پیشینه مذهبی استان مرکزی

پيشينه مذهبى

قبل از اسلام و حمله اعراب به ايران دين غالب اهالى اين استان مانند همه ايرانيان، دين زرتشتى بوده است.

وجود آتشكده‏هايى بزرگ مثل آتشكده «وره» در آشتيان، آتشكده خورهه در محلاّت، آتشكده برزو در راهجرد (65 كيلومترى شمال شرقى اراك) و آتشكده‏هاى ديگر در شهرهاى اين استان دليل بر اين مدعاست.

با ظهور اسلام در سال 640 در شبه جزيره عربستان، سلسله ساسانى با بيش از 400 سال حكومت در دوره خليفه دوم و در نتيجه جنگ نهاوند كه اعراب آن را فتح الفتوح ناميدند منقرض شد. از آن پس با پيشرفت اسلام در شرق، ايرانيان به مرور به دين اسلام گرويدند و تاريخ ايران زمين با تاريخ اسلام درآميخت.

اعراب پس از تصرف حلوان در سال 21 ه .ق با لشگركشى‏هاى پى‏درپى، همدان، قم، كاشان و نواحى استان مركزى و اصفهان را تسخير كردند.

پس از فتح اصفهان به فرمان خليفه دوم گروهى از سپاهيان جهت فتح شهرهاى استان مركزى گسيل شدند.

بديهى است مسلمان شدن مردمان منطقه استان مركزى در صدر اسلام به كندى صورت گرفته، چرا كه شواهد تاريخى دلالت بر اين دارد كه در ابتدا، كار با مقاومت‏هايى نيز توأم بوده است.

به هر حال كشاكش بين دين اسلام و آيين‏هاى رايج در ميان عشاير و روستاها و شهرهاى استان مركزى، همچون زرتشتى، مزدكى، چهار سده به طول انجاميد. پس از قبول اسلام، در آغاز، مردم منطقه پيرو مذهب اهل سنت بودند ولى با استقرار حكومت صفويه، به مذهب تشيع گرايش پيدا كردند.

گذشته از تأثير حكومت شيعى مذهب صفويه، يكى از عوامل مهم گرايش به مذهب تشيع در استان مركزى قرار گرفتن آن بر سر راه زوار كربلاى معلى و عتبات عاليات بوده است كه باعث تبليغ هرچه بيشتر شيعه در منطقه مى‏گرديد.

همچنين در گرايش مردم استان به مذهب تشيع، رواج بازار تشيع در قم و سكونت فرزندان امام على عليه‏السلام، امام جعفر صادق عليه‏السلام، امام موسى كاظم عليه‏السلام و امام رضا عليه‏السلام در مناطق مختلف استان، نقش بسيار مهمى ايفاء كرده است.

وجود امام‏زادگان، بقاع متبركه، اراك، آستانه، اردهال، شازند، تفرش، آشتيان، خمين، ساوه و غيره مؤيد نفوذ و تداوم مذهب تشيع در منطقه استان مركزى مى‏باشد.

بر اساس سرشمارى عمومى نفوس و مسكن كشور در آبان 1375، از مجموع جمعيت استان مركزى 1226174 نفر مسلمان، 213 نفر زرتشتى، 598 نفر مسيحى، 13 نفر كليمى و 1814 نفر ساير و اظهار نشده بوده‏اند.

از جمعيت مسلمان استان 699732 نفر در نقاط شهرى و 526442 نفر در نقاط روستايى سكونت داشته‏اند؛ بدين ترتيب از جمعيت استان 79/99 درصد را مسلمانان تشكيل مى‏داده‏اند.

اين نسبت در نقاط شهرى 74/99 درصد و در نقاط روستايى 84/99 درصد بوده است.

جدول 1ـ5ـ توزيع نسبى جمعيت بر حسب دين به تفكيك محل سكونت

ديناستاننقاط شهرىنقاط روستايى

جمع00/10000/10000/100

مسلمان79/9974/9984/99

زرتشتى02/002/002/0

مسيحى05/008/000/0

كليمى00/000/000/0

ساير و اظهار نشده15/016/013/0

مأخذ: مركز آمار ايران، سرشمارى عمومى نفوس و مسكن ـ 1375، نتايج تفصيلى استان مركزى، ص هجده.