زبان و گویش مردم استان قم
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
استان قم به علت مهاجر پذير بودن داراى انواع زبانها و لهجهها مىباشد. در منطقه نيروگاه، شهر قائم، زند آباد جمعيت كثيرى از تركان ساكن هستند و به لهجههاى زنجانى، تبريزى، همدانى، اردبيلى و ... صحبت مىكنند.
در بخشهايى از شهر قم به خصوص ابتداى خيابان چهارمردان و يزدان شهر نيز اعراب سكونت دارند.
همچنين از لهجههاى مختلف كشور اعم از كرمانى، يزدى، اصفهانى، مازندرانى، لرى، كردى و ... در اين استان وجود دارد.
زبانهاى لاتين، عربى، فارسى پشتو و اردو در بين مهاجران خارجى وجود دارد. در شهر قائم جمعيت كثيرى از افاغنه زندگى مىكنند كه به زبان فارسى پشتو صحبت مىكنند.
در انتهاى زنبيل آباد، پشت دانشگاه صدوق گروههاى زيادى از خارجيان از كشورهاى مختلف ساكن مىباشند و به زبانهاى مختلف تكلم مىنمايند.
اهميت زبانها و لهجههاى محلّى و اصيل در اين است كه ارتباط زبانهاى باستانى پيش از اسلام را با زبانها و گويشهاى امروزى روشن مىكند.
زبان رسمى مردم قم فارسى درى است كه از قديم الايام به اين زبان تكلم مىنمودهاند.
امروزه اين گويش به لهجه تهرانى نزديك مىشود و لهجه قمى اصيل بيشتر در ميان افراد ميانسال رايج است.
در اين قسمت به برخى از اصطلاحات رايج در ميان ساكنان اين استان اشاره مىكنيم:
اين ساخ = اينطور قزغون = ديگ
ناتو = نا اهل هره كش = هجوم آوردن
چوق = چوب جوق = جوى
آونگون = آويزان آلاخون والاخون = دربدر
كُج = كجا وايسُده = ايستاده
ديرو = ديروز ديفار = ديوار
مايه = عصبانى مرتم = مردم
كل مشته = مشت زدن هَمينْ جى = اينجا
خُلْصِهْ = خلاصه يِخْدِه = كمى
حَظ كردن = كيف كردن اَيِهْ = از يك
بِسّون = بگير دو لكينه = ليوان گلى
كلوزه = كوزه كوچك نقدون = پيش بخارى
لولهنگ = آفتابه كج ميريدون = كجا مىرويد.
