رده:آثار و بناهای تاریخی و گردشگری استان اردبیل
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
جاذبههاى طبيعى و تاريخى
استان اردبيل به ويژه شهر اردبيل از جمله مناطقى است كه توانمندىهاى درخور توجه گردشگرى را دارا مىباشد.
اين شهر به لحاظ ويژگىهاى خاص تاريخى، طبيعى و اقليمى، مهمترين امكانات گردشگرى استان را بالقوه و بالفعل در اختيار دارد.
ـ وجود كوه سبلان و رودهايى كه از سرچشمه مىگيرد،
ـ وجود دهها چشمه آب گرم معدنى،
ـ شكارگاههاى زيباى شيروان دره،
ـ جنگلهاى بهم پيوسته خندقلو،
ـ درياچه و رودخانههاى استان مناظر طبيعى شگفت انگيزى را در اين استان به وجود آورده است و آثار تاريخى نفيس و ارزشمندى چون:
ـ بقعه شيخ صفى الدين اردبيلى،
ـ بقعه شيخ جبرائيل،
ـ پلها و
ـ قلاع قديمى هر ساله مىتواند هزاران جهانگرد را به خود جلب نمايد.
بنابراين زمينه توسعه و گسترش صنعت جهانگردى در اين استان وجود دارد كه با توجه به امكانات و تجهيزات رفاهى و تأسيسات مورد نياز براى جهانگردان مىتوان در اين راستا توفيقاتى حاصل نمود.
از لحاظ امكانات جهانگردى در اين استان در سال 1377 تعداد 7 باب هتل شامل:
ـ يك هتل سه ستاره،
ـ دو هتل دو ستاره،
ـ دو هتل يك ستاره و
ـ دو هتل درجهبندى نشده، وجود داشته كه در مجموع داراى 183 اتاق و 350 تخت بودهاند.
وجود منابع طبيعى متعدد و متنوع همچون جنگلها، درياچهها، آبهاى گرم معدنى، شكارگاههاى مختلف و مجتمعهاى تفريحى گوناگون جذابيت خاصى به استان بخشيده است كه از جمله آنها مىتوان به موارد زير اشاره كرد:
آبشار گور گور در ارتفاعات سبلان
امامزاده صالح پشت بقعه شيخ صفى الدين اردبيل
بازار اردبيل شهر اردبيل
برج شاطر گنبدى شهر اردبيل
بقعه امين الدين جبرائيل روستاى كلخوران اردبيل
پل ابراهيم آباد شهر اردبيل
پل اوچ دكان شهر اردبيل
پل پير عبد الملك شهر اردبيل
پل حمام پر زرگر شهر اردبيل
پل داش كسن شهر اردبيل
پل ساميان راه شوسه اردبيل ـ گرمى
پل سيد آباد روى رودخانه باليخلو اردبيل
پل قره سو روى رودخانه باليخلو اردبيل
پل كلخوران روستاى كلخوران اردبيل
پل نير روى رودخانه نير اردبيل
پل يعقوبيه روى رودخانه باليخلو اردبيل
تالاب شورگل سه كيلومترى جنوب شرقى اردبيل
تالاب گنجگاه 80 كيلومترى جنوب شرقى اردبيل
تالاب ملا محمد 15 كيلومترى جنوب شرقى اردبيل
تپه قره شيروان روستاى كوراييم اردبيل
جمعه مسجد شهر اردبيل
چشمه بوشلى 45 كيلومترى غرب اردبيل
چشمههاى بيلهدره سه كيلومترى شمال اردبيل
چشمههاى معدنى سرعين شهر سرعين
حمام حاج ابراهيم (پير) محله سرچشمه اردبيل
حمام حاج شيخ كوى عالى قاپوى اردبيل
حمام صفويه شهر اردبيل
حمام ملا هادى كوچه ملا هادى اردبيل
خانه حاج ميرزا ابراهيم صادقى محله اوچ دكان اردبيل
خانه حاج يوسف آقا صادقى كوچه راسته امام اردبيل
خانه سيد هاشم ابراهيمى كوچه شهيدگاه اردبيل
خانه وكيل الرعايا محله طوى اردبيل
دخمه سنگى ويند 5/8 كيلومترى اردبيل، روستاى صومعه
درياچه شورابيل دو كيلومترى جنوب شهر اردبيل
درياچه نئور 48 كيلومترى جنوب شرقى اردبيل
زيستگاه نئور 30 كيلومترى جنوب شرق اردبيل
كليساى مريم مقدس اونچو ميدان اردبيل
گورستان قديمى شام اسبى روستاى شام اسبى اردبيل
گورستان قديمى كرجان كلخوران اردبيل
مسجد ميرزا علىاكبر مجتهد شهر اردبيل
مقبره شيخ صفى ميدان عالىقاپو اردبيل
منازل سنگى روستاى ويند كلخوران اردبيل
شهرستان مشگين شهر
آغچه قلعه روستاى قرهقيه مشگين شهر
تپه قنبر شمال روستاى انار مشگين شهر
چشمه ايلاوند 15 كيلومترى جنوب مشگين شهر
چشمه قوتورسو 60 كيلومترى مشگين شهر در روستاى لاهرود
