دوران جمهوری اسلامی در استان ایلام
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
محتویات |
دوران جمهوری اسلامی
نقش مردم و نهادهاى انقلابى در مبارزه با ضد انقلاب
در اسفند سال 1357، سران كومله ساز جدايى از حكومت مركزى را مىنواختند و اعلام كرده بودند كه ايلام نيز جزء كردستان است. در اين هنگام روحانيت استان به مقابله در برابر توطئه دشمنان پرداخت و آيه الله حيدرى و آيه الله مرواريد بطور قاطع در برابر دشمنان ايستادند. آيه الله حيدرى با ارسال نامهاى به امام خمينى(ره) تابعيت مردم استان را از حكومت اسلامى اعلام نمود و با درج اين نامه در مطبوعات كشور، ضربه سختى بر پيكره كومله وارد آورد.
در 14 اسفند 1357 در جريان مراسم ويژه تجليل از دكتر مصدق در ايلام، آية الله مرواريد اعلام كرد كه ساكنان منطقه كردنشين ايلام و پشتكوه با ملت ايران همگام و هم صدا بوده و تأكيد مىكند كه هيچگاه از هم ميهنان و هم دينان ايرانى خود فاصله نگرفته و قصد خود مختارى و تجزيهطلبى ندارند.
نماز جمعه
همزمان با پيروزى انقلاب اسلامى و استقرار نهادهاى انقلابى در سطح استان مردم استان طى درخواستى از محضر حضرت آية الله حيدرى ايلامى(ره) از علماى صاحب نام منطقه به عنوان نماينده حضرت امام خمينى در استان و نماينده آنان در مجلس خبرگان درخواست برپايى نماز جمعه نمودند كه با اقدام حضرت آية الله حيدرى حضرت حجة الاسلام و المسلمين محمدى به سمت امام جمعه شهرستان ايلام تعيين گرديد.
با عزيمت ايشان به قم، در حال حاضرنمايندگى ولى فقيه و امامت جمعه بر عهده حضرت حجة الاسلام والمسلمين يعسوبى قرار گرفته است و سنگرهاى نماز جمعه از ابتداى انقلاب تا كنون شاهد حضور با شكوه مردم هميشه در صحنه است.
ديگر ائمه جمعه استان عبارتند از:
آبدانان: حجت الاسلام مراد على حسنى نسب،
ايلام: حجت الاسلام محمد نقى لطفى،
ايوان غرب: حجت الاسلام رضا كرمىپور،
چوار: حجت الاسلام عليداد بهشتى،
دره شهر: حجت الاسلام سيد منصور آقا ميرى،
دهلران: حجت الاسلام يدالله زمانى،
سرابله: حجت الاسلام سيد جليل مرتضوى،
ملك شاهى: حجت الاسلام سيد موسى حسينى مجد،
مهران: حجت الاسلام حسين عباسى.
دفاع مقدس
استان ايلام با بيش از 430 كيلومتر مرز مشترك طولانىترين مرز را در ميان استان هاى هم مرز با كشور عراق به خود اختصاص داده است. روح سلحشورى و دلاورى از ويژگىهاى بارز مردم اين ديار است.
با پيروزى انقلاب اسلامى عناصر ضد انقلاب در خارج از كشور با هماهنگى كماندوهاى بعثى در پى ضربه زدن و نا امن كردن مناطق مرزى برآمدند. تعقيب گريز كماندوهاى عراقى در حمله به سايت نخجير و نيز در گيريهاى پراكنده ديگر در مرز و ايستادگى در مقابل نقض كنوانسيون از سوى دولت بعثى عراق از اعمال دلير مردان ايلامى بود.
اندكى پس از پيروزى انقلاب اسلامى دولت بعثى عراق در 31 شهريور 1359 ايران را مورد حمله گسترده و همه جانبه قرار داد و دولت عراق با 12 لشكر زرهى، مكانيزه، و پياده از جنوب و غرب به مناطق مختلف ايران حملهور شد.
منطقه ميمك در استان ايلام همواره داراى اهميت بسيار بالائى براى عراق بود، زيرا با گرفتن ارتفاعات ميمك به راحتى بر خاك ايران در آن منطقه مشرف و مسلط مىشد.
