رده:آثار و بناهای تاریخی و گردشگری استان خراسان رضوی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
جاذبههاى طبيعى و تاريخى
استان خراسان تا سال 1370 داراى 119 پارك عمومى و جنگلى بوده است. لازم به ذكر است كه تعدادى از اين پاركها داراى تأسيسات رفاهى و تفريحى مىباشند.
برخى از اماكن مهم ديدنى استان به شرح ذيل مىباشند:
ـ باغ ملى مشهد
باغ ملى قديمىترين پارك مشهد است كه در مركز شهر كه به ارگ شهر معروف بود، ساخته شده است. از قديم محل گردش مردم و مسافران بوده است و شامل انواع درختان چنار كهن سال كه نشان دهنده قدمت و سابقه تاريخى پارك و شهر مشهد است مىباشد. مساحت اين باغ چهار هكتار است. در وسط آن حوضها و آبنماها و فوارههاى متعدد وجود دارد. اين باغ متعلق به شخصى به نام حاجى حسين آقاملك مىباشد كه در سال 1345 شمسى به شهردارى واگذار شده است. باغ ملى هم از اين جهت كه داخل شهر و در محل ارگ سابق واقع است و هم از اين نظر كه داراى قدمت، فضاى سبز و لطافت هوا مىباشد، بسيار جالب و ديدنى است.
ـ پارك ملت مشهد
بزرگترين پارك شهرستان مشهد مىباشد كه در جنب ميدان آزادى قرار دارد. مساحت اين پارك 75 هكتار مىباشد و در سال 1345 تأسيس شده است. تأسيسات اين پارك شامل يك گلخانه به مساحت 2000 متر مربع و تأسيسات ورزشى از قبيل زمين فوتبال، واليبال، تنيس، بسكتبال و استخر شنا مىباشد. شهربازى اين پارك به مساحت 4 هكتار، داراى انواع وسايل بازى جهت كودكان مىباشد. اين پارك داراى يك مسجد به زيربناى 2000 متر مربع مىباشد. همچنين داراى يك باغ ميوه به مساحت 15 هكتار است. اين پارك در ابتداى مشهد، در مسير جاده قوچان قرار دارد.
ـ پارك وكيلآباد
اين پارك در فاصله 12 كيلومترى غرب مشهد، در درهاى با صفا قرار گرفته و يكى از ييلاقات نزديك شهر مشهد به شمار مىرود كه از قديم مورد توجه شهروندان مشهدى و ديگر مسافران مىباشد. خيابانهاى پارك توسط شهردارى با بلوكه سيمانى فرش شده و داراى تأسيسات و وسايل بازى كودكان و دو باب ساختمان قديمى مىباشد. باغ وحشى نيز در ابتداى پارك قرار دارد كه مسافران و شهروندان از آن ديدن مىنمايند. پارك وكيلآباد از محل قنات وكيل آباد، به مسافت 5 كيلومتر ادامه دارد. اين پارك داراى 70 هكتار فضاى سبز است و مالك آن حاجى حسين آقاملك بود كه در سال 1345 آن را وقف شهردارى نمود.
ـ غار مغان
در سمت جنوبى شهر مشهد به فاصله 30 كيلومترى در دره مغان، غارى است كه بسيار ديدنى است و داراى دهليزها و راههاى پرپيچ و خم مىباشد. در ميان اين غار كه در مسافتى بالاتر از قلعه خلج در دامنه كوه قرار گرفته، چشمه آبى است كه در وسط تابستان هم بىنهايت زلال و گواراست و هم به قدرى سرد است كه انسان طاقت ندارد دستش را مدتى در آن نگهدارد. در اين غار چاههاى متعددى وجود و در ميان اين چاهها پرندگان گوناگونى زندگى مىكنند.
ـ آب گرم معدنى شاهان گرماب
در 72 كيلومترى شهر مشهد در يك نقطه كوهستانى چشمه آب گرم معدنى وجود دارد كه در حدود دو زوج آب دارد. اين آب كه در حدود 45 درجه سانتيگراد حرارت طبيعى دارد تا فاصله 36 كيلومترى به حمامهاى دهات پيرامون خود آبگرم مىرساند. آب گرم شاهان كه داراى مواد معدنى و گوگردى مختلفى است براى معالجه بيماريهاى جلدى و روماتيسم، درد پا و درد كمر و دردهاى عضلانى بسيار مفيد است به طورى كه از نقاط مختلف كشور براى معالجه به اين نقطه مىآيند. در گذشته استخر بزرگى به طول 17 و عرض 8 متر براى استحمام همگانى به امر شاه سليمان صفوى ساخته شده بود و در پيرامون آن 12 محل براى رختكن وجود دارد. در اطراف اين بنا چند خانه و مسجد و دكان نيز ساخته شده است. از جمله مكانهاى دينى در هر استانى موزهها مىباشند. موزهها علاوه بر جنبه نمايشى و آموزشى، محل امنى براى حفظ و نگهدارى آثار تاريخى، طبيعى و فرهنگهاى ملى و قومى به شمار مىروند.
