مغرب به بويراحمد سفلى، از مشرق به خاك قشقايى و حدود سميرم و از جنوب به ممسنى محدود است. ايل بويراحمد عليا از چهار تيره: آقايى، قايد گيوى، نگين تاجى (تير تاجى) و سادات تشكيل گرديده است. اين ايل از چهارده طايفه تشكيل گرديده كه عبارتند از: آقايى نرمابى، آقايى بابكانى، صيدالى، امير، اولاد بنى، محمد صادقى، حاجتى، سادات شاهزاده فرج الله، سادات شاه حسن، سادات مير، سادات مختارى، قايد گيوى دشتروم، قايد گيوى سفيدار و سادات شاهزاده قاسم.
2ـ ايل بويراحمد سفلى اين ايل از شمال به دشمن زيارى، از مغرب به بهبهان، از مشرق به بويراحمد عليا و از جنوب به چرام محدود است. بويراحمد سفلى از شش تيره شامل: سادات، قايد گيوى، آقايى، تامرادى، دشت مورى و تعدادى طايفههاى مستقل تشكيل گرديده است. ايل بويراحمد سفلى داراى 38 طايفه مىباشد كه عبارتند از: سادات امامزاده على، سادات رضا توفيقى، سادات كريكى، اولاد على پناه، اولادهاى قايد گيوى، باشرافى، صالحانى، چتيابى، گود سرايى، عمله، ديلگانى، نرمابى، زنگوايى، تا مرادى اصل، تا مرادى نوكر باب، نوكر، طاس احمدى، اولاد ميرزا على، مشايخ، شرانى، برآفتابى، ملا كلبى، سى سختى، عباسى، مالحانى، نويى، بادلانى، كرهاى، شولى، سركوهى، اولاد على مؤمن، برايى، ته لتى، گودرزى، رودشتى، ديانى و فارسى.
3ـ ايل بويراحمد گرمسير محدوده اين ايل از شمال به بويراحمد سفلى، از مغرب به بهبهان، از مشرق به چرام و باشت و باوى، از جنوب به خاك قشقايى محدود است. تيرهها و طوايف بويراحمد گرمسيرى عبارتند از: آروئى، گشتاسب، طاس، احمدى، جليل، طاليشاهى، اولاد ميرزا على، برآفتابى، اسپرى، مارينى، ديلى، باتولى، عربان، سادات بافتح اللهى.
محتویات |
ايل بهمئى
محدوده ايل از شمال به خاك بختيارى، از شمال غربى به جانكى و گرمسير چهار لنگ بختيارى، از مغرب به شهرستان رامهرمز، از مشرق به سرد سير طيبى و از جنوب به سرزمين گرمسير طيبى و بهبهان محدود است.
از اوايل دوره مشروطيت ايل بهمئى به سه طايفه: بهمئى محمدى، بهمئى احمدى و بهمئى علاء الدينى تقسيم شد.
ايل باشت و بابوئى
اين ايل از شمال به بويراحمد عليا، از مشرق به ممسنى، از مغرب به بويراحمد گرمسيرى از جنوب به كشكولى قشقايى محدود است. اين ايل از 5 تيره شامل: تيره عليشاهى، شيخ جليل، گشين، دوليارى و تيره سادات تشكيل شده و داراى 34 طايفه مىباشد.
ايل طيبى
محدوده اين ايل بين بويراحمد سفلى، دشمن زيارى، بهمئى، بهبهان و بختيارى واقع گرديده است. ايل طيبى از دو قسمت گرمسيرى و سرحدى تشكيل گرديده است. طيبى گرمسيرى شامل هفت طايفه به اسامى: عالى طيب، تاج الدين طيب، سليمان شهروئى، كرائى، كهن (قديمى)، متفرقه و سادات مىباشد.
طيبى سرحدى از نه طايفه تشكيل شده كه عبارتند از: طايفه تاحسين شاهى، تا محب على، تاويسى، تا رضائى، طايفه غندى، سادات مير سالار، طايفه تا مرادى، سادات امامزاده سيد محمود و طايفه عمله طيبى.
