رده:آثار و بناهای تاریخی و گردشگری استان کرمان

جاذبه‏هاى طبيعى و تاريخى

مهمترين اماكن تاريخى و ديدنى استان كرمان عبارتند از:

شهرستان كرمان

آب انبار عليمردان خان مجموعه گنجعلى خان كرمان

بازار اصلى كرمان ميدان ارگ

بازار عطارى بازار وكيل

بازار گنجعلى خان ضلع شمالى ميدان گنجعلى خان

بازار مظفرى انتهاى بازار وكيل

بازار ميدان ارگ شهر كرمان

بازار و مجموعه وكيل انتهاى بازار اختيارى

باغ شاهزاده ماهان 6 كيلومترى ماهان

بقعه پير بابا مسافر 60 كيلومترى شرق كرمان

چايخانه سنتى وكيل كرمان

چشمه اباريق جنوب شرقى كرمان

چشمه اختيار آباد شمال شرقى كرمان

چشمه بغرا بخش بوشان كرمان

چشمه بوجان جنوب غربى كرمان

چشمه بيشه 24 كيلومترى شرق كرمان

چشمه پاچنار 67 كيلومترى شمال كرمان

چشمه حوض آباد 35 كيلومترى جنوب شرقى كرمان

چشمه حوض نو بخش جوشان كرمان

چشمه راين 33 كيلومترى شمال غربى كرمان

چشمه رضاآباد شمال كرمان

چشمه غرغره 40 كيلومترى راين

چشمه قلعه عسگر سلطان آباد كرمان

چشمه معدنى ته خاتون شرق كرمان

چهارسوق گنجعلى خان راسته بازار

حمام ابراهيم خان مجموعه گنجعلى خان

حمام گنجعلى خان كرمان

كاروان سراى چهارسوق سمت چپ بازار

كاروان سراى حاج آقا على شرق ميدان گنجعلى خان

كاروان سراى حاج مهدى بازار هنود

كاروان سراى لحاف دوزها روبروى كاروان سراى هندوها

كاروان سراى ميرزا علينقى بازار كرمان

كاروان سراى وكيل بازار وكيل

كاروان سراى هندوها كرمان

گنبد جبليه شرق كرمان

گنبد سبز شهر كرمان

گنبد مشتاقيه فلكه مشتاقيه

محله قديمى دروازه گبرى شهر كرمان

محله قديمى دروازه ناصرى در شرق محله شهر

محله قديمى دروازه وكيل نزديكى مسجد جامع

مدرسه ابراهيم خان جنوب شرقى كرمان

مدرسه حياتى شهر كرمان

مدرسه گنجعلى خان كرمان

مسجد جامع شهر كرمان

مسجد چهل ستون خ شريعتى

مقبره شاه نعمت‏الله ولى ماهان كرمان

مقبره خواجه اتابك بخش جوپار

مقبره شاهزاده حسين جوپار شهر كرمان

موزه ضرابخانه ضلع شمالى ميدان گنجعلى خان

موزه مردم شناسى حمام گنجعلى خان

يخدان مؤيدى شهر كرمان

ييلاقات جوپار 110 كيلومترى كرمان

ييلاقات راين 30 كيلومترى شرق كرمان

شهرستان جيرفت

قلعه سموران 60 كيلومترى شرق شهر جيرفت

مقبره اميرحيدر اسفندقه جيرفت

ييلاقات اسفندقه 72 كيلومترى جيرفت و بازفت

ييلاقات درب بهشت بخش ساردوئيه

ييلاقات دلفارد 30 كيلومترى جاده جيرفت ـ ساردوئيه

ييلاقات ماهان 30 كيلومترى جنوب كرمان

شهرستان زرند

چشمه آب معدنى باب تنگل شمال شرقى زرند

ييلاقات كوه بنان 80 كيلومترى زرند

شهرستان سيرجان

آرامگاه ميرزبير سعادت آباد سيرجان

باغ سنگى 40 كيلومترى سيرجان

چشمه آب معدنى جنوب شرقى سيرجان

شهرستان بم

ارگ تاريخى شمال شرقى بم

