منابع آب استان کردستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
استان كردستان به دليل ريزش بخش قابل توجهى از ابرهاى باران زاى جريانهاى مديترانهاى داراى منابع آبى فراوان است و در زمره مناطق پر آب كشور قرار دارد، منابع آبى در اين استان دو گونه است:
آبهاى سطحى
استان كردستان از سه حوضه آبريز تشكيل گرديده است:
1ـ حوضه آبريز سفيدرود كه آب آن به درياى خزر مىريزد.
2ـ حوزه آبريز زرينه رود كه آب آن به درياچه اروميه مىريزد.
3ـ حوضه آبريز سيروان و زاب كوچك كه آب آن از كشور خارج و از طريق عراق به خليج فارس مىريزد. در كردستان به علت وجود كوههاى متعدد و بارندگى زياد رودهاى پر آبى جريان دارد كه اراضى وسيع اين استان را مشروب مىسازد.
بارندگى در بهار و پاييز و بارش برف در زمستان منابع آبى زير زمينى را غنى ساخته و به صورت چشمهها در درّهها و دشتهاى وسيع روان مىگردد و از به هم پيوستن آنها رودهاى پر آبى در اين استان جريان مىيابد. مهمترين آنها به شرح زير مىباشد:
رودخانهها
در كردستان به علت وجود كوههاى متعدد و بارندگى زياد، رودهاى پر آبى جريان دارد كه اراضى وسيع اين استان را مشروب مىسازد.
الف) رودخانههاى شهرستان سنندج:
1ـ رودخانه قشلاق كه از ارتفاعات باينجوب و چرنو در شمال و مغرب حسينآباد سرچشمه مىگيرد و در 6 كيلومترى شرق شهر سنندج در جهت جنوبى جريان داشته و از كنار آبادى قشلاق گذشته و در جنوب سنندج و در شمال آبادى بزلانه به رودخانه گاورود ملحق مىشود و پس از پيوستن به رودخانه سيروان به خاك عراق مىريزد.
2ـ رودخانه گاوه رود از كوههاى سنقر و كليايى سرچشمه گرفته و پس از پيوستن به رودخانه سيروان به خاك عراق مىريزد.
3ـ رودخانه گزان از كوههاى سختاع، باينجوب سرچشمه گرفته و به رودخانه قشلاق مىريزد.
4ـ رودخانه چرنو از كوههاى چرنو سرچشمه مىگيرد و به رودخانه قشلاق مىريزد.
5ـ رودخانه قزل اوزن كه از كوههاى جنوبى دهستان سارال و مسجد ميرزا سرچشمه مىگيرد و بعد از پيوستن به رودخانه تلوار به درياى خزر در گيلان مىريزد.
ب) رودخانههاى شهرستان بيجار:
1ـ رودخانه قم چقادر منطقه سياه منصور از كوههاى چيچكلو سرچشمه گرفته و در نزديكى توپ آغاج به رودخانه قزل اوزن مىريزد.
2ـ رودخانه كوه زن از كوههاى سراب شهرك سرچشمه گرفته و به رودخانه قزل اوزن مىريزد.
3ـ رودخانه چم از كوههاى مبارك بالا و صيدان در منطقه خسروآباد بيجار سرچشمه گرفته و نهايتا به تلوار مىريزد.
4ـ رودخانه قزل اوزن كه از كوههاى سارال و چهل چشمه سرچشمه مىگيرد و پس از مشروب كردن قسمتى از اراضى ديواندره در منطقه نجفآباد بيجار به طرف شمال حوزه بيجار رفته و پس از مشروب كردن اراضى استان زنجان نهايتا به درياى خزر مىريزد.
5ـ رودخانه اوزن دره كه از كوههاى سلطان آباد و شيركش عليا سرچشمه گرفته و از منطقه خسروآباد بيجار گذشته و در محل چهل اميران در منطقه پيرتاج به رودخانه تلوار ملحق مىشود.
ج) رودخانههاى قروه:
1ـ رودخانه تلوار كه از آباديهاى سلسله و بليان آباد سرچشمه گرفته و پس از پيوستن به رودخانههاى دهگلان و طهماسبقلى و شوربه وارد رودخانه قزل اوزن مىشود.
د) رودخانههاى شهرستان سقز:
1ـ رودخانه سقز يا جغتو از كوههاى گردنهخان و قبغلوجه سرچشمه گرفته و به سد بوكان مىريزد.
2ـ رودخانه آنيان كه به سد بوكان مىريزد و رودخانه سنته از كوههاى نرگسله سرچشمه گرفته و به سد بوكان مىريزد.
هـ) رودخانههاى مريوان:
1ـ رودخانه ريخلان كه از درياچه زريوار مريوان سرچشمه گرفته و پس از پيوستن به رودخانه گاران به رودخانه سيروان مىريزد.
2ـ رودخانههاى نگل، چاولكان، و كوماسى و كلاتزران كه به جزء رودخانه نگل كه به رودخانه گاران مىريزد بقيه آنها به رودخانه نگل مىريزند. 3ـ رودخانه سيروان كه در واقع از كوههاى مريوان سرچشمه گرفته و در خاك عراق مىريزد.
و) رودخانههاى بانه
در بانه چند رودخانه وجود دارد كه همگى از ارتفاعات شرقى سرچشمه گرفته و به رودخانه زاب در خاك عراق مىريزد.
آبهاى زير زمينى
در گستره استان كردستان، منابع آبهاى زير زمينى، بخشى از نيازهاى مصرفى شرب و كشاورزى منطقه را تأمين مىكند.
رخنمونهاى آهكى اين استان، بويژه در نواحى غربى منطقه، حائز اهميت هستند و از آنها چشمههاى دائمى سرچشمه مىگيرند كه جريان پايه رودخانههاى منطقه را بوجود مىآورند.
ذخائر آبى موجود در نهشتههاى آبرفتى در نواحى شرقى به علت گسترش وسيعتر داراى اهميت بيشتر و در نواحى غربى محدودتر است.
مهمترين آبخانههاى استان كردستان در دشتهاى قروه، چهار دولى، دهگلان، بيجار و كامياران واقعند.
مجموع بهرهبردارى از منابع آب زير زمينى استان كردستان 84/554 ميليون مترمكعب برآورد شده كه سهم مصارف كشاورزى، شرب و صنعت از اين منابع به ترتيب 2/90 درصد، 67/9 درصد، و 13/0 درصد بوده است.
