ناهمواری‌های استان آذربایجان شرقی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
1ـ ارتفاعات
قره داغ
جبال قره داغ (ارسباران) يا قرچه داغ كه شمالىترين رشتههاى موازى مرزهاى ايران است به طول 220 كيلومتر از جبال آرارات شروع شده و تا كوهستان طالش در شرق استان ادامه دارد.
پهناى آن بين 30 تا 65 كيلومتر متغير است و بلندترين قله آن نشان كوه به ارتفاع 3660 متر مىباشد.
ميشو داغ و مورو داغ
اين كوهها در امتداد ارتفاعات قره داغ و در جنوب و جنوب غربى شهرستان مرند (22 كيلومترى جنوب غربى مرند) و در شمال درياچه اروميه در جهت شرقى و غربى كشيده شده و حداكثر ارتفاع آن در علمدار 3155 متر است.
گردنه معروف يام، در دامنه شمال شرقى اين كوهستان بر سر راه تبريز ـ مرند قرار دارد كه دامنههاى آن در تابستان سرسبز و محل تفريح مردم اين ناحيه و در زمستان نيز محل مناسبى براى اسكى بازان است. اين كوهها در محلى به نام صوفيان توسط تپه ماهورهايى به توده كوهستانى مورو داغ، ارتباط پيدا مىكند كه بلندترين نقطه آن 2210 متر از سطح دريا ارتفاع دارد.
بز غوش
اين كوهها با 3302 متر ارتفاع در 21 كيلومترى جنوب غربى و در قسمت جنوبى سبلان قرار دارد و تا حدود درياچه اروميه كشيده شده كه به قلّه آتشفشانى سهند ختم مىشود.
عون بن على
اين كوه كه ظاهرا منفرد است، در حقيقت دنباله جبال بزغوش مىباشد كه در شمال تبريز واقع شده است. اين كوه 1800 متر ارتفاع دارد و چون مقبره شاهزاده عون بن على از اولاد حضرت على عليهالسلام در آن واقع است، به اين نام معروف شده است.
سهند
كوه آتشفشانى سهند در مركز آذربايجان و در 43 كيلومترى جنوب تبريز واقع شده كه حدود 75 كيلومتر طول دارد، و شعب رود قزل اوزن از آن سرچشمه مىگيرند. مخروط آتشفشانى سهند از سه قله كه در امتداد يكديگر قرار گرفتهاند، تشكيل شده كه بلندترين آن قله سهند مركزى به ارتفاع 3710 متر مىباشد.
قافلان كوه
اين كوه در جنوب و جنوب شرقى شهرستان ميانه قرار دارد. قافلان كوه در جنوب ميانه توسط رود قزل اوزن به دو ضلع جدا از هم تقسيم مىشود. ضلع شرقى به سوى منجيل و ضلع غربى به طرف شهرستان سقز ادامه مىيابد. به منظور امتداد راه شوسه و راهآهن، در دل اين كوه تونلهاى متعددى حفر گرديده كه بزرگترين آن 1100 متر طول دارد.
2ـ دشتها و جلگهها
با اينكه آذربايجان منطقه كوهستانى است، ولى در نواحى كم وسعت، زمينهاى نسبتا هموارى ديده مىشود. اين اراضى كه غالبا از مواد آبرفتى و رسوبى تشكيل شده است، استعداد كشاورزى زيادى دارند كه بيشتر در ميان كوهها محاصره شدهاند. جلگه تبريز كه در مركز استان قرار دارد با شيب ملايمى تا كنار درياى اروميه ادامه مىيابد. ساير جلگههاى اين استان عبارتند از: جلگه مرند، سراب و مراغه.
