پیشینه مذهبی استان گلستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
) پيشينه مذهبى
مردم استرآباد (گرگان فعلى) قبل از اسلام همانند اغلب نقاط كشور بر آئين زرتشت بودهاند. شواهد بسيارى نشانگر آن است كه حتى در قرنهاى اوليه اسلامى زردتشتيانى در اين مناطق زندگى مىكرد. از طرفى وجود آتشكدهها در شمال شرقى و شمال ايران به ويژه در طبرستان و گرگان در قرون اوليه هجرى قطعى بوده است. تا آنجا كه مقدسى نيز در سالهاى 375 ه .ق وجود برخى از اين آتشكدهها را گزارش نموده است. كاوشهاى باستانشناسى نيز اين مطلب را تأييد مىكند و وجود قبرهاى زرتشتيان (مجوس ـ گبرى) در منطقه كه هنوز هم مردم به آنجا «قبر گبرى» مىگويند شاهد بر اين مدعاست.
همچنين برج رادكان در جنوب غربى گرگان و در جنوب كردكوى نيز تا اين زمان هنوز قلعهگبرى ناميده مىشود. وجود زرتشتيان تا قرن 2 و 3 ه .ق در منطقه شواهد تاريخى دارد. حتى مجوسان (زرتشتيان) ناحيه شمال (مازندران و گرگان) بعد از مرگ ابومسلم به يارى «سبناد» شتافته و عليه خليفه قيام نمودند و...
بعد از فتح ايران به دست مسلمانان تا سالها بعد منطقه طبرستان در گرگان به صورت نيم مستقل باقى ماند.
حدود سالهاى 22 ه .ق (در زمان عمر) «سويدبن مقرن» گرگان را فتح كرد و با گرفتن خراج آن را به مرزبان خود واگذاشت.
نظرات ديگرى نيز در مورد فتح گرگان آمده است البته اسلام آوردن گرگانيان و مردم منطقه تا سالها بعد از فتح هم نمود چندانى نداشت. حتى سال 98 ه .ق كه يزيد بن مهلب مجددا گرگان را فتح كرد هنوز مردم به طور عمومى مسلمان نشده بودند.
يزيد بن مهلب در گرگان مساجد متعدد ساخت. مردم گرگان در زمان اقامت او شورش كردند كه به شدت سركوب شدند. مردم طبرستان و گرگان از اين سالها به بعد درگيرىهاى متعدد با سپاه و سرداران اموى داشتند.
بررسىها نشان مىدهد كه تا سال 167 ه .ق كه سپاه مهدى خليفه عباسى به دليل شورش اهالى منطقه گرگان به اين سرزمين حمله مىكنند، هنوز مردم بر آئين نياكان خود يعنى كيش زرتشتى بودند و از اين زمان به بعد بود كه گسترش اسلام شدت يافت.
شايد دقيقتر بتوان گفت تا زمان حكومت علويان هنوز اسلام جايگاه خودش را در طبرستان و گرگان پيدا نكرده بود و از اين دوره است كه به دليل منش نيك امثال حسن بن زيد (داعى كبير) اسلام و تشيع گسترش يافت و در قلب مردم نفوذ كرد و به فرمان او بود كه به سال 252 ه .ق در نماز «حى على خير العمل» و جهر در «بسم الله الرحمن الرحيم» (كه از ويژگى شيعيان است) لازم شد. گرچه تشيعى كه داعى آن را تبليغ مىكرد تشيع زيدى دانستهاند. او در ماه شعبان همان سال از كلاردشت تا گرگان را فتح كرد. بسيارى از مردم نقاط شمال ايران مانند رامسر، تنكابن اساسا به دست او مسلمان شدند.
در سال 257 ه .ق گرگان به دست حسن بن زيد فتح شد و سپاه خليفه عباسى و طاهريان شكست خوردند و مردم كه جز ظلم و جنايت از آنان چيزى نديده بودند با آغوش باز از طرفداران علويان استقبال كردند.
حسن بن زيد سپس برادرش محمد بن زيد را به ولايت گرگان منصوب كرد و حسن بن زيد (داعى كبير) هنگام مرگ براى برادرش محمد، حاكم گرگان بيعت گرفت، محمد در دوره حكومتش عدل علويين را در ناحيه شمال نشان داد و بدين ترتيب مردم استان گلستان اسلام علوى يعنى تشيع را پذيرا شدند و مظاهر آن در سراسر منطقه هر روز جلوه بيشترى پيدا كرد.
كثرت وجود سادات علوى در اين منطقه خود دليلى روشن بر گسترش تشيع در اين منطقه مىباشد. كتاب منتقلة الطالبيه كه در قرن پنجم نگارش يافته است تعداد علويان جرجان (گرگان) را 32 نفر دانسته است حال آنكه در قم كه به شهرى شيعه نشين مشهور بوده فقط 27 نفر علوى زندگى مىكردند.
بر طبق آخرين آمار در سال 1376 از مجموع جمعيت استان، 1215378 نفر 1213053 نفر (80/98 درصد) را جمعيت مسلمان، 294 نفر (0024/0 درصد) را جمعيت زرتشتى، 100 نفر (0082/0 درصد) را جمعيت مسيحى و يك نفر كليمى، 1209 نفر از ساير اديان و 721 نفر اظهار نشده بودهاند. از جمعيت استان، 8/99 درصد را مسلمان تشكيل مىدادند. اين نسبت در نقاط شهرى 70/99 درصد و در نقاط روستايى 84/99 درصد بوده است.
