منابع آب استان خوزستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
1ـ آبهاى سطحى
استان خوزستان يكى از استانهايى است كه از آبهاى سطحى بسيارى برخوردار است. آبهاى سطحى استان شامل رودخانههاى مختلف مىباشد.
رودخانههايى كه در اين استان جريان دارد از آبهاى كوهستانهاى بختيارى و لرستان و فارس سرچشمه گرفته از شمال و مشرق به طرف جنوب غربى سرازير شده و جلگه خوزستان را از آبرفتهاى خود، ساخته و پرداخته كردهاند.
رودهاى مهمى كه در اين استان جريان دارند عبارتند از:
ـ رود كارون
كارون به طول 850 كيلومتر و عرض متفاوت، از درههاى تنگ عميق در سرچشمه تا بستر پهن و گسترده در مصب، از بزرگترين و طويلترين رودهاى ايران است. سرچشمه آن از ارتفاعات زرد كوه بختيارى در جبال زاگرس (مغرب اصفهان) مىباشد.
در سال 1332 ه .ش جهت انتقال قسمتى از آب كارون به زايندهرود تونلى به طول 2841 متر به ظرفيت 30 مترمكعب در ثانيه بين سرچشمه رود كارون و زايندهرود حفر شده است، اين تونل مىتواند در فصل خشكى و كم آبى بالغ بر 22 مترمكعب در ثانيه آب به زاينده رود برساند.
ـ رود گاماسياب (سيمره، كرخه)
رود گاماسياب از حوالى كوه الوند در همدان سرچشمه مىگيرد، پس از دريافت شعباتى از ملاير، تويسركان و نهاوند از يك بستر باريك كوهستانى مىگذرد و در قريه بيستون از پاى بيستون عبور كرده به كرمانشاه مىرسد.
در كرمانشاه رود قره سو به آن ملحق مىشود پس از مشروب ساختن كرمانشاه و دريافت شعباتى چند مانند رود ماهى دشت و هليلان و كرند وارد لرستان مىشود.
اين رود در ادامه جريان خود و عبور از ايلام ضمن دريافت شعبات چندى به سوى جلگه خوزستان پيش مىرود.
در قسمت غربى خوزستان قسمتى از آب آن به مصرف آبيارى مىرسد و قسمتى ديگر به طرف دجله جريان مىيابد ولى قبل از آنكه به دجله برسد در باتلاقهاى شرقى دجله محو مىشود.
ـ رود جراحى
رود جراحى كه خود از الحاق دو رود زال و مارون در كلات شيخ تشكيل مىشود از كوههاى شرقى خوزستان سرچشمه مىگيرد.
اين رود خود به دو شاخه تقسيم مىشود، يك شاخه آن به نام رود شادگان به كارون ملحق مىگردد و شاخه ديگر كه همان جراحى است در خليج خور موسى به درياى فارس مىريزد.
ـ اروند رود
اين رود به طول حدود 100 كيلومتر كه از الحاق دو رود دجله و فرات در خاك عراق تشكيل مىشود به سوى خليج فارس جريان دارد در خاك ايران از كنار خرمشهر گذشته در مصب خود در غرب جزيره آبادان به دريا مىريزد. حدود نيمى از آن مرز ايران و عراق را تشكيل مىدهد.
پهناى اين رود بين 500 تا 1000 متر و ژرفاى آن حدود 9 تا 15 متر مىباشد. اين رود پرآبترين رودى است كه به خليج فارس مىريزد. از ديگر رودهاى اين استان مىتوان به: بهمنشير، ديز، بلا رود، شاهپور، دويرچ و هنديان اشاره نمود.
2ـ آبهاى زير زمينى
بنا به گفته برخى از محققين حفر قنات قديمىترين و بزرگترين اقدام ايرانيان در تهيه آب از روزگار باستان بوده است و سابقه آن را از 2500 سال پيش مىدانند.
آنچه مسلم است حفر قنات از ديرباز معمول بوده است و ايرانيان مبتكر حفر قنات بودهاند.
بر اساس آمار سال 76ـ1375 در خوزستان 2 رشته قنات با آبدهى 12 ميليون متر مكعب آب بوده است.
جهت استفاده از آبهاى زير زمينى غير از قنوات در بسيارى از نقاط ايران من جمله خوزستان چاههاى نيمه عميق (معمولى) و عميق نظير كشورهاى ديگر وجود دارد كه آبهاى آنها از چاههاى نيمه عميق به وسيله چرخهاى دستى و از چاههاى عميق از طريق تلمبه و پمپ به دست مىآيد.
بر اساس آمار 1379 اين استان داراى 1531 حلقه چاه عميق و 1159 حلقه چاه نيمه عميق بوده است. يكى ديگر از منابع آبهاى زيرزمينى چشمهها هستند. چشمههاى عمده موجود در اين استان در دامنههاى شمالى و شرقى آن جارى است. آب اين چشمهها به مصرف آب آشاميدنى روستائيان مىرسد. به مقدار كمى از آنها نيز براى مشروب كردن زمينهاى زراعتى به كار مىرود.
در سال 1366 در اين استان 197 چشمه وجود داشته است.