نيروهاى بعثى در شهريور 1359 با گذشتن از نى خضر، هلاله و انجيرك با تجهيزات مدرن اعم از تانكهاى پيشرفته و توپخانه و نيروهاى فراوان و همچنين پشتيبانى چرخبالها، توانستند بلنديهاى ميمك را تصرف كنند.
اين تصرف تهديدى جدى براى شهر ايلام بود به گونهاى كه بعدها با استفاده از توپخانه و خمپارهانداز مناطق دور دست و اطراف ميمك را آماج گلولههاى خود قرار مىداد و به احشام و گلههاى دامداران كه در چند كيلومترى آنها بود خسارات زيادى وارد مىكرد و بيم آن مىرفت با مستقر كردن توپهاى «دوربرد» و مدرن بتواند ايلام را گلوله باران كند. عراقىها با تمام استحكامات لازم در آنجا مستقر شدند. طورى كه صدام طى نطقى راديوئى كه بسيار خوشحال بنظر مىرسيد، ميمك رابه نام «سيف السعد» نامگذارى كرد. خبر تصرف ميمك مردم ايلام را در ماتمى عظيم فرو برد. فرمان بسيج مردمى با لبيك به فرموده امام راحل و همت و تلاش روحانى عارف و بسيجى مرحوم آيت الله حيدرى ايلامى (ره) و همكارى بزرگان «ايل خزل» صادر شد و پيرمردان و جوانان آماده عزيمت به خطوط مقدم جبهه عازم شدند.
اين در حالى بود كه ارتش ايران جداى از هم گسيختگى سازمانى خود، بدليل عناصر وابسته به رژيم سابق در آن و...، اكثر نيروهاى جنگى خود را صرف نبرد با دشمن در جبهههاى آبادان، خرمشهر، جنوب و... كرده بود و هنوز از ارتش ايران و همه امكانات آن بطور كامل در اين منطقه خبرى نبود. نيروهاى بسيج مردمى و عشاير غيور استان در منطقهاى به نام «سرنى» اسكان يافتند.تجمع اين نيروها تا شروع عمليات غرور آفرين ميمك چند ماه طول كشيد.
و در تاريخ هيجدهم دى ماه 59 طى عملياتى ميمك از دست نيروهاى بعثى خارج و با ورود نيروهاى ارتش منطقه تثبيت گرديد.
با اينكه اين استان كم جمعيتترين استان كشور به شمار مىرفت ولى با حضور نيروهاى مردمى لشكرى به نام لشكر اميرالمومنين در اين استان شكل گرفت و همراه و همدوش ساير نيروهاى رزمنده به دفاع از ميهن اسلامى پرداخت و علاوه بر حضورى دليرانه در مرزهاى اين استان در مناطق عملياتى والفجر 3، والفجر 5، والفجر 9، نصر 8، كربلاى 1 و كربلاى 10 نيز حضورى چشمگير داشت و از خود رشادت و دليرى شايستهاى را بروز داد.
در طول هشت سال جنگ تحميلى عراق عليه ايران از سوى نيروهاى دلير ارتش، سپاه، بسيج، عشاير، ژاندارمرى، شهربانى و ساير نهادها، عمليات بسيارى در مناطق مرزى اين استان صورت گرفت كه در زير به برخى از آنها اشاره مىشود.
عملياتهاى انجام شده در استان
عمليات مسلم ابن عقيل
در سال 1361 ه .ق در قلعه خونهـريگ در غرب ايلام، عمليات مسلم ابن عقيل انجام شد. در اين عمليات تمامى نواحىاى كه دو سال تحت اشغال دشمن بود، آزاد شد و تپههاى مشرف به شهر مندلى به دست قواى ايران افتاد.
عمليات محرم الحرام
در روز دهم آبان 1361 ه .ش درناحيه دهلران ـ عين خوش عمليات محرم انجام شد و جاده دهلران ـ موسيان، عين خوش و پاسگاههاى ربوت، چم سرى، موسيان، نهر عنبر و قسمتى از جبال حمرين را آزاد گرديد و در دوازدهم و پانزدهم آبان همان سال پاسگاههاى سميده چم هندى و حوضچه بيات و تمامى سلسله جبال حمرين و ارتفاعات 290، 298، 400 آزاد گرديد.
