منابع آب استان گیلان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
استان گيلان داراى غنىترين منابع آب سطحى و زير زمينى در كشور و خاورميانه است. باران سالانه با ارتفاع بيش از يك متر و احتمال وقوع بارش در تمامى فصلهاى سال، شرايط مطلوب و مساعدى در زندگى اجتماعى و اقتصادى گيلان پديد آورده است. آبهاى سطحى و زيرزمينى تحت تأثير مجموعهاى از عوامل زمينشناسى، اقليمى و پوشش زمين شكل مىگيرد.
استان گيلان نيز به خاطر داشتن شرايط اقليمى و پوشش گياهى متفاوت، از جهت جذب و نگهدارى رطوبت تا حدودى متفاوت است. در بررسى منابع آب گيلان با توجه به موقعيتهاى متفاوت، حوزه آبى آن در شش حوزه شامل منابع آب غرب گيلان (آستارا تا چاف رود)، شرق گيلان (لنگرود تا صفارود)، سفيد رود، حوزه فومنات يا تالاب انزلى، منابع آب شرق گيلان، آبهاى زير زمينى و سطحى و آبهاى ساكن مورد مطالعه قرار دادهاند.
جريانهاى سطحى
حوزه آب خيز رودهاى غرب گيلان بالغ بر 3232 كيلومترمربع وسعت دارد. 84 درصد اين منطقه كوهستانى است. اين حوزه داراى رودهاى متعددى است كه بزرگترين رودخانه اين حوزه، گرگانرود است. شاخه اصلى اين رودخانه از ارتفاع 3000 مترى سرچشمه مىگيرد و از كنار تالش عبور مىكند و حدود 175 ميليون مترمكعب در سال آبدهى دارد.
دومين رود پر آب اين حوزه، شفارود با متوسط 186 ميليون مترمكعب آبدهى سالانه است كه از نزديك رضوانشهر عبور مىكند. حوزه آبخيز حوزه فومنات 3740 كيلومتر مربع وسعت دارد. اين حوزه 2949 كيلومترمكعب آبدهى ساليانه دارد.
از رودهاى مهم اين حوزه مىتوان از رودهاى چاف، شاندرمن و خالكايى نام برد.
حوزه آبخيز سفيد رود در حدود 59400 كيلومتر مربع وسعت دارد. اين رود از استانهاى كردستان، آذربايجان و مركزى سرچشمه مىگيرد و پس از گذر از استان زنجان، در استان گيلان به درياى خزر مىريزد. طول آن 650 كيلومتر و با آبدهى متوسط سالانه حدود 4951 ميليون مترمكعب، بخشهاى وسيعى از دشت گيلان را مشروب مىسازد.
حوزه آبخيز شرق گيلان در دامنه شمالى البرز بين رود چابكسر و لنگرود و در سمت مشرق دره سفيدرود قرار دارد. تعدادى از رودهاى اين حوزه در برخى از فصول سال فاقد آب هستند و پس از نزول باران در آن سيلاب جارى مىشود.
بزرگترين رود اين حوزه پل رود با ميزان آبدهى سالانه 791 ميليون مترمكعب در يك سال مرطوب مىباشد.
برخى از رودهاى اين حوزه لنگرود رودخان، شلمان رود، كيارود و... مىباشد.
تالاب انزلى
تالاب انزلى با مساحت حدود 100 كيلومتر مربع در جنوب درياى خزر واقع شده است. اين تالاب از شمال به درياى خزر، از جنوب به صومعه سرا و قسمتى از شهرستان رشت، از شرق به روستاى پيربازار و از غرب به كپورچال و آبكنار محدود مىشود.
تالاب انزلى داراى جزاير متعددى مىباشد كه مهترين آنها عبارت است از: قلم گوده بزرگ و كوچك ميان پشته و غيره. از رودخانههايى كه به اين تالاب وارد مىشوند مىتوان از ماسوله رودخان، قلعه رودخان، پسيخان، پير بازار و شيجان رود نام برد. اين تالاب از نظر زيست محيطى، سياحتى و اقتصادى داراى ويژگيهاى ممتازى مىباشد.
سدها
در اين استان سدهاى متعددى از جمله، سد مخزنى سفيد رود، سد انحرافى سنگر، سد انحرافى پسيخان، سد انحرافى تاريك، سد انحرافى كيسم (قوام السلطنه)، سد انحرافى شاخ رز (رود جمعه بازار) وجود دارد.
بزرگترين سد استان و سد مخزنى سفيد رود مىباشد و در سال 1341 به بهرهبردارى رسيده است. سطح مخزن آن حدود 56 كيلومتر مربع و سطح زير كشت آبيارى آن در مرحله نهايى 240000 هكتار است.