موزههاى موجود در استان خراسان عبارتند از:
كاخ ملك آباد ميدان ملك آباد، باغ ملكآباد
گنجينه نفايس و موزه قرآن بين درب خروجى موزه مركزى و صحن آزادى
موزه آرامگاه فردوسى مشهد، روستاى طوس، 25 كيلومترى مشهد
موزه آرامگاه نادر مشهد خيابان شهدا، چهارراه شهدا
موزه مركزى آستان قدس حرم مطهر، صحن امام
بطور خلاصه مهمترين مكانهاى ديدنى استان به تفكيك شهرستان عبارتند از:
شهرستان مشهد
آرامگاه امام محمد غزالى توس ـ مشهد
آرامگاه خواجه اباصلت جاده مشهد ـ فريمان
آرامگاه خواجه مراد راوى 12 كيلومترى جنوب غرب مشهد
آرامگاه شيخ طبرسى مشهد
آرامگاه فردوسى توس
آرامگاه نادر مشهد
امامزاده محمد خيابان طبرسى مشهد
امامزاده يحيى 90 كيلومترى مشهد
بقعه حر عاملى جنوب شرق صحن آستان قدس رضوى
بقعه خواجه ربيع 4 كيلومترى شمال مشهد
پارك ملت وكيل آباد مشهد
پارك وكيل آباد جاده مشهد به طرقبه
تفرجگاه اخلومد 84 كيلومتر جنوب غرب مشهد
تفرجگاه بند گلستان 4 كيلومترى طرقبه
تفرجگاه جاغرق 21 كيلومترى جنوب غرب مشهد
تفرجگاه چشمه گيلاس 50 كيلومترى شمال غرب مشهد
تفرجگاه زشك 50 كيلومترى غرب مشهد
تفرجگاه سد كارده كيلومتر 40 جاده كلات
تفرجگاه شانديز 38 كيلومترى جنوب غرب مشهد
تفرجگاه طرقبه دامنه كوههاى بينالود
تفرجگاه كوه سنگى دامنه كوههاى جنوبى مشهد
تفرجگاه ميامى 50 كيلومترى جاده مشهد ـ سرخس
تفرجگاه نغندر 11 كيلومترى طرقبه
چشمه گراب كيلومتر 49 جاده مشهد ـ نيشابور
حمام شاه مشهد
درياچه بزنگان كيلومتر 130 جاده مشهد ـ سرخس
غار زرى 9 كيلومترى جنوب غرب مشهد
غار كارده شمال غرب مشهد
غار مزدوران 2 كيلومترى شرق روستاى مزدوران مشهد
غار مغان جنوب غرب مشهد
غار هندل آباد 45 كيلومترى شهر مشهد
قلعه رباط شرف بين مشهد و سرخس
كاخ خورشيد كوه سنگى مشهد
گنبد خشتى مشهد
گنبد سبز مشهد
گنبد هارونيه توس
مجموعه آثار تاريخى كلات نادرى 180 كيلومترى شمال مشهد
مجموعه حرم امام رضا عليهالسلام مشهد
مدرسه نواب مشهد
مدرسه سليمان خان مشهد
مدرسه غياثيه (خارگرد) روستاى خارگرد مشهد
مدرسه ميرزا جعفر مشهد
مسجد امام (شاه سابق) مشهد
مسجد گوهر شاد مشهد
مصلاى مشهد شرق مشهد
مقبره و مناره غزنوى 37 كيلومترى شهر مشهد
مقبره پير پالان دوز مشهد
ميل اخنجان 22 كيلومترى شمال مشهد
ويرانههاى شهر قديمى توس حومه مشهد
شهرستان اسفراين
آرامگاه شيخ على اسفراينى اسفراين
امامزاده احمدرضا 40 كيلومترى غرب اسفراين
امامزاده شاه زاده جعفر روستاى كوشكى اسفراين
امامزاده شاه زاده زيد غرب اسفراين
امامزاده عبدالله كوران 30 كيلومترى غرب اسفراين
بقعه سيد محمد رشيد الدين 32 كيلومترى شمال شرق اسفراين
تپه باستانى سارمران غرب اسفراين
درختان تنومند قديمى اسفراين
شهر قديمى بلقيس 3 كيلومترى اسفراين
غار عبادتگاه روستاى گوريان
غار نوشيروان روستاى نوشيروان
فقت دژ (زادگاه انوشيروان) شمال شرق اسفراين
قلعه صعولك ارتفاعات آلاداغ در غرب اسفراين
قلعه قيصر حومه اسفراين ـ روستاى بيد
قلعه كهنه حسن آباد شمال شرق اسفراين
منطقه حفاظت شده سارى گل شمال شرق اسفراين
شهرستان كاشمر
آرامگاه شهيد مدرس كاشمر
امامزاده سيد حمزه شمال كاشمر
امامزاده سيد مرتضى 5 كيلومترى كاشمر