عمليات والفجر 3 در تاريخ هشتم مرداد 1362 در ناحيه مهران عمليات و الفجر 3 انجام گرفت. دراين عمليات رزمندگان اسلام، نيروهاى عراقى را از كوههاى اطراف مهران، عقب رانده و بافتح اين ارتفاعات از مرز عبور كردند و ارتفاعات ديگرى به وسعت 50 كيلومتر مربع در سر زمين عراق را اشغال نمودند.
عمليات كربلاى 1
رژيم عراق پس از ناكامى در باز پسگيرى فاو و براى جلوگيرى از حملات گسترده ايران، طى يك استراتژى جديد اقدام به انجام چند حمله مىكند كه در اين ميان شهر مهران رابه تصرف در مىآورد.
اما سرانجام عمليات كربلاى 1 ساعت 30/22 تاريخ 10/4/65 با رمز مبارك «يااباالفضل العباس(ع) ادركنى» در منطقه عملياتى مهران و با اهداف باز پس گيرى شهر مهران و آزادى سازى ارتفاعات مهم و استراتژيك قلاويزان در داخل خاك عراق آغاز مىشود. پس از دو روز نبرد سنگين، رزمندگان اسلام موفق به آزاد سازى شهر مهران و ارتفاعات قلاويزان مىشوند.
ديگر عملياتها عبارت بودند از:
1ـ عمليات حسين بن على در تاريخ 26/6/61 در منطقه عملياتى ميمك با رمز يا جوادالائمه آغاز گرديد.
2ـ عمليات والفجر 5 در تاريخ 27/11/62 چنگوله (حدفاصل مهران و دهلران) آغاز گرديد.
3ـ عمليات والفجر 6 در تاريخ 2/12/63 چزابه و چيلات در جنوب دهلران آغاز گرديد.
4ـ عمليات عاشورا در تاريخ 25/7/63 در منطقه عملياتى ارتفاعات مرزى ميمك آغاز گرديد.
5ـ عمليات كربلاى 6 در تاريخ 22/10/65 درمنطقه عملياتى غرب و شمال سومار آغاز شد.
با پذيرش قطعنامه 598 توسط ايران، رژيم جنگ افروز عراق در تاريخ 31 مهر ماه ناگهان حمله گسترده خود را به خاك جمهورى اسلامى ايران آغاز مىكند. دشمن بعثى از محور چنگوله واقع در جنوب شرق مهران اقدام به حمله و تعرض مىكند كه با مقابله رزمندگان اسلام، نبرد سنگينى اين محور در مىگيرد و در روز دوشنبه (اول مرداد 67) دشمن با به كارگيرى گسترده سلاح شيميايى و حملات هوايى در منطقه سومار اقدام به تك مىكند كه با عكس العمل به موقع و پدافند ضد شيميايى رزمندگان اسلام، اين حمله نيز عقيم مىماند.
در جبهه ميمك، تحركات عراق در مواجهه با شكارچيان تانك و هلىكوپترهاى هوانيروز با بنبست مواجه مىشود، در نتيجه دشمن از اين محور مىگريزد. محور ميانى از جمله مهران نيز در اين روز شاهد سنگينترين نبردها مىگردد، به طورى كه صداى شليك توپها و خمپارهها لحظهاى قطع نمىشود. اين در حالى است كه منافقين خلق در جبهه ديگرى عليه ايران اسلامى تحركات خود را با حمايت همه جانبه استكبار جهانى براى تصرف شهرهاى مرزى آغاز مىكند و مردم با درخواست مسئوولان كشور و سپاه پاسداران چون سيل به مناطق درگيرى و خطوط مقدم هجوم آوردند.
ارتش عراق به رغم پيروزىهاى ابتدايى، در نبردهاى صالح آباد و ايلام و ديگر جبههها شكست سختى را متحمل مىشود، اما همچنان در تجاوزات خود اصرار مىورزد. سرانجام رژيم عراق با مشاهده و قاطعيت مسؤلان جمهورى اسلامى ايران در دفاع از حقوق خود چارهاى جز تن دادن به اجراى قطعنامه 598 نمىبيند.
در طول دفاع مقدس و در مصاف با دشمن بعثى 1541 نفر از بسيجيان، پاسداران، قواى نظامى و انتظامى و عشاير سلحشور استان ايلام در مصاف با دشمن بعثى به شهادت رسيدند و روايت شهيدان استان ايلام، روايت شهادت سردار مظلوم روح الله شنبهاى و ياران اوست كه تنها رايت مقاومت شهر مهران را در هجوم همه جانبه دشمن تا بن دندان مسلح بر افراشتند.