چشمه قينرجه 22 كيلومترى جنوب غربى مشگين شهر
زيستگاه ارباب كندى 42 كيلومترى شمال شرق مشگين شهر
زيستگاه تنبق 18 كيلومترى شمال غرب مشگين شهر
زيستگاه حاجيلو 22 كيلومترى شمال مشگين شهر
زيستگاه سروان دره سى 25 كيلومترى جنوب شرقى مشگين شهر
زيستگاه شيروان دره سى 20 كيلومترى جنوب شرق مشگين شهر
زيستگاه موويل جنوب مشگين شهر
زيستگاه هوشنگميدانى و قرهگول دامنه شمال غربى سبلان
سنگ نبشته شاپور ساسانى ميدان اصلى مشگين شهر
قلعه كهنه دره باغ نوروز مشگين شهر
گورستان قديمى انار روستاى انار مشگين شهر
مقبره شيخ حيدر شهر مشگين شهر
دشت مغان
برج قارلوجا قشلاق قارلوجاى اصلاندوز
پل خدا آفرين اصلاندوز پارس آباد
تپه خرمن روستاى شيخ لر گرمى
تپه نادر جنوب غربى اصلاندوز
زيستگاه آقا بابا كوههاى آقابابا
زيستگاه حسن دره سى كوههاى زيوه
زيستگاه خروسلو كوههاى خروسلو مغان
قلعه اولتان روستاى اولتان پارس آباد
گورستان قديمى اصلاندوز اصلاندوز
شهرستان خلخال
چشمه آب معدنى خلخال 22 كيلومترى شمال غرب هرآباد
گورستان قديمى هير جاده اردبيل ـ هروآباد
آثار و بناهاى تاريخى
مسجد جمعه
اين مسجد باقيمانده مسجد با عظمتى از دوره سلاجقه است كه بين كوچه پير شمس الدين و عبدالله شاه در شهر اردبيل قرار گرفته است. اين بنا از سه قسمت تشكيل يافته است:
ـ يكى رواق كه اكنون مبدل به مسجدى تيرپوش شده،
ـ دومى بناى اصلى سابق كه داراى گنبد بزرگ آجرى با كتيبهها و كاشيهاى معرق و تزيينات تخميرى در بدنه خارجى بنا و مقرنس گچى در داخل بنا بوده و در اثر زلزله و بىتوجهى مردم به كلى فرو ريخته و اكنون جز چند پايه و قسمتهايى از گنبد و عرق چين آن، چيزى برجاى نمانده است.
ـ سوم منارى است در فاصله 25 مترى غرب بناى اصلى و جدا از آن كه آن هم شكسته و قسمتى از آن باقيمانده است.
عدهاى معتقدند كه اين مسجد در زمان سلاجقه بر روى يكى از ابنيه دوره ساسانى بنا گرديده است. در فاصله كمى از مسجد، پايه منارهاى به چشم مىخورد كه در زمان آبادى مسجد در كنار درب ورودى حياط آن واقع شده بود و سبك سلجوقى دارد.
اين بنا با شماره 248 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
بقعه امامزاده صالح
در محله ملا مؤمن و پشت بقعه شيخ صفى الدين اردبيلى مسجد و مقبرهاى قرار گرفته كه به نام امامزاده صالح و يا «اوغلان امامزاده سى» معروف مىباشد. مجموع بنا شامل رواق، حرم، صحن و مسجد مىباشد و نماى جنوبى آن مركب از ايوانى با طاقى نيم گنبد و تزئينات كاشيكارى است. اين بنا در زمان شاه عباس اول در سال 1130 ه .ق احداث گرديده است.
بقعه كورائيم
قريه كورائيم واقع در سى كيلومترى جنوب اردبيل و در مسير راه كورائيم به جغجغ واقع شده است. بقعه كورائيم در مغرب قريه مزبور و در دامنه يك تپه كه به صورت گورستانى درآمده، قرار دارد. سبك بنا نشانگر معمارى اواخر دوران مغول مىباشد. بقعه به صورت بنايى چهارگوش به ابعاد تقريبا 5/5 متر است و سقف آن را گنبد آجرى كوچكى مىپوشاند.
بقعه شيخ صفىالدين
مهمترين اثر تاريخى اردبيل بقعه شيخ صفى الدين است كه از بناهاى كم نظير تاريخى ايران و يكى از شاهكارهاى معمارى و كاشيكارى قرن هشتم هجرى و سالهاى بعد از آن مىباشد. اين بقعه در ابتدا، خانقاه، مسكن شيخ و مركز صوفيان و مريدان وى بوده و پس از فوت شيخ، مدفن او گرديد. به همين جهت مىتوانيم بناى اوليه بقعه را قبل از زمان فوت او بدانيم، ليكن بناى اصلى بقعه در زمان سيد صدرالدين موسى، فرزند شيخ صفى ساخته شده كه در زمان صفويه به تدريج بناهاى ديگرى بر آن افزوده گشته است.