برج على آباد 42 كيلومترى كاشمر
غار آتشگاه خليل آباد كاشمر
غار سير بردسكن كاشمر
قلعه آتشگاه 12 كيلومترى شمال غرب كاشمر
مناره فيروز آباد فيروز آباد كاشمر
شهرستان نيشابور
آتشكده نيشابور نيشابور
آرامگاه شيخ عطار نيشابور
آرامگاه عمر خيام نيشابور
آرامگاه فضل بن شاذان حومه نيشابور
آرامگاه نظام الملك بكروى نيشابور
امامزاده محمد محروق نيشابور
بقعه قدمگاه 25 كيلومترى نيشابور
چشمه خم تركان قدمگاه نيشابور
چشمه شاهان گرماب شمال غرب نيشابور
چشمه گرماب طاقانكوه 44 كيلومترى نيشابور ـ سبزوار
مسجد جمعه نيشابور
مقبره كمال الملك نيشابور
شهرستان شيروان
آرامگاه تيمورى 6 كيلومترى شيروان
امامزاده حمزه رضا 6 كيلومترى شيروان
بقعه شيخ رشيدالدين محمد 44 كيلومترى جنوب غرب شيروان
غار پوستين دوز 6 كيلومترى شمال شرق روستاى لوجلى
غار كافر قلعه 5 كيلومترى جنوب غرب روستاى گلبان
منطقه حفاظت شده گلول 70 كيلومترى شهر شيروان
ييلاق اوغاز 45 كيلومترى شمال شرق شيروان
ييلاق زوارن 28 كيلومترى جنوب غرب شيروان
ييلاق گلبل نامانلو 70 كيلومترى شمال شرق شيروان
شهرستان سبزوار
آرامگاه پيراستير 15 كيلومترى سبزوار
آرامگاه پير مراد سبزوار
آرامگاه حاج ملاهادى سبزوارى سبزوار
آرامگاه شاه طهماسب (گنبد سبز) سبزوار
آرامگاه مولانا حسين كاشفى سبزوار
امامزاده بىبى عليه خاتون روستاى باشتين در 40 كيلومترى غرب سبزوار
امامزاده سلطان حسين روستاى آزادوار سبزوار
امامزاده سيد حسين روستاى آزاد منجير
امامزاده سيد حسين و سيد اسماعيل روستاى بهمن آباد سبزوار
امامزاده سيد على اكبر بخش داورزن سبزوار
امامزاده شعيب سبزوار
امامزاده هفت معصوم سبزوار ـ جوين
امامزاده يحيى خيابان اسرا و بيهق سبزوار
بقعه بيلدار باشى روستاى فسنفر سبزوار
بقعه سيد ناصر بن محمد روستاى چشم از توابع داورزن سبزوار
مدرسه شريعتمدار سبزوار
مدرسه فخريه سبزوار
مدرسه فصيحيه سبزوار
مسجد پامنار سبزوار
مسجد جامع چشم دهستان چشم
مسجد جامع فريومد فريومد سبزوار
مقبره ابن ابى طيب سبزوار
مناره خسرو گرد 10 كيلومترى غرب سبزوار
شهرستان تايباد
آرامگاه خواجه عبدالله 55 كيلومترى شهرستان تايباد
آرامگاه شاه زاده قاسم تايباد
آرامگاه مولانا زين الدين ابوبكر تايباد
برج يا مناره كرات روستاى كرات
مسجد غياثيه شاهرخ تايباد
مسجد مولانا تايباد
شهرستان بجنورد
آيينه خانه مفخم بجنورد
امامزاده سلطان سيد عباس بجنورد
چشمه بابا امان 11 كيلومترى شرق بجنورد
چشمه بش قارداش 8 كيلومترى جنوب بجنورد
غار بيدگ بجنورد
غار سيد صادق بجنورد
غار كنه گرم 50كيلومترىبجنورد،روستاى حسنزو،
غار گنج كوه روستاى جندى شهرستان بجنورد
مقبره بابا توكل شمال شرق بجنورد
منطقه حفاظت شده سالوگ بجنورد
شهرستان تربت حيدريه
آتشكده بازه هور رباط سفيد تربت حيدريه
آرامگاه شيخ ابوالقاسم 3 كيلومترى جنوب شرق تربت حيدريه
بقعه شاه سنجان 25 كيلومترى تربت حيدريه، ده سنگان
مزار قطب الدين حيدر تربت حيدريه
مقبره شيخ حيدر تربت حيدريه
شهرستان طبس
آرامگاه سپهسالار روستاى چهارده طبس
ارگ طبس طبس
امامزاده حسين طبس
امامزاده طبس 3 كيلومترى شمال غرب طبس
بقعه شيخ ابو نصر ايراوهاى 110 كيلومترى شمال طبس
مسجد جامع طبس
