آب و هوای استان خراسان رضوی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
استان خراسان به علت گستردگى، داراى آب و هواى متفاوت و گوناگون مناطق شمالى سرد و در تابستان داراى آب و هواى معتدل است و مناطق جنوبى در تابستانها بسيار گرم و در زمستانها سرد است.
روى هم رفته آب و هواى خراسان متغير، مخصوصاً در مشهد در يك روز ممكن است درجه تغيير آب و هوا به 10 تا 15 درجه سانتيگراد برسد.
به طور كلى تقسيمات آب و هوايى خراسان به شرح زير است:
1ـ آب و هواى سرد كوهستانى
عمدتاً در نواحى بلند استان، خاصه در ارتفاعات آلاداغ ـ بينالود مسلط است.
2ـ آب و هواى معتدل كوهستانى
اين نوع آب و هوا را بيشتر در مناطق بجنورد، قوچان، شيروان، نواحى جنوب بينالود، ارتفاعات كپه داغ ـ هزار مسجد و قسمتى از مشهد مىتوان ديد.
3ـ آب و هواى نيمه بيابانى ملايم (كوهپايهاى)
عمدتاً در كوهپايههاى استان ديده مىشود و مهمترين ويژگى آن تغييرات درجه حرارت است.
در حقيقت، اين نوع آب و هوا، وجه تمايز آب و هواى شمالى و جنوبى استان است. به عنوان مثال، به قاينات مىتوان اشاره كرد كه در قلمرو اين نوع آب و هواست.
4ـ آب و هواى گرم و خشك بيابانى
قلمرو اين نوع آب و هوا، نواحى جنوبى استان است و حدود 50 درصد از مساحت استان را زير پوشش دارد.
آب و هوايى است اساساً گرم و خشك با ويژگيهاى خاص اين استان، اين آب و هوا به دو نوع بيابانى داخلى، و شرقى ـ جنوبى تقسيم مىشود كه هر يك قلمرو خاصى دارند.
آب و هواى استان متنوع، و به طور كلى از نوع نيمه خشك تا خشك است.
مهمترين عواملى كه در تنوع آب و هوايى استان نقش مؤثر دارند عبارتند از:
موقعيت جغرافيايى، وجود مناطق كويرى و كوههاى مرتفع.
به علاوه آب و هواى استان خراسان از چندين جبهه آب و هوايى متأثر مىشود كه عبارتند از:
ـ جبهه آب و هواى گرم و مرطوب دريا مديترانه از غرب،
ـ جبهه آب و هواى گرم و خشك از شمال،
ـ جبهه آب و هواى سرد از شمال شرق،
ـ جبهه آب و هواى مرطوب و سرد از دره گيفان و
ـ جبهه آب و هواى گرم و مرطوب از جنوب شرق.
درجه حرارت
تنوع آب و هوايى موجب توزيع ناهمسان زمانى و مكانى درجه حرارت هوا و ميزان بارندگى شده است.
حداكثر مطلق درجه حرارت هوا در ايستگاه حلوان طبس 50+ و حداقل مطلق درجه حرارت هوا در ايستگاه امامقلى (درگز) 32ـ درجه سانتيگراد به ترتيب در ماههاى تير و دى اندازهگيرى شده است.
با اين حساب نوسان درجه حرارت هوا به 82 درجه سانتىگراد مىرسد. به طور كلى، درجه حرارت هوا از شمال غرب به سمت جنوب و شرق افزايش مىيابد.
ميزان بارندگى
ميزان نزولات جوى از شمال غرب به سمت جنوب و جنوب شرق كاهش مىيابد.
در شمال غرب استان، حواشى جنگل گلستان، متوسط سالانه بارندگى 800 ميليمتر و در حاشيه كوير مركزى و كوير لوت، متوسط سالانه بارندگى 80 ميليمتر مىباشد.
بنابراين ميزان بارندگى در ارتفاعات آهنگران و باغران واقع در شهرستانهاى قاين و بيرجند، به صورت محلى، در مقايسه با ساير نقاط جنوب استان زياد است.
متوسط ميزان بارندگى در سطح استان خراسان معادل 200 ميليمتر مىباشد. وجود و روند شرقى ـ غربى ارتفاعات بلند در بخش شمالى استان سبب شده كه آب و هواى اين قسمت نسبت به ديگر مناطق استان مرطوب و معتدلتر باشد.
همچنين شرايط مورفولوژى اين ارتفاعات موجب تشكيل درههاى وسيع و جلگههاى پر آبى شده كه نقش عمدهاى در اقتصاد كشاورزى استان دارند.
مهمترين اين جلگهها يا دشتها كه مابين ارتفاعات كپّه داغ و هزارمسجد، آلاداغ و بينالود، جغتاى و كوه سرخ واقعاند عبارتند از: مشهد، قوچان، شيروان، تربت جام، فريمان، نيشابور، سبزوار، جوين، تربت حيدريه، تايباد، كاشمر، رشتخوار و خواف.
