دوره پهلوی دوم در استان سمنان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
نفت خوريان
در جنوب شرقى استان سمنان در ناحيهاى موسوم به كوير خوريان ذخاير عظيم نفت وجود دارد. در اين محل عمليات صحيح علمى و فنى در دوران اشغال شمال ايران توسط روسهاى تزارى انجام گرفته است و طبق نظر متخصصان، نفت كوير خوريان متعلق به اوايل دوران سوم مىباشد.
كوير خوريان شوره زار بزرگى است كه از شمال خوريان تا جندق تقريبا چهل فرسخ و از مشرق تا مغرب در حدود هفتاد فرسخ امتداد دارد. عمليات نفت خوريان توسط روسهاى تزارى در دهكده حاجى آباد، 12 كيلومترى جنوب سمنان انجام شد و دو چاه در اين منطقه حفر كردند.
در اواخر سال 1322 آمريكائىها پا به ميدان گذاردند تا امتياز نفت شمال را كه نفت خوريان نيز جز آن به شمار مىآمد، از آن خود كنند اما با انعكاس مذاكرات آنان با دولت ايران در مجلس چهاردهم، شوروىها كه به خاطر موقعيت جغرافيايى، خود را ذى حقّ در نفت شمال ايران مىدانستند وارد مذاكره با دولت ايران شدند.
دولت شوروى كه علاقهاى تمام به نفت شمال داشت، نمىخواست به سادگى از ميدان بدر رود.
در 26 تيرماه سال 1325 در سمنان بين كارگران عضو حزب توده و كارگران مخالف زد و خورد شديدى روى داد و عده كثيرى از طرفين مجروح شدند.
در نتيجه در سمنان حكومت نظامى برقرار شد و از طرف دولت، آيت الله سيد ابوالقاسم كاشانى كه به عزم زيارت مشهد در سمنان اقامت داشت، مسبب بلوا و زد و خورد خونين شهر سمنان شناخته شد و طبق ماده پنج حكومت نظامى بازداشت گرديد.
دولت در اين مورد اعلاميهاى انتشار داد و مشروحا به دخالت سيد ابوالقاسم كاشانى اشاره كرد.
اين جريانات ادامه يافت و تا بعداز ملى شدن صنعت نفت ايران يعنى سال 1335 ه .ش اين منابع در تصرف دولت شوروى بود.
سرانجام در بهار سال 1335 كه با مسافرت شاه به شوروى اختلاف فيمابين دولت ايران و شوروى در مورد معادن مذكور برطرف گرديد و دولت شوروى اين معادن را به دولت ايران تحويل داد.
قيام 30 تير 1330
همزمان با جريان ملى شدن صنعت نفت در كشور، مناطق عشايرى استان سمنان كه از حوادث و جريانات سياسى بى اطلاع بودند مورد سوء استفاده عوامل رژيم به ويژه شخص سپهبد نصيرى قرار گرفت.
آنان با گسترش دامنه شايعاتى مبنى بر فعاليت بىسابقه تودهاىها در تهران و پيروزى قريب الوقوع كمونيزم، شكستن مجسمههاى شاه و مواردى از اين قبيل باعث تهييج عشاير سنگسرى گشته و آنان را با عنوان اينكه عشاير طعم حكومت كمونيستى را چشيدهاند و ديگر حاضر به تحمل چنين حكومتى نيستند، با اسلحه و تجهيزات در جهت بهرهبردارى تبليغاتى به طرف تهران حركت دادند. اولين دسته از عشاير شامل 700 نفر از افراد مسلح به سركردگى عربعلى خان ذوالفقارى به تهران آمده و در پاسگاه ژاندارمرى شهر رى متمركز شدند.
از طرف ديگر سه هزار نفر از سواران مسلّح نيز از طريق فيروزكوه به طرف تهران آمدند و در منطقهاى نزديك تهران مستقر گرديدند.
با پيروزى كودتاچيان در تهران، سران فريب خورده عشاير را به حضور شاه بردند و از رژه عشاير و حضور آنها به حدّ نهايت بهرهبردارى تبليغاتى كرده و پس از بازگشت آنان به منطقه استان آنان را خلع سلاح كردند.