مناره كبير گلشن دهكده گلشن
شهرستان گناباد
آتشكده گناباد روستاى گيسور
آرامگاه جغتين گيسور گناباد
امامزاده احمد (زار بيمرغ) روستاى بيمرغ در 25 كيلومترى گناباد
امامزاده سلطان محمد عابد گناباد
بقعه سلطانى بيدخت گناباد
غار فاس گناباد ـ قائن
مسجد جامع گناباد
شهرستان قاين
آرامگاه شيخ ابوالمفاخر قاين
بقعه بوذر جمهر 6 كيلومترى قاين
غار خدنگ قاين
مسجد جامع قاين
شهرستان قوچان
چشمه گرماب قوچان 5 كيلومترى شمال شيروان به قوچان
غار آبله حدفاصل قوچان ـ مشهد
غار برده رستم حدفاصل قوچان ـ مشهد
شهرستان سرخس
غار بزنگان جنوب غرب بزنگان سرخس
غار مزدارند شمال شرق مزدارند
مقبره لقمان بابا 3 كيلومترى سرخس
شهرستان خواف
مسجد گنبد سنگان
مسجد ملك زوزن دشت زوزن
شهرستان تربت جام
آرامگاه خواجه عزيزالله 1كيلومترى جنوبشرق شيخجام
آرامگاه شاه قاسم انوار 24 كيلومترى غرب تربت جام
آرامگاه ميرغياث الدين 17 كيلومترى جنوبغرب تربت جام
مجموعه تربت شيخ جام خانقاه شيخ الاسلام تربت جام
شهرستان بيرجند
امامزاده زيد بن موسى روستاى آفرين بيرجند
غار جنشت جنوب شرق بيرجند
شهرستان چناران
برج تاريخى رادكان رادكان
شهرستان درگز
مسجد نادرى (كبود گنبد) 138 كيلومترى سرخس
از لحاظ امكانات گردشگرى، اين استان در سال 1377، داراى 70 هتل، 71 هتل آپارتمان و 468 مهمانپذير بوده است.
از هتلهاى استان، تنها 3 هتل در شهرهاى اسفراين و قوچان و نيشابور بودهاند و ساير هتلها كه شامل هتل لوكس، 2 هتل چهار ستاره، 15 هتل سه ستاره، 20 هتل دو ستاره و 24 هتل يك ستاره مىباشند، در شهر مشهد واقع بودهاند.
مهمانپذيرهاى استان نيز اكثرا (427 مورد) در شهر مشهد واقع هستند. پس از مشهد، شهر بجنورد با 9 مورد داراى بيشترين مهمانپذير مىباشد.
در سال 1377 تعداد 10495 جهانگرد از جمهورىهاى آسياى ميانه، از اين استان ديدن نمودهاند كه نسبت به سال 1376، اين تعداد 37 درصد و نسبت به سال 1375، 5/45 درصد كاهش داشته است.
بيشترين تعداد جهانگرد از جمهورى ازبكستان با 8707 نفر بوده است.
نام برخى از هتلهاى استان عبارتند از:
1ـ هتل هما مشهد
2ـ هتل الغدير مشهد
3ـ هتل زيتون مشهد
4ـ هتل نگين مشهد
5ـ هتل خاور مشهد
6ـ هتل بلوار مشهد
7ـ هتل سخاوت مشهد
8ـ هتل كوه نور مشهد
9ـ هتل آپارتمان آلاله مشهد
10ـ هتل آپارتمان صدرا مشهد
11ـ هتل آپارتمان مرواريد مشهد
12ـ هتل آپارتمان مهدى مشهد
13ـ هتل بزرگ طرقبه مشهد
14ـ مهمانسراى جهانگردى بجنورد
15ـ هتل مقدم بيرجند
16ـ مهمانسراى جهانگردى بيرجند
17ـ مهمانسراى جهانگردى سبزوار
18ـ مهمانسراى جهانگردى گناباد
19ـ هتل ارم نيشابور
20ـ هتل كربلا نيشابور
21ـ هتل كاكتوس شيروان
22ـ مهمانسراى جهانگردى قوچان
23ـ مهمانسراى جهانگردى اسفراين
24ـ هتل رضا طبس
25ـ هتل بهمن طبس
26ـ مجتمع توريستى شهردارى درگز
27ـ هتل صارمى درگز
آثار و بناهاى تاريخى
آستان قدس رضوى
آستان قدس رضوى با شكوهترين ابنيه مقدس و تاريخى ايران و محل زيارت بسيارى از مسلمين جهان است. گويند هارون الرشيد در جمادى الاول سال 193 ه .ق در عمارت «حميد بن قحطبه» واقع در سناباد فوت كرد. جسد او را در باغى متصل به آن عمارت دفن كردند و بر گورش بقعهاى ساختند.
