شعرا و ادیبان استان اردبیل

بزمى اردبيلى

بزمى از شعراى بلند پايه قرن دهم هجرى است كه از اردبيل برخاسته و بيشتر عمر خود را به سياحت و تجارت گذرانيده است. مدتى در هند سكونت گزيده و از آن ديار به قصد اداى فريضه دينى به حج رفته است.

وى سه سال در مكه اقامت كرده و از آنجا به عراق آمده و از آنجا نيز به زادگاهش اردبيل مراجعت نموده و در شهر خود به قتل رسيده است. بزمى به روشنى طبع و لطافت گفتار و سرعت انتقال ذهن شهرت داشته است. قتل وى را به سال 987 ه .ق نوشته‏اند.

فايض اردبيلى

ملا حيدر على متخلص به فايض فرزند مسيح اردبيلى و از سخنوران و خوشنويسان سده يازدهم ه .ق بوده است. وى در فن تاريخ گويى و سرودن اقسام مختلف شعر از قبيل مثنوى و رباعى و قطعه مهارت داشت.

وى در سال 1081 ه .ق دار فانى را وداع نمود.

جنونى اردبيلى

جنونى از سخنوران قرن دوازدهم ه .ق است. وى مردى اديب و شاعر بوده و در غزل و ترجيع بند و قصيده و رباعيات توانايى قابل تحسينى داشته است. در سال 1107 از گفته‏هاى خود ديوانى تنظيم نموده كه بنا به نوشته «الذريعه» حاوى 3254 بيت شعر مى‏باشد. جنونى اين ديوان را با بيت زير آغاز نموده است:

چه از خلوت به صحرا جلوه‏گر شد حسن بى پروا بسر هر ذره را سوداى شور و عشق شد پيدا

نصرت اردبيلى

ميرزا نصرالله ملقب به صدرالممالك و متخلص به نصرت از شاعران قرن سيزدهم هجرى اردبيل بوده است.

وى در اصفهان تحصيل كمالات كرد و بعد به عراق و فارس و كرمان و خراسان مسافرت نمود و به صحبت بسيارى از عارفان و دانشمندان رسيد.

سرانجام در اصفهان به خدمت حسين على شاه رسيد و از او تلقين و ارشاد يافت. نايب السلطنه عباس ميرزا، وى را براى تعليم فرزندش محمد ميرزا به تبريز فراخواند و چون محمد ميرزا به سلطنت رسيد، ميرزا نصرالله را به وزارت و صدارت عظمى دعوت كرد.

مقام عرفانى وى مانع قبول اين سمت گشت، امابه لقب صدر الممالك مفتخر گرديد و به اردبيل بازگشت.

وى به سال 1271 ه .ق دار فانى را وداع نموده است.

ميرزا اسحاق اردبيلى

وى از ادباى قرن سيزدهم است و صاحب كتاب حدائق ناصرى و كليات مجنون عامرى مى‏باشد.

حاج ميرزا باقر خلخالى

حاج ميرزا باقر خلخالى از علما و ادباى اوايل قرن چهاردهم هجرى و از شاگردان برجسته ملا على صاحب معدن الأسرار بوده است.

ميرزا باقر مدتى در خلخال مشغول قضاوت و مرجع استفاده طلاب و اهل علم گرمرود، خلخال و خمسه بوده است.

در اثر مناعت طبع و بى طمعى، نزد عموم مردم و به ويژه اولياى امور قاجار محترم بوده است.

وى طبع شعرى روان و سليس داشته است و به زبان فارسى و تركى اشعار نغز و طرفه مى‏گفته است.

از كتابهاى ادبى او «ثعلبيه» مى‏باشد كه بارها در تبريز و استانبول به چاپ رسيده است.

وفاتش روز شنبه 14 شوال 1316 ه .ق رخ داده است.

حالى اردبيلى

حاج ميرزا محسن فرزند ملا حسين على عماد الفقراء متخلص به «حالى» در سال 1285 ه .ق در اردبيل متولد گرديد. پس از تحصيلات لازمه به خوشنويسى رو آورد. وى شاعر صوفى مشرب و از مؤلفان پركار بوده است.

حالى در سال 1374 ه .ق دار فانى را وداع نمود.

آثار وى عبارتند از:

1ـ بصائر الدرجات،

2ـ ترجمه انوار الولايه،

3ـ ترجمه عشقيّه،

4ـ ترجمه فصل الخطاب،

5ـ تمييز المشرب،

6ـ سخنان كوتاه على عليه‏السلام،

7ـ حاشيه بر گلشن راز شبسترى.