منابع آب استان هرمزگان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
ميزان متوسط ساليانه ريزشهاى آسمانى در وسعت حوزههاى آبريز 100 هزار كيلومتر مربعى استان با اعمال حداقل 165 ميلى متر بارندگى حدود 5/16 ميليارد متر مكعب است كه حجم عظيمى از اين توان آبى در حجم عظيم سيلابها و روان آبها از طريق رودخانههاى استان به خليجفارس و درياى عمان تخليه شده و قسمت قابل توجهى نيز به دليل گرمى و خشكى بالاى هوا تبخير مىگردد. ظرفيت آبهاى تحت الارض استان از نفوذ باقيمانده آبها به زمين و ايجاد سفرههاى آبى به وجود آمده است.
رودخانههاى استان هر چند از نظر كميت رقمهاى قابل توجهى را نشان مىدهند ولى بيشتر آنها يا فصلى و سيلابى هستند كه فقط در هنگام بارندگى داراى آب مىباشند و يا آب آنها شور است كه در نتيجه فاقد ارزش كاربردى در كشاورزى، شرب و حتى صنعت مىباشند.
عامل اصلى شورى آب و خاك در هرمزگان وجود حدود 70 گنبد نمكى بزرگ و كوچك است كه در سراسر استان و با تراكم بيشتر در غرب آن پراكنده شدهاند.
ـ رودخانهها
با توجه به اين كه استان هرمزگان به علت موقعيت جغرافيايى خاص خود كه در رشتههاى جنوب خاورى جبال زاگرس واقع گرديده است، و به علت فقدان يخچالها و برفهاى دايمى در رشته جبال مذكور كه منبع بيكران رودخانهها مىباشند، در اين استان رودخانههاى متعدد پرآبى وجود ندارد. تنها رودخانههايى كه در اين منطقه پر آب مىباشند، ميناب و مهران هستند كه بخش زيادى از آبهاى آنها بر اثر گرماى زياد تبخير و از دست مىرود و يا پس از طى مسافتى كوتاه اكثر رودها خشك مىشوند و تعداد ديگرى از رودهاى اين منطقه، به علت گذشتن از نمكزارهاى ساحلى و يا از دشتهاى گچى شور شده و در انتها به دريا مىريزند.
رودهاى استان را مىتوان از نظر نوع به دو دسته تقسيم كرد: رودخانههاى شور ياكل و مهران از آب شور برخوردار هستند و رودخانههاى گنج، جگين، كريان، جلابى و ميناب داراى آب شيرين هستند.
رودخانه ميناب
اين رود يكى از پرآبترين رودهاى جنوبى ايران بوده كه آنرا بايد از مهمترين و بزرگترين منبع سطح الارض استان تلقى كرد. اين رود از «رود كورنگ» در حدود 42 كيلومترى شمال ميناب سرچشمه مىگيرد و در انتها در شمال تنگه هرمز به خليجفارس مىريزد. به خاطر شيرين بودن آب اين رودخانه و از آنجا كه يكى از امتيازات عمرانى و اقتصادى منطقه به شمار مىرود، اخيرا سد استقلال بر روى آن احداث و در حال حاضر علاوه بر آبيارى حدود 10 هزار هكتار باغات و مزارع اطراف ميناب، آب شرب بندرعباس را از طريق يك خط انتقال 800 ليتر در ثانيه تأمين مىنمايد.
رودخانه مهران
اين رود از جنوب كوههاى هفچن، 15 كيلومترى شمال «عسلويه» سرچشمه گرفته و به خليجفارس مىريزد.
رودخانه شور
از كوههاى «داراب» سرچشمه گرفته و در خاور بندر خمير به خليجفارس وارد مىشود.
رودخانه شميل
اين رودخانه در شمال شرقى بندرعباس واقع است و حوضه آبريز آن حدود 2000 كيلومتر مربع مىباشد. رودخانه مذكور در نزديكى روستاى شميل وارد دشتى وسيع مىگردد. اين رودخانه داراى وسيعترين رودخانه كل حوزه آبريز به مساحت 40 هزار كيلومتر مربع است كه جمع آب رودخانههاى متعددى مانند شور، گنج، حاجى آباد و رسول بوده و هر چند در سر چشمههاى خود شيرين است ولى در نهايت شور و غير قابل استفاده مىگردد.
ديگر رودخانههاى استان عبارتند از: چيل، شقرود، ماشارى، جاسك، شهرنو، هيلرو، زيانى، بهمدى، گابريگ، رودان، زرانى، گرو، مازابى، سبزپوشان، حاجى آباد، رسول، جغين (جگين)، شاه بابك، گودر (گوادر)، انگهران، دزدان.
ـ چشمهها
چشمههاى آب گرم گنو، خورگو، خمير، چسبانه، معدونيه، لامى بشير و آبكمور از مهمترين چشمههاى آب گرم استان است كه براى رفع انواع امراض مورد استفاده قرار مىگيرند.
ـ خليجفارس
خليجفارس با مساحت 240000 كيلومتر مربع داراى عرضهاى مختلفى است كه كمترين عرض از دماغه ناى بند (ايران) تا رأس راكان (ركن) شمال كشور قطر 185 كيلومتر و بيشترين عرض آن از بندر جزه (ايران) تا كرانههاى سليه (امارات متحده عربى) 355 كيلومتر است.
طول خليجفارس از دهانه اروندرود تا كرانههاى ابوظبى 830 كيلومتر و ژرفاى آن در قسمت شرقى به طور متوسط 50 تا 80 متر و در قسمتهاى غربى حدود 10 تا 30 متر است. ژرفترين نقطه خليجفارس به عمق 93 متر واقع در 15 كيلومترى جنوب جزيره تنب بزرگ واقع است. طول كرانههاى ايران در خليجفارس از بندرعباس تا دهانه اروند رود 1259 كيلومتر است. شورى آب خليجفارس از آبهاى ديگر جهان نسبتا بيشتر است به طورى كه بين 37 تا 50 در هزار متغير مىباشد. شورى آب خليجفارس به عوامل زير بستگى دارد:
1ـ كند بودن جريان آب در تنگه هرمز؛
2ـ واقع شدن خليجفارس در نزديكى خط استوا؛
3ـ تبخير بيشتر آبهاى آن و نمكزار بودن بستر رودهاى دجله و فرات كه به خليجفارس مىريزند.
اين شورى در سواحل جنوبى آنقدر زياد است كه در برخى نقاط كوههاى نمكى سر از آب بيرون آوردهاند.
خليجفارس داراى جزاير بسيارى است كه عبارتند از: ابوموسى، بنى فرور، تنب بزرگ، تنب كوچك، سيرى، شتور، فرور، قشم، كيش، لارك، لاوان، هرمز، هندرابى، هنگام كه از نظر تقسيمات سياسى جزء استان هرمزگان مىباشند.
رودخانههايى كه به خليجفارس مىريزند عبارت است از: هنديجان، جرّاحى، كارون، اروند رود، دالكى، مند، اهرم، شور، ميناب، كل (شور)، شميل (حسن لنگى)، مهران، جلابى.
در ناحيه جنوبى خليجفارس رودخانه دائمى وجود ندارد و اغلب در مواقع بارندگى رودخانههاى فصلى جارى مىشود.
