فرق مذهبی استان مرکزی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
پيشينه فرق مذهبى در استان مركزى
در گذشتهاى نه چندان دور مهمترين مسأله مذهبى در استان مركزى مسأله «حيدرى» و «نعمتى» بود كه در گذشته موجب مشاجرات و منازعات مىشد. به طورى كه از بررسى تصوف در ايران برمىآيد گروهى از صوفيان تندرو و افراطى در ايران خود را «ملامتى» نام گذاشته بودند كه به آنها «ملامتيه» نيز مىگويند. مسلك ملامتيان از پايان قرن سوم هجرى آشكار شده است. نخستين پيشواى ملامتيان را ابو صالح حمدون بن احمد بن عماره قصار نيشابورى دانستهاند كه در سال 271 ه .ق در گذشته و در حيره نيشابور مدفون شده است.
طريقه و روش ملامتيان از ديرباز تا زمان قاجاريه در بعضى شهرهاى استان مركزى رايج بوده و همين اعتقادات آنها ريشه اختلاف بين «حيدرىها» گفته شدهاند يعنى پيروان قطب الدين حيدر بن تيمور بن ابوبكر بن سلطانشاه بن سلطان خان سالورى از مردم شهرزاد (متوفى 613 ه .ق) و «نعمتىها» يعنى پيروان شاه نعمت الله بوده است.
اين اختلاف در ايران، بالاخص در دهه عاشورا در بعضى از شهرهاى استان مركزى، هنگام گردانيدن «نخل» جنگى غريب بر پا مىنموده است. وجود عَلَم كه دهه نخستين ماه محرم در تكيه «ششناو» تفرش نصب مىشود. همچنين به نظر مىرسد در بعضى از شهرهاى استان مركزى «حيدرىها»، تابع سلطان حيدر صفوى بودند زيرا اين فرقه را سلطان حيدر پدر شاه اسماعيل صفوى بنا نهاده و در اشاعه و گسترش آن كوشيده بود و در زمان شاه عباس به اوج خود رسيد.
در حال حاضر در ميان جماعت مسلمين استان، جرياناتى به نام دراويش كه داراى اسامى گوناگونى نيز هستند، فعاليت دارند كه مهمترين و فعالترين آنها فرقه گنابادى، خاكساريه، قادريه، صفى عليشاهى، اهل حق و نور بخشيه مىباشد. همچنين فرقه اسماعيليه نيز به عنوان يكى از فرقههاى گمراه ليكن به اصطلاح مذهبى مطرح مىباشند.
اسماعيليه
پيشينه فرقه اسماعيليه كه به عنوان يكى از فرقههاى به اصطلاح مذهبى ليكن گمراه فعاليت دارد به زمان هلاكوخان مغول بازمىگردد. پس از شكست اسماعيليان از هلاكوخان و سقوط قلاع آنها در ناحيه البرز مركزى تا زمان فرمانروايى اباقا خان (663 ـ 680 ه .ق) براى باز پس گيرى قلاع از دست رفته به كوششهايى دست زدند، اما امام اسماعيليه پس از ركن الدين خورشاه بار ديگر از ديدهها پنهان شد.
پس از مدتى كه از سقوط الموت گذشت، اسماعيليان مركز تازهاى در انجودان يا انجدان كه روز بازارى نزديك اراك بود پى افكندند و توانستند اسماعيليانى را كه در ايران و شام و ماوراء النهر پراكنده بودند را متحد سازند. آنان براى ادامه حيات خود به تصوف شيعيانهاى روى آوردند و امام خود را همچون پير طريقت دانستند، اما هرگز تا آنجا پيش نرفتند كه ترك عقايد خويش گويند يا انديشههاى دينى خود را به كلى در عقايد صوفيه مستهلك سازند.
بنابراين مىتوان گفت با توجه به تبليغات مخفيانه به علت عدم تجانس روحى، تبليغ آنها در اين استان مثمر ثمر واقع نگرديد و نتوانستند پايگاه اجتماعى و پيروان زيادى براى خود بيابند.
جايگاه اصلى فرقه اسماعيليه در روستاى «يكه چاه» از توابع شهرستان محلات مىباشد.
علاوه بر اين در حال حاضر در شهرهاى محلات، دليجان، نيمور و روستاى باقرآباد محلات نيز عدهاى از پيروان اسماعيليه سكونت دارند.
فرقه قادريه و اهل حق
فرقه قادريه و اهل بيشتر در شهرستان ساوه حضور دارند، حتى چند روستا از توابع شهرستان ساوه به طور كلى و بعضا 50 درصد اهل حق نشين مىباشد.
فرقه بهائيت
فرقه ضاله بهائيت از فرقههايى است كه در سطح استان به ويژه در اراك و روستاهايى از منطقه فراهان من جمله روستاهاى اسلام آباد، گازران، اسفين و مشهد زُلف آباد ساكن مىباشند كه به صورت كاملاً منسجم اقدام به برگزارى جلسات و مراسم مخصوص به خود مىنمايند.
شايان ذكر است كه بهائيان ساكن در منطقه فراهان گاه برخوردهايى با مسلمانان داشته و دارند كه نمونه آن درگيرىهايى است كه در روستاهاى مشهد زلف آباد در اوايل پيروزى انقلاب اسلامى تا سال 1362 بين مسلمانان و عناصر وابسته به فرقه بهائيت وجود داشته است، كه در پارهاى از موارد عناصر بهايى اقدام به ضرب و شتم مسلمانان مىنمودهاند و اكنون نيز درگيرىهايى با افراد مسلمان دارند كه عمدتا نيات پليد خود را در قالب مسايلى از قبيل آب، كشاورزى، زمين و ... دنبال مىكنند.