ييلاقات ده بكرى جاده بم ـ كرمان

ييلاقات مسكون جاده بم ـ جيرفت

شهرستان بردسير

برج نگار نزديك بردسير

بقعه پير برحق (جارسوز) شهر بردسير

شهرستان رفسنجان

امام زاده شاه سليمان رفسنجان

چشمه آباد آوران 58 كيلومترى شمال شرق رفسنجان

چشمه حسين آباد 36 كيلومترى جنوب غربى رفسنجان

چشمه قاسم آباد 6 كيلومترى شرق رفسنجان

مسجد صباحى رفسنجان

شهرستان بافت

ييلاقات رابر 24 كيلومترى بافت

شهرستان شهر بابك

ناحيه تاريخى ميمند روستاى ميمند

همچنين موزه‏هاى استان كرمان عبارتند از:

1ـ موزه حمام گنج على خان: واقع در شهر كرمان، خيابان بازار گنج على خان.

2ـ نمايشگاه مردم شناسى ضرابخانه كرمان: وابسته به ميراث فرهنگى، واقع در شهر كرمان، خيابان بازار مسگرها.

3ـ موزه صنعتى كرمان: وابسته به وزارت ارشاد اسلامى، واقع در خيابان شريعتى شهر كرمان.

4ـ موزه خانه هرندى: وابسته به سازمان ميراث فرهنگى واقع در شهر كرمان.

5ـ ارگ بم: وابسته به ميراث فرهنگى واقع در شهر بم.

از لحاظ امكانات جهانگردى، استان كرمان در سال 1377 داراى 9 هتل با ظرفيت 602 نفر و 9 مهمانسرا با ظرفيت 162 نفر بوده است. در شهر كرمان 6 هتل با ظرفيت 392 نفر و يك مهمانسرا با ظرفيت 102 نفر وجود داشته است. در شهرهاى سيرجان و بم يك هتل و يك مهمانسرا، در رفسنجان يك مهمانسرا، در ماهان يك هتل و 5 مهمانسرا وجود داشته است.

ظرفيت كل هتلها و مهمانسراهاى استان در اين سال بالغ بر 764 نفر بوده است. همچنين در حال حاضر تعداد 5 هتل در استان كرمان (چهار هتل 3 ستاره و يك هتل 5 ستاره) با ظرفيت 765 تخت در دست احداث مى‏باشد.

در سال 1377 تعداد كل مسافران وارد شده به استان 51771 نفر گزارش شده است. از اين تعداد 45211 نفر مسافر ايرانى و 6560 نفر خارجى بوده‏اند.

برخى از هتل‏هاى استان عبارتند از:

1ـ مهمان خانه امين

2ـ مهمانسراى بم

3ـ خانه توريست بم

4ـ مهمانسراى رفسنجان

5ـ مهمان خانه پاريز رفسنجان

6ـ مهمانسراى سيرجان

7ـ مهمان خانه شهر بابك

8ـ مهمانسراى بزرگ كرمان

9ـ مهمان خانه هزار كرمان

10ـ مهمان خانه ناز كرمان

11ـ مهمان خانه كرمان

12ـ مهمان خانه صحرا كرمان

13ـ مهمانسراى ماهان

14ـ مجتمع پذيرايى باغ شاهزاده ماهان

آثار و بناهاى تاريخى

مقبره‏ها و امامزاده‏ها

مقبره شاه نعمت الله ولى

بناى اصلى اين مقبره متعلق به نيمه اول قرن نهم هجرى است (834 ه .ق) بانى اصلى اين بنا شاه احمد بهمنى است. اين بنا در ماهان كرمان واقع شده است. مجموعه ابنيه آستانه شامل سردر و گلدسته‏هاى آن، صحن حسينه، صحن و رواق شاه عباسى، حرم و مرقد، گنبد، رواق چوبى، چله خانه، آرامگاه شاه خليل، رواق شمالى، صحن وكيل الملكى و اماكن ديگرى است. شماره ثبت تاريخ اين بنا 132 مى‏باشد.