اسامى تعدادى از فرماندهان و شهداى معروف اين استان عبارت است از:
شهيد غلام ملاحى مسئوليت اطلاعات و عمليات
شهيد خيدان ملكشاهى از سران نيروهاى عشاير
شهيد صفر على بشيون از سران نيروهاى عشاير
شهيد جاسم امامى از فرماندهان لشگر
شهيد حاج روح الله رشنوادى مسئوليت اطاق جنگ، لشكر
شهيد مرتضى ساده ميرى از بسيجيان
شهيد عبدالمجيد اميدى معاونت بسيج لشگر
شهيد حاج يادگار اميدى فرماندهى واحد اطلاعات و عمليات
تاثيرات جنگ بر ساكنان
با شروع جنگ مردم شهرهاى مرزى دهلران و مهران به مناطقى مثل آبدانان و ايلام مهاجرت كردند و در مدت هشت سال جنگ تحميلى دولت بعث عراق شهرها و روستاهاى استان ايلام را مورد حملات وحشيانه هوايى و موشكى قرار داد و صدها نفر را به خاك و خون كشيد و ميلياردها ريال به شهرها و روستاها و اهالى اين استان مظلوم خسارت وارد كرد.
مردم مظلوم، محروم و ايثارگر ايلام حملات دشمن بعثى را تحمل و تعداد 761 شهيد در بمباران هوايى تقديم ميهن اسلامى كردند.
شهداى بمباران شهرستانهاى استان ايلام
ايلام 342 آبدانان 48
ايوان غرب 155 دره شهر 19
دهلران 45 شيروان چرداول 8
ملكشاهى 84 مهران 60
شرارت منافقين
استان ايلام با داشتن طولانىترين مرز مشترك زمينى با كشور عراق يكى از استانهاى حساس و استراتژيك كشور محسوب مىشود. با پايان جنگ تحميلى به خاطر حضور پايگاههاى منافقين در كشور عراق و در جوار مرزهاى اين استان دفاع مردم در اين خطه پايان نيافت بلكه وارد مراحلى تازه گشت. هوشيارى و عكس العملهاى سريع مردم در مقابل عوامل استكبار و تيمهاى اعزامى منافقين به داخل كشور در اين استان روايتى مشهور است. حماسه گروهان مردمى و ياران حضرت صاحب الامر(عج)، در قلع و قمع منافقين و انهدام تيم شش نفره اين گروهك كه به شهادت مظلومانه شهيد رحيمى انجاميد، حماسهاى است كه در اين خطه خونرنگ از دهلران تا مهران و مراكز ديگر تكرار مىشود و روح دفاع از مرزهاى خاكى و عقيدتى با روح مردم عجين شده است كه پس از پايان دفاع مقدس باز نيز اين دفاع بصورت گمنامانه ادامه دارد.
مشاركت سياسى
نظام سياسى به عنوان مجموعه به هم پيوستهاى از نقشهاى سياسى به عنوان يكى از عناصر مهم اجتماعى محسوب مىشود. به منظور بررسى شرايط سياسى در ايلام اين نكته مهم را بايد ملحوظ داشت كه بررسى وضعيت سياسى به عنوان زيرمجموعهاى ازنظام جمهورى اسلامى ايران، جداى از كل كشور امكانپذير نيست.
البته در اين ميان نبايستى ويژگىهاى خاص استان به دليل فعال بودن جريانهاى مذهبى، سياسى و بالا بودن حساسيت سياسى و مشاركت فعالانه نيروهاى مردمى و عشاير استان در امور سياسى كشور نظير جنگ را انكار كرد. لذا با توجه به محدوديت زمان به يكى از مهمترين عوامل تشكيل دهنده شرايط سياسى يعنى مشاركت در امور سياسى مىپردازيم. نماد اصلى مشاركت سياسى، انتخابات مىباشد. مردم غيور و سلحشور ايلام پس از انقلاب در تمامى صحنههاى سياسى انقلاب اعم از راهپيمائىها، انتخابات و جنگ حضور گستردهاى داشتهاند. مشاركت مردمى در انتخابات مختلف جلوه خاصى مىيابد. در ششمين دوره انتخابات رياست جمهورى 9/75 درصد واجدين شرايط در انتخابات شركت نمودهاند. ميزان مشاركت در هفتمين دوره رياست جمهورى 16/87 درصد بوده و در هشتمين دوره به 12/77 درصد كاهش يسافته است. در انتخابات مجلس شوراى اسلامى نيز مردم اين استان حضور چشمگيرى داشتهاند و در هر دوره با حضور گسترده خود و انتخاب نمايندهاشان، نقش خود را در اداره حكومت اسلامى ايفا نمودهاند.
