نژاد و تیره در استان آذربایجان غربی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
محتویات |
نژاد و تيره
آنچه از آثار محققين به دست مىآيد اين است كه در حدود 3 يا 4 هزار سال قبل، مردمى به نام آريان از ميهن اصلى خود مهاجرت كرده و به سوى اروپا آمدهاند و دستهاى از آنها از اروپا گذشته و به طرف ايران مهاجرت كردند.
اين عده كه خود از سه گروه تشكيل مىشوند در نقاط مختلف ايران ساكن شدند. از جمله آنها مادها هستند كه در آذربايجان سكونت اختيار كردند و به همين جهت مردم آذربايجان از نژاد مادها مىباشند.
آذربايجان يا ماد آتروپاتن از اقوام گوناگونى تشكيل يافته است كه برخى از آنها عبارتند از:
هوريان
قوم هورى بين ارتفاعات زاگرس و درياچه اروميه زندگى مىكردند، در هزاره دوم پيش از ميلاد در مغرب آذربايجان پراكنده بودند.
لولوبىها
قوم لولوبىها بخش وسيعى از درياچه اروميه را به خود اختصاص داده بودند و از لحاظ نژادى با عيلامىها قرابت داشتهاند.
ماننا
قوم ماننا با لولوبىها و هورىها قرابت داشته و در جنوب درياچه اروميه ساكن بودند.
اقوام ديگرى نيز مانند آشورىها، اورارتوها، تيانىها و سكاها در اين منطقه سكونت داشتهاند.
اقوام كنونى آذربايجان تركها و كردها مىباشند.
كردها بزرگترين و قديمىترين قوم آريايى ايران هستند كه در غرب ايران از جمله آذربايجان غربى ساكن هستند.
ايلها و طايفهها
ايلها و طايفههاى گوناگونى در سطح اين استان پراكنده هستند كه هر كدام داراى آداب و رسوم خاص خود هستند.
ايلها و عشاير اروميه
ـ ايل شكاك
در شمال غربى شهرستان اروميه در بخش صوماى و برادوست پراكندهاند. اين ايل از تيرههاى كار دارى و عبدويى تشكيل شده است.
ايل بيگ زاده
در غرب شهرستان اروميه و در مرز تركيه و عراق ساكن هستند. اين ايل فقط داراى طايفه بيگ زاده مىباشد.
ايل ميلان
از كنار رود زنگمار ماكو تا دهستان قطور بخش مركزى شهرستان خوى ساكن هستند. ايل ميلان به دو قسمت ميلان و خلكانى تقسيم مىشود.
قسمت ميلان شامل طوايف:
شيخ كانلو، دود كانلو، ممكانلو،
مندوله كانلو و سارمانلو مىشود.
قسمت خلكانى شامل طوايف:
دلايى، كچانلو، امويى،
قوردويى، مرويى، گلى كانلو و
خوزديى مىشود.
ايل كره سنى
از ايلهاى كرد و در پيرامون شهرستان خوى زندگى مىكنند. اين ايل داراى يك طايفه مىباشد. ايل ممكان لو و ايل دنبلى نيز در شهرستان خوى به سر مىبرند.
ايل زيلان
اين ايل در شهرستان ماكو به سر مىبرند.
طوايف اين ايل عبارتند از:
كره سنى، بروكى، قليكى،
حيدرانلو و سيپكى.
ـ ايل جلائى
بزرگترين ايل منطقه است و اطراف شهرستان ماكو ساكن هستند و داراى 10 طايفه است.
طوايف اين ايل عبارتند از:
قزلباش، خلكانلو، مصركانلو،
جنى كانلو، اوتايلو، على محولى،
حسو خلف، بلخكانلو، ساكان و
قندكانلو.
ايل قره پاپاق
در ناحيه سلدوز نقده زندگى مىكنند.
اين ايل از طوايف:
عربلو، جان احمدلو، تركون شمسه دين،
چاخرلو، سارال و نقى خانلو تشكيل شده است.
ايل زرزا
در اشنويه و روستاهاى سنگان، نالوس، ناليوان و چند روستاى اطراف ساكن هستند.
طوايف اين ايل عبارتند از:
ابراهيم خانى، عبدالله خانى، سيده بيگى،
حسين بيگى، غفور خانى و فتحعلى خانى.
ايل مامش
در منطقه كوهستانى بين پيرانشهر، پسوه، نقده و اشنويه سكونت دارند.
طوايف اين ايل عبارتند از:
قادرى، احمدى، پاشايى امير عشايرى،
سليمانى، خل آقايى، گلابى آقا و
بايزيدى.
ايل هركى
در اطراف اشنويه ساكن هستند.
اين ايل از طوايف سيدان، سرهاتى و مندان تشكيل شده است.
ايل پيران و ايل صوفيانلو در شهرستان پيرانشهر و صوفيان زندگى مىكنند.
ايل سادات در روستاهاى اطراف اروميه پراكندهاند و داراى يك طايفه سادات مىباشد.
ايل افشار
از بزرگترين ايلهاى ايران است كه در ساير مناطق ايران نيز پراكنده هستند.
ايل زعفرانلو
در ناحيه صائين دژ و روستاهاى على بالتا، كران، قزل قيه عليا و چند روستاى اطراف پراكنده هستند.
ايل دهبكرى
مردم ايل دهبكرى در مهاباد و بوكان زندگى مىكنند و تخته قاپو شدهاند طوايف ايل دهبكرى عبارتند از:
معروف آقا، محمد آقا، عباس آقا،
سلمان آقا و شيخ آقا.
ايل عثمان بيگى و ايل گورك در اطراف مهاباد و روستاهاى آن زندگى مىكنند.
ايل گورك از طوايف:
عزيزى، حسنى، محمدى،
ابراهيمى و قادرى تشكيل شده است.
ايل منگور
در روستاهاى بين پيرانشهر، سردشت، مهاباد و بوكان پراكندهاند.
طوايف اين ايل عبارتند از:
شم، مروت، آمان،
زيرن و خضر.
ايل باسك كوله، ايل برياحى، ايل كلاسى،
ايل پشتدرى و ايل ملكارى در ناحيه سردشت و مرز عراق سكونت دارند.