مقبره اتابك

بناى تاريخى اين مقبره متعلق به نيمه دوم قرن ششم هجرى قمرى است . نماى خارجى اين بنا مانند برجى هشت ضلعى است. تزئينات آجرى و گچبرى و سنگهاى مرمر نفيس و خطوط كوفى عالى آن قابل توجه است. اين تزئينات شامل نقوش هندسى، و ريزه‏كارى و شيوه ستون بندى و سنگ تراشى خطوط محراب آن است. اين بنا به شماره 253 به ثبت رسيده است.

مقبره امير حيدر (گورخانه)

اين بنا در روستاى دولت آباد اسفندقه واقع است. قدمت تاريخى آن به زمان صفويه باز مى‏گردد. اين بنا داراى گنبد دو پوشه و ايوانهاى بلند دو طبقه و طاق‏نماها و راه‏روهايى مى‏باشد. اين بنا آجرنما مى‏باشد. بر ديوارهاى آن جملات زيبايى با خط نستعليق و نسخ عالى نوشته شده است. اين مقبره داراى تزئينات گچبرى و نقوش هندسى، شاخ و برگ اسليمى با نقش شاه عباسى است. اين بنا به شماره 532 به ثبت رسيده است.

مقبره شيخ على گوهر

اين مقبره در رق آباد كرمان قرار دارد. شيخ على گوهر از شاگردان شاه نعمت‏الله ولى بوده است. اين مقبره داراى يك ضريح چوبى و عمارتى است.

مقبره سيد علوى

سيد علوى يكى از سادات اصيل رفسنجان بوده است. در زمان حمله آقا محمد خان به كرمان، در مدرسه گنج على خان كشته مى‏شود. اين آرامگاه در شهر كرمان و در جنوب خيابان مسجد حاج آقا على واقع شده است.

زيارتگاه عباس على

اين زيارتگاه در چوپان محله كرمان واقع شده است. عوام معتقدند كه اين عباس همان حضرت عباس عليه‏السلام مى‏باشد كه در كربلا شهيد شده است و سر او را در اين محل دفن نموده‏اند. اما در واقع اين سيد عباس فرزند سيد على تبريزى است كه در زمان فتح على شاه قاجار به اين محل آمد و در همين محل از دنيا رفته است. به دستور وليعهد (محمد شاه) عمارتى بر آرامگاه او مى‏سازند.

مقبره آخوند

اين بنا در جيرفت قرار دارد. مقبره آخوند بناى آجرى گنبددار كثيرالاضلاع شكلى است كه نماى بيرونى آن داراى طاق نماهاى مضاعف و نه دهانه ايوان مى‏باشد. در اين بنا كتيبه و تاريخى كه حاكى از زمان قطعى ساختمان بقعه باشد به نظر نمى‏رسد. ليكن احتمال مى‏رود كه متعلق به دوره صفويه و قرن يازدهم هجرى باشد. اين مقبره به شماره 528 به ثبت رسيده است.

آرامگاه شاه فيروز

اين بنا در فاصله پنج كيلومترى جنوب شرقى قلعه سنگ سيرجان در نزديكى روستاى وحدت آباد قرار دارد. در ميانه اين بناى 8 ضلعى، قبرى به طول 250 سانتى متر و عرض 63 سانتى‏متر وجود دارد. هويت اصلى صاحب قبر مشخص نيست. مردم محلى اين بنا را آرامگاه ابوكاليجار بن عضدالدوله و يا فرزند او مى‏دانند. اين بنا متعلق به دوره ايلخانى (قرن 8 و 9 هجرى) مى‏باشد.