در اولين دوره انتخابات مجلس شوراى اسلامى از اين استان تنها يك نماينده به مجلس راه يافت. در اين دوره 39486 نفر در پاى صندوقهاى رأى حاضر شدند و نماينده خود را به مجلس فرستادند.
شهرستان دهلران در اين زمان به علت اشغال توسط نيروهاى بعث عراقى از داشتن نماينده محوم شد و انتخاباتى در آنجا برگزار نشد. در دومين دوره انتخابات مجلس شوراى اسلامى ميزان مشاركت مردمى در حدود 32/70 درصد بوده است. در دوره بعد اين ميزان به 38/76 درصد افزايش يافته است. در دوره چهارم مجددا با كاهش ميزان مشاركت مردمى مواجهيم و در اين دوره 5/73 درصد واجدين شرايط به پاى صندوقهاى رأى رفتند. در دوره پنجم نيز 77/72 درصد و در دوره ششم 7/73 درصد واجدين شرايط رأى خود را به صندوق انداختهاند و نماينده خود را به مجلس شوراى اسلامى فرستادهاند.
ميزان مشاركت مردم استان در انتخابات دورههاى مختلف مجلس شوراى اسلامى
دورهجمعيت واجدشرايط راىدادنكل آراءميزان مشاركت
اول1230003948632
دوم14996410546732/70
سوم18266513953038/76
چهارم21408015737551/73
پنجم26929719595777/72
ششم3330892456217/73
در ذيل ضمن بررسى تاريخ شروع و پايان هر دوره از مجلس به اسامى نمايندگان استان اشاره خواهيم داشت.
ـ دوره اول
دوره اول مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد ماه 1359 گشايش يافت و افراد ذيل از اين استان به مجلس راه يافتند: 1ـ اسدالله عالى پور ايلام اين دوره از مجلس در تاريخ 6 خرداد ماه 1362 پايان يافت.
ـ دوره دوم
دوره دوم مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد ماه 1363 افتتاح شد و نمايندگان مردم استان بدين قرار به مجلس راه يافتند: 1ـ على اكبر روحانى فر دهلران 2ـ محمد نقى لطفى ايلام دومين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 5 خرداد ماه 1367 پايان يافت.
ـ دوره سوم
سومين دوره مجلس شوراى اسلامى درتاريخ 7 خرداد ماه 1367 گشايش يافت و افراد ذيل به مجلس راه يافتند: 1ـ على كرم محمديان ايلام، شيروان چرداول 2ـ سيد محمد حائرى دهلران، مهران و دره شهر اين دوره از مجلس در تاريخ 6 خرداد 1371 پايان يافت.
ـ دوره چهارم
چهارمين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ خرداد ماه 1371 آغاز به كار كرد و افراد ذيل به مجلس راه يافتند: 1ـ محمد حسنى دهلران 2ـ سيد حشمت موسوى ايلام اين دوره از مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 6 خرداد ماه 1375 پايان يافت.
ـ دوره پنجم
دوره پنجم مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 12 خرداد ماه 1375 گشايش يافت وافراد ذيل از اين استان به مجلس راه يافتند: 1ـ احمد ناصرى گهر مهران و دهلران 2ـ حميد كريمى ايلام اين دوره از مجلس در تاريخ 6 خرداد ماه 1379 پايان يافت.
ـ دوره ششم
دوره ششم مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد ماه 1379 گشايش يافت وافراد ذيل از اين استان به مجلس راه يافتند: 1ـ سيد رجب حسينى نسب دهلران 2ـ عبدالرضا حيدرى زادى ايلام و مهران 3ـ على يارى ايلام و مهران
ـ دوره هفتم
نمايندگان فعلى استان (دوره هفتم مجلس شوراى اسلامى): 1ـ عادل آذر دهلران، درهشهر و آبدانان 2ـ مرتضى كرمى ايلام، شيروان، چرداول و مهران 3ـ فريدون همتى ايلام، شيروان، چرداول و مهران
