موسیقی در استان کردستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
موسيقى كردى از دير باز با زندگى روز مره كردان عجين شده است و به لحاظ شكل و مضمون از تنوع بسيارى برخوردار است. در بيشتر نقاط كردستان نواها و نغمههاى موسيقى در مراسم مذهبى و حماسى و رزمى و جشن و سرور نواخته مىشود.
موسيقى كردى بر چهار نوع است:
1ـ موسيقى محلى كه هر سال يكى از ترانههاى آن از شهرت بيشترى برخوردار مىشود.
2ـ موسيقى فولكلور در كه همراه با مراسم خاصى اجرا مىشود.
3ـ موسيقى بيت خوانى، كه در آن كلام كمترى وجود دارد وحالت آوازى آن بيشتر است.
4ـ موسيقى سه چهانه يا سياه چشمان كه با آهنگ عشقى و غمناك اجرا مىشود.
از ديگر شاخههاى موسيقى كردى موسيقى مذهبى است. بويژه موسيقى ايزدى كه بنابر سنن و رسوم مذهبى اجرا مىشود. در دنياى مذهبى كردان ايزدى، آواز و ترانه يكى از اصول زندگى آنان را تشكيل مىدهد و از اين راه عقايد و انديشه آئينى خود را به مردم عرضه مىكنند و موسيقى مذهبى آنان هرگز مانع رشد موسيقى ملى نشده و همگام با آن پيشرفت كرده است.
آلات موسيقى كردان ايزدى عبارتند از: بادى وزهى و ضربى و بيش از همه به آلات موسيقى بادى مانند دودوك، بلول، شووى، سرنا و تنبور توجه دارند.
تنبور يك ساز مقدس براى كردان به شمار مىرود. در اين ساز به مراسم جمع خانهاى اختصاص يافته است و در حلقه ذكر و سماع با خوانده شدن كلام دينى و عرفانى همراه است.
انواع و اقسام آلات موسيقى كه در ميان كردان رايج است برخى از آنها عبارتند از: تنبور، دايره، دف، طبل، سرنا، نى لبك، كمانچه، بربط و تار.
عبدالحسين سعيديان در كتاب مردمان ايران موسيقى استان كردستان را به سه بخش كلى تقسيم كرده است:
1ـ موسيقى باستانى كردى (هوره)
2ـ موسيقى خانقاهى دراويش
3ـ موسيقى جلوههاى مختلف زندگى.
مهمترين بخش موسيقى اين منطقه موسيقى خانقاهى دراويش است كه ساز اصلى آن دف و تنبور است.
ديگر انواع موسيقى كردى عليرغم دارا بودن جنبههاى حماسى نوعى تنزل را در بطن خويش پروراندهاند. نغمههاى شمشال (سازى مانند نى) نوعى ديگر از موسيقى كردى است كه از عمق، زيبائى و تأثير گذارى بسيار خوبى برخوردار است.
سرنا و دهل از انواع ديگر موسيقى كردى است كه در مراسم جشن و سرور نواخته مىشود.