آرامگاه مير زبير

اين بنا در شرق روستاى شريف آباد از توابع سعادت آباد سيرجان قرار دارد. فضاى داخلى بنا داراى تزئينات و كتيبه‏هاى متعددى است. گچ‏برى محراب سال 751 ه .ق را نشان مى‏دهد، اما عده‏اى قدمت آن را قبل از اسلام يا اوايل اسلام مى‏دانند. در زمان سلطنت محمد مبارز (حاكم كرمان در دوره آل مظفر) به مسجد تبديل شده است.

آرامگاه سيد جواد (امام جمعه)

آرامگاه امام جمعه از علماء دوره قاجاريه در سمت غربى خيابان مشتاق در شهر كرمان واقع شده است. آرامگاه داراى بقعه و ضريح است. سيد جواد در زمان فتح على شاه قاجار مرحوم مى‏شود. اين آرامگاه از آجر و سنگ ساخته شده است.

امام زاده محمد بن زيد

اين امام زاده در شهداد قرار دارد. مجموعه بقعه اين امامزاده شامل بناى سردر، گنبد رفيع كاشيكارى معرق فيروزه‏اى، ايوان و صفه زيبايى به نام صفا و مدخل مى‏باشد. اين بنا به شماره 530 به ثبت رسيده است. قدمت اين بنا به قرن هفتم هجرى مى‏رسد.

امام زاده شاه حسين عليه‏السلام

امام زاده شاه حسين از فرزندان امام موسى بن جعفر عليه‏السلام و برادر شاه چراغ مى‏باشد. ساختمان اين امام زاده به دوره صفوى تعلق دارد و در بخش جوپار از توابع كرمان واقع شده است. مجموعه بنا شامل گنبد دو پوشه بزرگ كاشى، رواق، سردر، ضريح، مرقد و طاق نماهاى زيبا مى‏باشد. از نظر تزئينات گچ برى و مقرنس كارى بى‏نهايت زيباست.

بقعه پيربابا مسافر

اين بنا در شهداد واقع شده است و امروز به نام‏هاى خانقاه آقوس، آقوس كليسا يا پير مسافر خوانده مى‏شود. قسمت اعظم بنا شامل ديوارهاى حياط، ورودى و اتاق گنبددار مى‏باشد. اين بنا متعلق به قرن هفتم هجرى است. ولى در مورد شخص مدفون در آن اطلاع دقيقى در دست نيست. اين بنا به شماره 331 به ثبت تاريخى رسيده است.

بقعه پير برحق

بقعه پير برحق ياجار سوز بين سيرجان و بردسير واقع شده است. زمان بناى آن مربوط به قرن هفتم هجرى است. اين مقبره داراى گنبد دو پوشه آجرى مى‏باشد. در داخل آن تزئينات گچ‏برى، مقرنس‏كارى و خطوط كوفى ديده مى‏شود. آرامگاه 3 تن در اين بقعه باقى مانده است. اصل بنا 3 طبقه ساخته شده و نماى كلى آن آجر است. اين بنا به شماره 491 جزء بناهاى تاريخى ايران به ثبت رسيده است.

پير غيب، پير مراد، پير سبز پوشان

آرمگاه سه پير (پير غيب، پير مراد، پير سبز پوشان) درگبر محله كرمان واقع شده است. برخى معتقدند كه اين سه تن پيران مقدس زرتشتى بوده‏اند. بعضى آنها را مسلمان مى‏دانند. چون اگر زرتشتى بودند مى‏بايستى جسد آنها را به دخمه ببرند نه به خاك بسپارند.

بى‏بى حيات

مقبره بى‏بى حيات ما بين راه زرند و خنامان واقع شده است. بى‏بى حيات را يكى از دختران امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏دانند كه ازدواج نكرده است. مردان حق ورود به اين حرم را ندارند. فقط مردان سادات اذن ورود به حرم را دارا مى‏باشند. زيرا معتقدند اگر مردى داخل حرم شود، چشمانش كور مى‏گردد. معمولاً 45 روز بعد از نوروز (15 اردى‏بهشت) مردم به اين محل مى‏آيند. گاهى تعداد زائرين به 7 هزار نفر مى‏رسد.

