پیشینه مذهبی استان یزد
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
با بررسى پارهاى از آثار و يادمانهاى مادى و غير مادى در منطقه سر رشتهاى از آئينهاى كهن ايرانى در اين استان را به دست مىدهند كه قرنها پيش از ترويج مذهب «نو زرتشتى» ساسانى، مردم منطقه بدان پاى بند بودهاند. از آن جمله مىتوان از «مهر پرستى» و نيايش آناهيتا (الههى آبها) نام برد. در زمينهى آئين كهن «مهر پرستى» پارهاى نمادهاى آئين مزبور و رد پاى مهرابههاى قديم، تا اندازهاى روشنگر است و نيز دربارهاى پرستش و نيايش آناهيتا از چند نيايشگاه كهن الهه «ناهيد» و «پارس بانو»، «پير سبز»، «پير ناركى»، «چهل دختران» مىتوان نام برد. ديگر از تحولات تاريخى منطقه يزد در دوره پيش از اسلام اطلاعاتى دقيق در دست نيست، ولى مىتوان به كشتار پيروان كيش مهرپرستى توسط اردشير بابكان و به قدرت رسيدن مزدكيان اشاره كرد.
تا ورود مسلمانان به ايران، مردم منطقه يزد مثل ديگر نقاط ايران به آيين زرتشت اعتقاد داشتند و بر طبق آن، خداى يگانه را پرستش مىكردند.
آتشكدههايى داشتند و رسوم اجتماعى آنان تحت نفوذ تعاليم زرتشت بود. شاهنشاهى ساسانى در سال 651 ميلادى (31 هجرى) سقوط كرد و تقريبا همه ايران تا آمودريا به تسخير مسلمانان درآمد. هر شهرى كه به دست مسلمانان مىافتاد ساكنانش يا مسلمان مىشدند يا با بستن پيمان صلح خراج مىپرداختند. نواحى مركزى ايران از جمله شهر يزد و مناطق اطراف در نيمه اول قرن اول هجرى به دين اسلام گرويدند، ولى برخى از مردم با پرداخت جزيه آيين پدران خود را حفظ كردند و زرتشتى باقى ماندند. مناطق مختلف اين استان در دوران حكومت عثمان فتح گرديدند و از آن زمان تا پايان حكومت امويان واليان عرب بر اين منطقه حكومت مىكردند.
در سال 35 ه .ق مسلم بن زياد از جانب امام على عليهالسلام، والى يزد گرديد و از مردم براى آن حضرت بيعت گرفت. او در نخستين گام، مكتبهايى برپا كرد و در تعليم و تربيت اهالى همت گماشت. يزد يكپارچه به سوى اسلام روى آورد و از همان ابتدا دوستدار على عليهالسلام و خاندان آن حضرت گرديد و از آن پس، مهد دانش و معارف اسلامى شد.
بر اساس آمار سال 1375، از 750769 نفر جمعيت استان، تعداد 745134 نفر مسلمان، 3879 نفر زرتشتى، 78 نفر مسيحى، 100 نفر كليمى، 704 نفر ساير اديان و 874 نفر اظهار نشده بوده است.
بر اساس اين آمار، در آبان 1375، از جمعيت استان 25/99 درصد را مسلمانان تشكيل مىدادهاند. اين نسبت در نقاط شهرى 09/99 درصد و در نقاط روستايى 74/99 درصد بوده است.
جدول 1ـ5ـ توزيع نسبى جمعيت برحسب دين به تفكيك ساكن و غيرساكن
ديناستانساكنغيرساكن نقاط شهرىنقاطروستايى
جمع00/10000/10000/10000/0
مسلمان25/9909/9974/9900/0
زرتشتى52/064/013/000/0
مسيحى01/001/02/000/0
كليمى01/002/000/000/0
ساير و اظهار نشده21/024/011/000/0
مأخذ: سرشمارى عمومى نفوس و مسكن 1375، نتايج تفصيلى استان يزد، ص هجده.