حدود ده سال بعد در آخر ماه صفر سال 203 ه .ق على بن موسى الرضا عليهالسلام به دستور خليفه وقت مأمون، مسموم و شهيد شد و پيكر پاك آن حضرت را نيز در زاويه غربى همان بقعهاى كه براى هارون ساخته شده بود به خاك سپردند و از همان تاريخ حرم شريف رضوى مطاف اهل ايمان و ولايت شد. در سال 331 ه .ق «ابن حوقل» مشهد رضوى را زيارت كرده و از اعتكاف و بيتوته مؤمنين در آن خبر داده است.
در قرن چهارم هجرى «بوبكر شهمرد» سپهدار سامانيان، مشهد على بن موسى الرضا عليهالسلام را آباد كرده و «سورى بن معتز» والى سلطان مسعود غزنوى در نيشابور، ملحقاتى بر مقبره افزوده و بر آن منارهاى ساخته و دهى خريده و بر آن وقف كرده است. در نيمه اول قرن ششم هجرى و در زمان سلطان سنجر سلجوقى «شرف الدين ابوطاهر قمى» بقعه را مرمت كرده و در سال 734 ه .ق بنا بر تعريف «ابن بطوطه»، حرم مطهر قنديلهاى نقره، پرده ابريشمى، فرشهاى گوناگون و درب نقره كوب داشته است. در دوره تيمورى كارهاى عمرانى زيادى در مجموعه حرم مطهر انجام گرفته است. شاهرخ تيمورى (807 ـ 850 ه .ق) به تشويق همسر ايرانى خود «گوهر شاد» موفق به انجام خدمات قابل ملاحظهاى شد و از جمله رواق دارالحفاظ و دارالسياده را ايجاد كرد و مسجد گوهرشاد در سال 821 ه .ق در مجاورت حرم مطهر ساخته شد. به همت امير على شير نوايى وزير سلطان حسين بايقرا نيمى از صحن عتيق (انقلاب فعلى) احداث گرديد.
در زمان صفويان نيز تأسيسات زيادى به مجموعه معمارى حرم مطهر اضافه شد، از جمله طلاكارى گنبد در عهد شاه طهماسب اول (930 ـ 984 ه .ق) صورت گرفت و به دستور شاه عباس اول صحن عتيق توسعه داده شد و طى سالهاى 1010 تا 1016 ه .ق گنبد مجددا طلاكارى شد.
شاه عباس دوم (1052 ـ 1077 ه .ق) گنبد را كه بر اثر زلزله سال 1084 ه .ق شكاف برداشته بود در سال 1086 ه .ق تعمير كرد و چندين مدرسه دينى در اطراف حرم مطهر ايجاد نمود. نادرشاه افشار (1148 ـ 1160 ه .ق) گلدسته طلا را تجديد بنا و مناره دوم صحن عتيق را احداث، و ايوان امير عليشير نوايى را طلاكارى كرد.
در دوره قاجاريه احداث صحن جديد در زمان فتحعليشاه آغاز شد و در زمان ناصرالدين شاه به پايان رسيد و ايوان آن طلاكارى شد و در دوران اخير و معاصر نيز جهت توسعه حرم مطهر و رفاه زائران بافت معمارى اطراف حرم مطهر دگرگون شده و در پى اقدامات فشرده معمارى فضاهاى زيادى بر مجموعه معمارى حرم مطهر اضافه شده است. اين بنا به شماره ثبت 140 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
مسجد گوهرشاد
مسجد جامع گوهرشاد، عظيمترين مسجد چهار ايوانى ايران است كه در اوايل قرن نهم هجرى، در زمينى به وسعت 9309 متر مربع ساخته شد. فرمان ايجاد مسجد را «گوهرشاد آغا» همسر شاهرخ تيمورى صادر كرد و مجرى آن، بايسنقر، فرزند گوهرشاد بود كه در آن دوران، سمت استاندارى خراسان را داشت. معمار مسجد «استاد قوامالدين شيرازى»، سازنده مسجد، خانقاه و مدرسه گوهرشاد هرات بوده كه بناى مسجد گوهرشاد را در سال 818 ه .ق آغاز و در سال 821 به اتمام رسانيد.