بى‏بى دختر

بى‏بى دختر زيارتگاهى بين راه كوير در محل اختيار آباد مى‏باشد. مردم محل او را دختر موسى بن جعفر عليه‏السلام و خواهر بى‏بى حيات مى‏دانند. مردها حق ورود به حرم بى‏بى دختر را ندارند. فقط مردان سادات اذن ورود به حرم را دارا مى‏باشند.

گنبد و بارگاه مشتاق على شاه و كوثر على شاه

گنبد مشتاقيه در ضلع جنوب شرقى فلكه مشتاقيه واقع شده و يكى از آثار باستانى مهم كرمان مى‏باشد برخى از اكابر صوفيه در آن مدفون مى‏باشند. اين مقبره داراى منظره بسيار زيبا و باصفا است. در جنب آرامگاه، مقبره كوثر على شاه و شيخ اسماعيل، از مشايخ صوفيه واقع شده است. در سال 1260 ه .ق زمان سلطنت محمد شاه قاجار قبه و بارگاهى بر مزار مشتاق على شاه ساخته شده است.

مدارس

مدرسه ابراهيم خان

در مركز شهر كرمان مدرسه زيبا و بزرگى به وسيله ابراهيم خان (ظهير الدوله) حاكم كرمان در قرن سيزدهم ساخته شده است. اين مدرسه به شماره 526 جزء بناهاى تاريخى ايران به ثبت رسيده است.

مدرسه گنجعلى خان

اين بنا در ضلع شمالى ميدان گنجعلى خان واقع شده و روزگارى مدرسه‏اى پررونق بوده است كه بعدها به كاروان‏سرا تبديل گرديده است. بر كاشى‏هاى كتيبه سر در آن تاريخ 1007 ه .ق نقش بسته و معمار آن محمد سلطانى يزدى بوده است. حجره‏هاى متعدد آن در دو طبقه با شيوه معمارى زيبايى طراحى شده است. اين بناى تاريخى در حال حاضر محل سازمان ميراث فرهنگى كرمان و دفتر مطالعات فنى جهاد دانشگاهى است.

نماى داخلى و خارجى اين مدرسه، كاشى كارى معرق مى‏باشد كه از عصر صفوى به يادگار مانده است. مدرسه گنجعلى خان و كليه آثار آن در هجوم آغا محمد خان صدمات فراوانى ديد و فقط از كتابخانه آن حدود 5000 نسخه خطى نفيس به غارت رفت. بر در مدرسه حديث شريف «انا مدينة العلم و على بابها» نوشته شده است.

مدرسه شفيعيه

اين مدرسه در شهر كرمان در سمت راست بازار اختيارى واقع شده است. بانى اين مدرسه ميرزا محمد شفيع از نوادگان گنج على خان مى‏باشد. تاريخ وقف نامه مسجد سال 1102 ه .ق مى‏باشد.

گنبدها

گنبد جبليّه

اين گنبد به گنبد سنگى، جبليه و گنبد گبر مشهور است. برخى عقيده دارند آتشكده‏اى مربوط به دوره ساسانى است. ولى باستان‏شناسان آن را به دوره سلجوقى نسبت مى‏دهند. اين گنبد در امتداد خيابان زرسيف، به طرف مسجد صاحب‏الزمان، قرار دارد. ساختمان گنبد به شكل دو هلال روى پايه قرار گرفته و منتهى اليه آن مانند دايره‏اى بنا شده است. ساختمان آن حائز اهميت تاريخى است. اين بنا به شماره 760 جزء بناهاى تاريخى ايران به ثبت رسيده است.

گنبد سبز اين گنبد را قبه سبز نيز مى‏نامند. از بناهاى قرن نهم و آرامگاه حاكمان قراختائى كرمان مى‏باشد. اين بنا به شماره 124 به ثبت تاريخى رسيده است.

