منابع آب استان سمنان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
استان سمنان با توجه به موقعيت اقليمى و جغرافيايى خاص، به طور كلى جزء مناطق خشك و كم آب بوده؛ به نحوى كه جهت مصارف كشاورزى و صنعتى و غيره عملاً با كمبود آب مواجه مىباشد. تأمين آب مصرفى استان از طريق آبهاى سطحى و زير زمينى مىباشد. از مجموع آب مصرفى استان (1071 ميليارد متر مكعب)، 873 ميليون متر مكعب از منابع آب زيرزمينى، (82 درصد) و 198 ميليون مترمكعب آن از منابع آبهاى سطحى، (18 درصد) تأمين مىشود. حجم آبهاى زير زمينى در حال حاضر 852 ميليون متر مكعب برآورد شده كه ميزان برداشت از ميزان تخمينى بيشتر مىباشد و به همين دليل حفر چاههاى عميق و استفاده از آبهاى زيرزمينى در دشتهاى شاهرود و ايوانكى ممنوع اعلام شده است.
آبهاى سطحى
استان سمنان به استثناء رودخانه حبله رود كه در دشت گرمسار جريان دارد، فاقد رودخانه دائمى مىباشد؛ هرچند به بعضى از جريانات سطحى تقريبا دائمى، ناشى از آبهاى زير زمينى رودخانه اطلاق گرديده (مانند چشمه على دامغان)، ليكن به نظر مىرسد چنين تعبيرى مقرون به واقع نبوده و هدف از رودخانه نوعى از جريان سطحى است كه داراى تغذيه مختلفى مىباشد. با توجه به اين مطلب، جريانات سطحى كه در اين منطقه موجود مىباشد مركب از مسيلهايى است كه بعد از پايان بارندگى ادامه يافته و بعد از مدتى قطع مىشود. بررسى مورفولوژيكى بسترها نشان داده است كه سيلابهاى شديد عوارض فرسايشى قابل توجهى را در بر داشته و به علت رژيم سيل آساى جريانات سطحى امكان استفاده از آنها ميسر نمىباشد. ليكن با توجه به كمبود آب منطقه، بايد مطالعات و تحقيقات لازم و جامع جهت ايجاد تأسيسات لازم براى استفاده از سيلابها صورت گيرد.
رودخانهها
رودخانههايى كه در اين استان جريان دارند دائمى نبوده و اغلب خشك و رودهاى كوهستانى كوچك و كم آبى مىباشند كه تنها در مواقع بارندگيهاى زياد تشكيل سيلاب داده و به دشت كوير منتهى مىشوند.
مهمترين رودخانههاى اين استان عبارتند از:
1ـ رودخانه گل رودبار
اين رودخانه در سمنان داراى چندين شعبه مانند ده صوفيان و شهميرزاد بوده و حوزه نسبتا وسيعى را مشروب مىسازد.
اين دو شعبه در نزديكى بند مهديشهر يكى شده و در حدود شمال در جزين شعباتى ديگر بدان متصل گشته و پس از گذشتن از غرب سمنان به دشت كوير منتهى مىشود.
2ـ رودخانه تاش
رودخانه تاش در شهرستان شاهرود از درههاى جنوبى شاهكوه گرگان و حدود تاش و مجن سرچشمه مىگيرد و پس از اتصال با چندين رود كوهستانى به سمت دشت كوير سرازير مىشود.
3ـ رودخانه كال شور
اين رودخانه در قسمت بخش ميامى شاهرود جريان دارد كه از زير پل ابريشم مىگذرد و اراضى اطراف را سيراب مىنمايد.
4ـ رودخانه چشمه على
رودخانه چشمه على در شهرستان دامغان جريان دارد و از درههاى جنوبى شاهكوه گرگان سرچشمه مىگيرد.
5ـ خشك رود دريان
اين رودخانه در شمال قوشه از ارتفاعات شمالى قوشه سرچشمه مىگيرد و سيلاب آن در كنار قريه امروان عبور كرده و به دشت كوير منتهى مىگردد.
6ـ رودخانه حبله رود
حبله رود از سلسله جبال البرز سرچشمه مىگيرد و منبع اصلى آب گرمسار بشمار آمده و داراى شعبات مختلفى است كه مهمترين شعبه آن رودخانه نمرود است كه تقريبا نصف آب رودخانه را تأمين مىنمايد.
اين رودخانه در 30 كيلومترى دشت گرمسار از مناطق بسيار شورى عبور مىكند كه حاوى كلرور سديم و گچ مىباشد.
7ـ رودخانه ايوانكى
اين رودخانه كه خيلى كوچك است در زمستانها سيلابها را جمع آورى نموده و به سمت ايوانكى سرازير مىشود و در تابستان ميزان آب آن به صفر مىرسد.
قنات و چاههاى عميق و نيمه عميق
در بخش مهديشهر (سنگسر) و شهميرزاد 22 رشته قنات وجود دارد كه اغلب در مسيل قرار دارند و سطح آب در اين منطقه بسيار پايين مىباشد. عمق چاهها حتى به 120 متر رسيده است و آب تمام قناتها به جز قنات «ليتو» كه اندكى شور و گوگردى و داراى حرارتى معادل 25 درجه است، بقيه نسبتا شيرين و گوارا است. در منطقه سرخه و روستاى «لاسگرد» 42 رشته قنات حفر شده است. قنوات «نظامى»، «اسد آباد»، «سنجده» و «غياث آباد» در ابتداى مخروط افكنه حفر گرديده و از آب مسيلهاى بالا استفاده مىكنند.
قناتهاى «بيدان»، «نعمت آباد» و «مؤمن آباد» چون از آبرفتهاى گچدار و نمكدار تغذيه مىشوند آب تلخ و شور دارند.
در بخش جام، قنوات «پريا»، «جام»، «سرگازتر»، «باران آباد» و غيره عموما كم آبند و ميزان آبدهى آنها بستگى مستقيم به رطوبت هوا و نزولات جوى دارد.
در شهرستان دامغان 119 رشته قنات وجود دارد. ميزان آبدهى قنوات دامغان تا 38 ليتر در ثانيه و طول بعضى قناتها تا 10 كيلومتر و عمق مادر چاهها تا 110 متر مىرسد.