قصر خورشيد
قصر خورشيد با چشماندازى دلپذير و پرشوكت درست در وسط شهر كلات و در يك ميدانگاه وسيع قرار گرفته است. بناى اين كاخ از دوره نادر شاه افشار است كه به احتمال زياد براى سكونت خود بنا كرده بود. نماى اين كاخ كه به شيوه معمارى هندى ساخته شده به شكل استوانه مىباشد. اين قصر شامل سه طبقه مىباشد طبقه همكف سه چهار پله از سطح خاك بالاتر است. اين طبقه قسمت اصلى بيوتات كاخ است كه از غرفهها و اتاقهاى اندرونى متعددى تشكيل شده است. طبقه بالايى با سنگهاى استوانهاى و با داشتن 66 ستون سنگى، آنقدر شگفتانگيز است كه با بهترين نمونه معماريهاى باستان برابرى دارد. اين قصر متعلق به نيمه دوم قرن دوازدهم هجرى قمرى است كه به فرمان نادرشاه افشار ساخته شده است.
مسجد جامع گناباد
مسجد جامع گناباد بر طبق تاريخ كتيبه كوفى آن در سال 609 ه .ق ساخته شده است. اين مسجد از لحاظ دارابودن كتيبه كوفى و آجركاريهاى ظريف حائز اهميت مىباشد. اين بنا داراى ايوانهاى رفيع در جنوب و شمال و اطراف محوطه صحن مىباشد. اين مسجد عليرغم زمين لرزههاى شديد و تعميرات مكرر در آن، همچنان شكل و تاريخ بناى اصلى خود را حفظ كرده است و هنوز يكى از بناهاى مشخص اواخر دوره خوارزمشاهيان به شمار مىرود.
مزار سلطان محمد عابد (كاخك ـ گناباد)
مىگويند بعد از شهادت امام رضا عليهالسلام اين امامزاده و برادرش مردم را به گرفتن انتقام دعوت كردند؛ در نتيجه مورد آزار و اذيت مأمورين قرار گرفتند كه بالاخره در شرق قصبه كاخك سلطان محمد عابد را شهيد كردند. اين بنا توسط امير عبدالله تونى در اواخر دوره سلجوقى در روى يك سكو، ساخته شده و در دورههاى تيمورى و صفوى مورد مرمت قرار گرفته است. لازم به ذكر است كه در كتاب فهرست بناهاى تاريخى و اماكن باستانى ايران، اين بقعه متعلق به زمان شاه طهماسب صفوى (960 ه .ق) ذكر شده است. اين اثر به شماره ثبت 385 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
مقبره امامزاده حمزة بن موسى الرضا
در شش كيلومترى شمال غربى شيروان مقبره امامزاده حمزة بن موسى الرضا معروف به حمزه رضا قرار دارد كه ساختمان مقبره از آثار تاريخى و پرارزش دوره غزنويان است و مربوط به قرن پنجم هجرى قمرى مىباشد. اين بنا كه از آجر ساخته شده بسيار مستحكم بوده و به صورت چهار گوش و داراى ابعاد 16 متر در ضلع شمالى و جنوبى و 20 متر در ضلع شرقى و غربى و گنبدى نسبتا بلند مىباشد.
مناره فيروز آباد
مناره فيروز آباد يكى از قديمىترين آثار باقيمانده از روزگاران پيشين است كه هم اكنون با ارتفاع 18 متر در 60 كيلومترى جاده بردسكن به كاشمر قرار دارد. البته گفته مىشود ارتفاع اصلى مناره 25 متر بوده است كه به مرور بر اثر زمين لرزه و باران و مسامحه در نگهدارى آن، از ارتفاعش كاسته شده است. اين مناره كه با شماره 91 آثار باستانى به ثبت رسيده است داراى كتيبهاى است به خط كوفى كه بيانگر آن است كه اين بنا متعلق به اواخر قرن هفتم هجرى بوده است. قسمت اصلى بدنه برج با آجرهاى ساده و به شكل زيبايى كه به اصطلاح معمارى 7 و 8 ناميده مىشود زينت يافته است.