مساجد

مسجد بازار شاه

مسجد بازار شاه از مساجد قديمى شهر كرمان است. اين مسجد نزديك 800 سال قبل ساخته شده است. چاهى در اين مسجد است كه به چاه امام زمان(عج) مشهور مى‏باشد مردم كرمان در اين چاه نامه‏هايى را كه به امام زمان(عج) مى‏نويسند، مى‏اندازند.

مسجد ملك

مسجد ملك يكى از بزرگ ترين مساجد كرمان مى‏باشد. قدمت مسجد به قرن پنجم هجرى يعنى زمان سلجوقيان مى‏رسد. مسجد داراى شبستانهاى متعدد، صحن و صفه و محراب مى‏باشد. قسمت‏هاى مختلف مسجد مخصوصا صفه اصلى در زمان وكيل الملك (1285 ه .ق) و ايوان شرقى در قرن اخير به وسيله مرحوم ديلمقانى بازسازى گرديده است. اين مسجد به شماره 760 جزء بناهاى تاريخى به ثبت رسيده است.

مسجد جامع

مسجد جامع يا مظفرى از بناهاى تاريخى قرن هشتم هجرى قمرى است. سردر عالى اين مسجد، محراب آن، كاشيكارى‏هاى معرق و كتيبه تاريخى آن جزء آثار تاريخى مشهور كرمان است. اين مسجد به شماره 276 به ثبت تاريخى رسيده است. اين مسجد در دوره پادشاهان آل مظفر بنا شده است. در زمان شاه عباس دوم سر در جنوب غربى ساخته شد و منار و گلدسته آن از آثار دوره كريم خان زند است.

مسجد صاحب الزمان

اين مسجد در شش كيلومترى كرمان در دامنه كوه صاحب الزمان واقع شده است. سابقه تاريخى آن را به ما قبل اسلام نسبت مى‏دهند.

مسجد وكيل

اين مسجد جزئى از مجموعه وكيل است كه به سبك عصر قاجاريه با آجر و گچ تزئين شده است.

مسجد پامنار

اين مسجد و مناره آن در اواسط قرن نهم به امر سلطان عمادالدين از امراء آل مظفر بنا شد.

مسجد حاج آقاعلى

مسجد آقا على مشهور به مسجد چهل ستون در زمان قاجاريه ساخته شده است. اين مسجد در سال 1286 ه .ق به همت حاج آقا على رفسنجانى به اتمام رسيده است. اين مسجد به تقليد از مسجد وكيل شيراز از 40 ستون سنگى ساخته شده است.

حمام‏ها

حمام گنج على خان

بناى حمام داراى كاشى‏كارى، نقاشى، گچبرى، مقرنس‏كارى و كاربندى‏هاى زيبا بسيار ظريف است. سر در ورودى اين حمام با نقاشى‏هاى عصر صفوى تزئين شده‏است. اين حمام داراى دو بخش است. يك رختكن و يك گرم‏خانه. موضوع قابل توجه در معمارى گرم خانه پيروى و هم شكلى سنگ‏هاى كف گرم‏خانه با ساختمان سقف است. اين حمام تا 60 سال پيش داير بوده است. در حال حاضر كاركرد توريستى دارد.

حمام وكيل

اولين بخش از مجموعه وكيل، حمام وكيل است. اين حمام در سال 1280 با تأثير پذيرى از سبك معمارى عصر زنديه و قاجاريه احداث شده است. اين بنا به تقليد از حمام گنج على خان ساخته شده است.

حمام ابراهيم خان

اين حمام توسط ابراهيم خان ظهيرالدوله حاكم كرمان در قرن 13 ه .ق و دوران قاجاريه به اتمام رسيده است. اين حمام در وسط بازار ابراهيم خان واقع شده و به شماره 397 جزء بناهاى تاريخى ايران به ثبت رسيده است.

اهم اين حمام‏هاى قديمى عبارتند از:

حمام باغ شاهزاده در 6 كيلومترى ماهان،

حمام‏هاى ته باغ للّه و ميرزا اسماعيل وزير در شهر كرمان،

حمام نگار در روستاى نگار از توابع كرمان و

حمام سيد عباس در شهر بم.

