پوشش گیاهی استان خراسان رضوی

تنوع اقليمى و خاك در سطح استان خراسان موجب شده است تا تنوع زيادى از نظر پوشش گياهى، در عرصه اين استان به وجود آيد. هر چه از شمال استان به سوى جنوب پيش برويم، كاهش ميزان بارندگى سبب كاهش پوشش گياهى گشته، و خاك‏ها را به صورت عريان، در معرض ديد قرار مى‏دهد. شمال استان خراسان به لحاظى كه گذشت موقعيت مناسبترى را از نظر پوشش گياهى دارا مى‏باشد.

پوشش گياهى استان خراسان را مى‏توان در دو دسته مراتع و جنگلها مورد بحث قرار داد.

1ـ مراتع

در روزگاران گذشته استان خراسان از موقعيت مناسب مرتعى برخوردار بوده است اما به لحاظ بهره‏ورى بى‏رويه و چراى مفرط دام، قسمت عمده مراتع استان با تخريب مواجه گشته است.

امروزه آن قسمت از استان كه به عنوان مرتع قلمداد مى‏گردد و مورد استفاده قرار مى‏گيرد، حدود 5/12 ميليون هكتار برآورد مى‏شود كه پراكنش آن در شهرستانهاى مختلف متفاوت است.

وضع مراتع استان خراسان در شرايط فعلى به گونه‏اى است كه به جرأت مى‏توان آنها را در شرف نابودى به حساب آورد. اين منبع عظيم طبيعى در چندين دهه اخير مورد بى‏توجهى زيادى قرار گرفته است.

در طول سالهاى اخير به علل مختلف از قبيل چراى بى‏رويه، شخم بى‏رويه به بهانه ديم كارى و در بعضى موارد به منظور تثبيت مالكيت براى عده‏اى سودجو بيشترين لطمه به مراتع وارد آمده است. مراتع استان اعم از مرغوب و غير مرغوب را حدود 5/12 ميليون هكتار تخمين زده‏اند كه شامل:

1ـ مراتع سرخس از نوع خوب حدود 5/1 ميليون هكتار.

2ـ مراتع شمال خراسان از نوع متوسط حدود 5/2 ميليون هكتار.

3ـ مراتع جنوب خراسان از نوع فقير حدود 4 ميليون هكتار.

ضمناً مراتع از نوع مخروبه نيز، حدود 5/4 ميليون هكتار است. در اثر چراى زياد و بى‏رويه و ديگر عوامل مختلف در استان مرتع درجه يك و يا عالى وجود ندارد و مراتع خوب استان بيشتر در كوههاى هزار مسجد و قسمتى از حوزه بجنورد به چشم مى‏خورد. مراتع متوسط بيشتر در قسمت شمالى خراسان و مراتع فقير بيشتر در جنوب خراسان ديده مى‏شود.

2ـ جنگل‏ها

پوشش جنگلى استان خراسان بالغ بر يك ميليون هكتار است كه مسلما در گذشته ميزان آن چندين برابر رقم فعلى بوده است. متأسفانه جنگل‏هاى استان نيز همانند مراتع رو به نابودى است.

جنگلهاى طبيعى استان در مناطق شمال شرقى خراسان، حوزه سرخس و صالح‏آباد، شمال غربى استان، حوزه بجنورد و ارتفاعات شمالى آن، ارتفاعات شمالى هزارمسجد، حوزه جوزك و غرب بجنورد، جنگل‏هاى پراكنده بلوط و زبان گنجشك، شرق خراسان، حوزه خواف و غرب قائن، طبس، جنگل‏هاى بادامشك و شرق بيرجند، جنگل‏هاى بنه بين بيرجند و نهبندان در ارتفاعات سمت راست جاده پراكنده مى‏باشند كه در حال حاضر نيازمند حفاظت شديد و تهيه و اجراى پروژه‏هاى احيا و توسعه طرح‏هاى جنگلدارى با توجه به استعداد مناطق مى‏باشند.