برج علىآباد (كاشمر)
در على آباد كاشمر بنايى بر روى قلعهاى به نام كوشك ساخته شده است. معمارى اين مناره آجرى به شيوه برج رادكان قوچان مىباشد. شكل مناره مانند برجى است كه منظره خارجى آن را 48 ترك آجرى تشكيل مىدهد و داراى 12 قاب آجرى مزيّن به اشكال لوزى است. گنبد آجرى آن مخروطى شكل و دو پوشه است. ارتفاع گنبد 18 متر مىباشد. شكل داخلى بنا هشت گوش و محيط داخلى آن 22 متر و محيط خارجى آن 42 متر است. تاريخ ساختمان اين مناره را در حدود قرن هفتم مىدانند. اين بنا به شماره 127 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
امامزاده محمد محروق (نيشابور)
بقعه امامزاده محمد محروق داراى گنبد كاشيكارى و ايوانهاى بلندى مىباشد و در وسط باغ مشجرى قرار گرفته است. اين بنا از ابنيه زيباى قرن دهم هجرى به شمار مىرود. در زير گنبد، قبر امامزاده محمد محروق واقع شده است. كتيبه كاشى معرق ايوان، صندوق منبتكارى شده و در ورودى حرم از زمان شاه طهماسب اول مىباشد. در اين بقعه يكى از اولادان حضرت موسىبن جعفر عليهالسلام نيز مدفون است. اين بنا به شماره 302 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
بقعه قدمگاه (نيشابور)
بقعه زيبايى است از قرن يازدهم هجرى، به صورت هشت گوش با ايوانهاى بلند و طاقنماهاى دو طبقه، مزين به كاشيهاى هفت رنگ با گچبرىهاى زيبا كه در وسط باغ بزرگى قرار گرفته است. از كتيبه تاريخى آن چنين استفاده مىشود كه بنا به امر شاه سليمان صفوى در سال 1091 ه .ق ساخته شده است. علت وجه تسميه آن به قدمگاه به واسطه وجود يك پارچه سنگ است كه بر روى آن اثر دو قدم بزرگ منسوب به جاى پاى حضرت رضا ثامنالائمه عليهالسلام ديده مىشود. اين بنا به شماره 236 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
اسامى مهمترين آثار تاريخى استان خراسان عبارتند از:
اسفراين
1ـ خرابههاى شهر بلقيس كه در جنوب شهر قرار دارد و قسمتى از ارگ آن هنوز باقى مانده است؛
2ـ امامزاده احمدبن موسى، واقع در روستاى كوران؛
3ـ خرابههاى اِستئين كه روزگارى شهرى پر رونق بوده است؛
4ـ قريه انوشيروان در بخش مركزى اسفراين.
بجنورد
1ـ آيينه خانه مفخّم، از بناهاى دوره قاجاريه؛
2ـ مقبره بابا توكل، در شمال شرق بجنورد؛
3ـ بقعه سلطان، در محلى به نام معصومزاده در جنوب شهر؛
4ـ بابا امان، در مسير راه مشهد ـ بجنورد؛
5ـ بش قارداش، در هفت كيلومترى جنوب بجنورد.
بيرجند
1ـ مسجد جامع (مركز شهر)؛
2ـ آرامگاه سعدالدين حكيم نزارى؛
3ـ قلعه پايين شهر؛
4ـ ساختمان اكبريه؛
5ـ ارگ بيرجند؛
6ـ قلعه قديمى (خوسف)؛
7ـ قلعه فورگ؛
8ـ مقبره ابن حسام خوسفى؛
9ـ غار چِنشت.
تايباد (باخرز)
1ـ آرامگاه مولانا زينالدين ابوبكر؛
2ـ برج كرات در نزديك قريه كرّات.
تربت جام
1ـ مزار و خانقاه شيخ الاسلام، اين بقعه قسمتى از خانقاه شيخ احمد جامى عارف مشهور قرن پنجم بوده است؛
2ـ آرامگاه شاه قاسم انوار، در قريه لنگر، واقع در 24 كيلومترى غرب تربت جام.
تربت حيدريه
1ـ مسجد و مزار قطب الدين حيدر، سرسلسله فرقه متصوفه حيدريه؛
2ـ بازِه هور در رباط سفيد تربت حيدريه كه به صورت چهار طاقى است كه احتمالاً آتشكدهاى از دوره ساسانى است؛
3ـ مسجد جامع رُشتخوار؛
4ـ مقبره شيخ حيدر در كدكن.
چناران
1ـ ميل رادكان به ارتفاع 25 متر؛
2ـ خرابههاى شهر منيجان منسوب به منيژه دختر افراسياب.
خواف
1ـ مسجد گنبد؛
2ـ مدرسه غياثيّه خواف در خرگرد؛
3ـ مسجد ملك زوزن خواف واقع در زوزن.
درگز
ـ مقبره شهرستانى، ابوالفتح محمد بن ابوالقاسم عبدالكريم، معروف به شهرستانى صاحب كتاب معروف المِلل و النَحَل.