كاروان‏سراها

كاروان‏سراى چهار سوق

اين كاروان‏سرا در انتهاى بازار سراجى، قبل از چهارسوق گنج على خان واقع شده است. اين كاروان‏سرا دو طبقه است.

كاروان‏سراى وكيل

اين كاروان‏سرا در سمت چپ بازار وكيل واقع شده است. بزرگ ترين كاروان‏سراى كرمان است. بناى آن به فرمان محمد اسماعيل خان وكيل‏الملك والى كرمان شروع شد و در زمان مرتضى قلى خان در سال 1287 به اتمام رسيد.

كاروان‏سراى سورچ

اين كاروان‏سرا در جاده كرمان ـ راوار قرار دارد. متعلق به دوره قاجاريه است و با سنگ ساخته شده است.

كاروان‏سراى شهربابك

اين كاروان‏سرا در جاده شيراز ـ كرمان قرار دارد. متعلق به دوره قاجاريه است و ساختمان آن خشتى است.

كاروان‏سراى خانه سرخ

اين كاروان‏سرا در جاده كرمان ـ سيرجان واقع است. قدمت آن به عصر صفوى مى‏رسد. ساختمان آن از سنگ و آجر مى‏باشد.

سايرها كاروان‏سراهاى استان كرمان عبارتند از:

كاروان‏سراى گورخر، رباط غرب شهر بابك، سراى شيخ،

كبوتر خان، ماهان، رفسنجان،

چاپار خانه، سراى نگار، حيدرآباد،

چاه باغين، چهل پايه، حوض خان پنج و ...

قلعه‏هاى تاريخى

ارگ بم

ارگ بم يكى از قلعه‏هاى مهم نظامى و تاريخى و بر روى صخره طبيعى ساخته شده است. تاريخ ساخت اين قلعه به درستى روشن نيست. اما مشخص است كه اين بنا قبل از قرن پنجم و ششم هجرى احداث شده است. مساحت ارگ حدود شش كيلومتر مربع مى‏باشد. اين‏بناى باعظمت‏با خشت‏وگل ساخته شده‏است و شامل‏حصار، برج ديده‏بانى، مدخل قديمى، بارو، بناهاى صفوى، مسجد و عمارت چهار فصل است. اين بنا به شماره 519 جزء بناهاى تاريخى ايران به ثبت رسيده است. بناى قلعه را به بهمن بن اسفنديار نسبت مى‏دهند. اين قلعه در طول تاريخ بارها مورد يورش قرار گرفته و بازسازى شده است.

قلعه سموران

اين قلعه در 60 كيلومترى شرق جيرفت در نزديكى روستاى رودفرق بر بالاى كوهى احداث گرديده است. اين قلعه از سنگ‏هاى مرمر متمايل به قرمز ساخته شده است. داراى دو دروازه و 12 برج ديده‏بانى مى‏باشد. در ارتفاع 200 مترى بالاى قلعه، ديوار سنگى ديگرى با ملاط آهك قلعه را محاصره نموده است. كناره درونى اين ديوار محل نگهدارى اسبها بوده است. بناى اين قلعه به قرون قبل از اسلام تعلق دارد. اين قلعه در قرون اوليه اسلامى بازسازى شده است و در دوره سلجوقى قلعه مشهورى بوده است.

قلعه سنگ سيرجان

قلعه سنگ در جنوب سعيد آباد سيرجان واقع است. اين شهر قديمى مركز كرمان در دوره اسلامى بوده است. اين قلعه از زمان ساسانيان تا اواسط قرن چهارم هجرى، مركزيت و آبادانى خود را حفظ كرده است. اين بنا به شماره 53 به ثبت تاريخى رسيده است. قلعه‏هاى ديگر استان كرمان عبارتند از: قلعه دختر، قلعه جشار، قلعه سعيد خان، قلعه منوجان، قلعه كهنه، قلعه داستوگان، قلعه تل آتشى، قلعه زاخت، قلعه گبرها و قلعه رستم.

بازارها

بازار بزرگ

اين بازار در شهر كرمان قرار دارد. از دهنه چهارسوق شروع و تا بازار اختيارى امتداد دارد. اين بازار از بناهاى گنج على خان مى‏باشد. قدمت آن به دوره صفوى مى‏رسد.

بازار مسگرها

اين بازار در شهر كرمان و در دوره صفويه بوسيله گنج على خان ساخته شده است. در وسط اين بازار ضراب خانه قرار دارد. چهار سوق مسگرى در اين بازار واقع شده است. حوض انبار بزرگ گنج على خان نيز در اين بازار قرار دارد. اين بازار داراى 65 باب مغازه بوده است. اغلب آنها خراب و ويران شده‏اند.

بازار سردار

اين بازار مركب از چند بازارچه متقاطع مى‏باشد و به بازار اختيارى متصل مى‏شود.

بازار وكيل

در انتهاى بازار اختيارى، بازار وكيل قرار دارد. اين بازار بوسيله اسماعيل خان وكيل الملك و پسرش ساخته شده است. اين بازار مطابق الگوى بازارهاى ايرانى، دراز و كشيده ساخته شده و هر صنفى در بخش خاصى از آن قرار دارد.

بازار مظفرى

بازار مظفرى جزئى از مجموعه امير محمد مظفر مى‏باشد. اين بازار، از انتهاى بازار وكيل تا خيابان ميرزا رضاى كرمانى امتداد دارد.

بازار زرگرى

اين بازار به موازات بازار كفاش‏ها است. اين بازار جزء مجموعه ابراهيم‏خان مى‏باشد و داراى 47 باب مغازه مى‏باشد.

بازار كفاش‏ها

اين بازار در كرمان به موازات بازار زرگرى تا اول بازار حاج آقا على ادامه مى‏يابد و جهت آن شمالى جنوبى است. اين بازار سرپوشيده بيش از 95 درصد مغازه‏هاى آن كفاشى است و دو كاروان سرا در دو طرف آن واقع شده‏اند. تعداد مغازه و حجره‏هاى آن بيش از 160 باب است.

بازار حاج آقا على رفسنجانى

اين بازار در كرمان در انتهاى بازار كفاش‏ها واقع شده است. حرفه و صنعت ويژه‏اى در آن وجود ندارد. 86 باب حجره و مغازه دارد.

بازار عزيز

اين بازار در شمالى‏ترين قسمت بازارهاى كرمان واقع شده است و داراى 70 باب مغازه و حجره مى‏باشد. خانقاه نعمت الهى در آن وجود دارد.

بازار اصلى كرمان

اين بازار بزرگ، از ميدان ارگ شروع و به ميدان مشتاقيه ختم مى‏شود. نام بازارهاى آن از غرب به شرق عبارتند از: بازار ارگ، بازار گنج على خان، بازار اختيارى، بازار سردارى، بازار وكيل، بازار عطارى، بازار قدمگاه و بازار مظفرى.

بازار ارگ

اين بازار از ميدان ارگ شروع مى‏شود و تا چهارسوق گنج على خان ادامه دارد. اين بازار به دو بخش بازار نقارخانه و بازار سراجى تقسيم مى‏شود. بازار سراجى ديگر رونق گذشته را ندارد و اكثر مغازه‏هاى آن تغيير شغل داده‏اند.

آب انبار على مردان خان

اين آب انبار در مجموعه گنج‏على‏خان كرمان واقع شده است. بانى آن على مردان خان، پسر گنج‏على‏خان مى‏باشد. اين آب انبار داخل بازار مسگرى غربى واقع شده است. تاريخ كتيبه بناى مذكور 1209 ه .ق است. قسمت‏هاى عمده اين آب انبار عبارتند از: منبع ذخيره آب، پوشش منبع، بادگير و هواكش، راه‏پله و پاشير و سر در تزئينى.