سبزوار
1ـ مسجد جامع سبزوار؛
2ـ مسجد پامنار؛
3ـ منار خسروگرد، تنها اثر باقيمانده از شهر قديم بيهق؛
4ـ منار مسجد پامنار؛
5ـ آرامگاه حاج ملا هادى سبزوارى؛
6ـ امامزاده شعيب بنموسى بن جعفر در جنوب سبزوار؛
7ـ بناى قديمى ابن ابىالطيب معروف به پير حاجات.
سرخس
1ـ مقبره بابا لقمان، از عرفاى بزرگ قرن چهارم هجرى؛
2ـ رباط شرف در نزديكى روستاى شورلق؛
3ـ پل خاتون، مربوط به دوره تيموريان.
شيروان
از جمله مهمترين آثار تاريخى شيروان، بقعه امامزاده حمزه رضا در پنج كيلومترى غرب شهر مىباشد.
طبس
1ـ بقعه امامزاده حسينبن موسى؛
2ـ مدرسه دو مناره گلشن؛
3ـ ارگ طبس؛
4ـ حسينيه عمادالملكى معروف به حسينيه خان، جايگاه فعلى نماز جمعه؛
5ـ مزار پير حاجات مدفن احمد بن اسحاق.
فردوس
1ـ مدرسه عليا؛
2ـ مدرسه حبيبيه؛
3ـ مسجد جامع فردوس؛
4ـ مسجد كوشك؛
5ـ قلعه حسن آباد مىباشد (برخى از اين بناها در زلزله سال 1347 از بين رفته است).
فريمان
1ـ ميل اياز؛
2ـ بند فريمان در 12 كيلومترى جنوب شهر؛
3ـ شاهان گرماب؛
4ـ بناى قهندزى در فرهاد گرد.
قاينات
مهمترين اثر تاريخى اين شهرستان مسجد جامع قاين مىباشد كه ناصرخسرو از آن ياد كرده است و در سال 796 بازسازى شده است.
قوچان
1ـ آستانه شهر كهنه، مدفن امامزاده ابراهيم بن على بن موسى الرضا عليهالسلام؛
2ـ تپه يام در نزديكى فاروج؛
3ـ تپه فتحآباد؛
4ـ تپه نادرى يا مرواريد تپه؛
5ـ مدرسه عوضيه يا مسجد جامع قوچان.
كاشمر
1ـ مناره فيروز آباد؛
2ـ برج علىآباد؛
3ـ باغ مزار كاشمر؛
4ـ آرامگاه امامزاده حمزة بن موسى الكاظم عليهالسلام؛
5ـ مقبره آيت الله سيد حسن مدرس.
گناباد
1ـ مسجد جامع؛
2ـ مقبره امامزاده سلطان محمد عابد در كاخك؛
3ـ جامع عتيق جويمند؛
4ـ آرامگاه جُغتاى و گور ميثور (از خوانين مغول).
مشهد
1ـ حرم مطهر حضرت رضا عليهالسلام و صحنها و ايوانها؛
2ـ مسجد گوهرشاد؛
3ـ مسجد هفتاد و دو تن و حمام مجاور آن؛
4ـ آرامگاه شيخ بهايى؛
5ـ آرامگاه فردوسى؛
6ـ آرامگاه ربيع بن خثيم معروف به خواجه ربيع؛
7ـ آرامگاه خواجه اباصلت؛
8ـ آرامگاه خواجه مراد؛
9ـ مصلاى مشهد؛
10ـ مصلاى طرق؛
11ـ مقبره ارسلان جاذب؛
12ـ برج اَخَنجان؛
13ـ مقبره گوهر تاج؛
14ـ آثار نادرى و كلات نادر؛
15ـ عمارت كاخ خورشيد؛
16ـ مسجد كبود؛
17ـ كتيبه نادرى؛
18ـ آب انبارهاى قريه خِشت.
نهبندان
1ـ قلعه نهبندان؛
2ـ قلعه شاه ذر، كه بر فراز كوهى در شرق نهبندان قرار دارد؛
3ـ شهر لوت؛
4ـ آسيابهاى بادى.
نيشابور
1ـ بارگاه امامزاده محمد محروق؛
2ـ آرامگاه حكيم عمر خيام؛
3ـ مسجد جامع نيشابور؛
4ـ آرامگاه فريدالدين عطار؛
5ـ آرامگاه كمال الملك؛
6ـ بقعه قدمگاه؛
7ـ كاروانسراى نيشابور از دوره صفويه.
این رده در حال حاضر حاوی هیچ صفحه یا پرونده‌ای نیست.