مجموعه كنونى بقعه شيخ صفى الدين اردبيلى كه در محله دروازه و در كنار خيابان شيخ صفى واقع شده، شامل قسمتهاى زير است: 1ـ سردر بقعه يا عالى قاپو: اين سردر، كنار ميدان بزرگ قرار گرفته و در گذشته داراى تزئينات كاشى معرق و كتيبهاى به خط رقاع، به نام شاه عباس دوم به سال 1057 ه .ق بوده است.
2ـ حياط بزرگ بقعه،
3ـ صحن بقعه،
4ـ محوطه جلوى حرم،
5ـ قنديلخانه،
6ـ مقبره شيخ صفى،
7ـ مقبره شاه اسماعيل،
8ـ حرمخانه،
9ـ چينى خانه،
10ـ شهيدگاه.
مقبره شيخ جبرائيل
مقبره شيخ امين الدين جبرائيل پدر شيخ صفى الدين اردبيلى، در دهكده كلخوران كه اخيرا متصل به شهر اردبيل شده، قرار دارد و بناى آن متعلق به نيمه اول قرن دهم مىباشد. اين مقبره در محوطه محصور و وسيعى واقع شده و داراى بناهاى متعددى است. باغ مقبره به ابعاد 150×200 متر داراى دو دروازه شمالى و جنوبى مىباشد. طرح بناى بقعه به شكل مربع مستطيلى است كه يك ذوزنقه متساوى الساقين به ضلع شمالى آن چسبيده و آن را به صورت شش ضلعى درآورده و ايوان بقعه نيز در همين ضلع قرار دارد. بقعه شامل حرم، رواق و دو حجره بين رواق و حرم جهت سكونت صوفيان و يا زائران مىباشد.
مقبره شيخ حيدر
بناى برج مانند مقبره شيخ حيدر در باغ سر سبز و با صفايى كه گورستان قديمى مشگين شهر واقع است. اين بنا منسوب به شيخ حيدر، پدر شاه اسماعيل اول مىباشد. برخى سال بناى مقبره را حدود سال 915 ه .ق مىداند. ولى دونالد ويلبر معتقد است كه اين بنا از آثار قرن هفتم و هشتم هجرى است.
قلعه دختر
كنار رودخانه بزرند در هفده كيلومترى شمال گرمى، دژ مستحكم و بزرگى جلب توجه مىكند كه به «قيز قلعه سى» مشهور مىباشد. سبك و نام بنا، حكايت از قدمت و تعلق آن به دوران اشكانى يا ساسانى دارد.
قلعه ديو (ديو قلعه سى) قلعه ديو كه اهالى به آن «ديو قلعه سى» مىگويند، در شمال شرقى مشگينشهر، پنج كيلومترى جنوب روستاى كويچ (بين كويچ و قوزلو) از توابع دهستان قره سو قرار دارد و سفالهايى نخودى كه در اين قلعه به دست آمده، قدمت بنا را به قبل از اسلام مىرساند. قلعه به سنگهاى بزرگ بىقواره به طول دو متر و عرض يك متر و ضخامت شصت سانتيمتر به شيوه اورارتوها و بدون ملات ساخته شده است و داراى طبقات مختلف بوده كه قسمت اعظم آن از بين رفته است. اين بنا به شماره 630 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
قلعه داغ (قلعه نودوز)
اين قلعه بر فراز كوهى در گردنه نودوز در كنار جاده اهر ـ مشگين شهر قرار گرفته و متعلق به دوران ساسانى مىباشد. ساختمان اين قلعه نظامى كه بر روى صخره سنگى قرار دارد داراى دو برج ديده بانى و ديوارهاى از سنگ تراشيده و ساروج است. اين بنا به شماره 628 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
پل سرخ ساميان
اين پل در نزديك روستاى ساميان بر روى رودخانه قره سو، در پانزده كيلومترى اردبيل و در مسير جاده اردبيل ـ گرمى قرار دارد. كارشناسان قدمت پل را به دوره صفويه نسبت مىدهند. طول پل 60 متر و عرض آن 5/7 متر، شامل هفت پايه و شش دهانه با طاقى جناغى است.
پل هفت چشمه
اين پل كه به نام داش كسن معروف شده در «قريه ججين» در يك كيلومترى غرب اردبيل بر روى رودخانه بالخلو قرار دارد. اخيرا قريه مزبور جزو شهر گشته ولى پل به همان نام قديمى ججين نيز موسوم است. قدمت پل هفت چشمه به دورههاى قبل از صفويه مىرسد كه در دوران صفويه نيز مرمت اساسى در آن صورت گرفته است. اين پل داراى هفت چشمه و هشت پايه به طول 5/46 متر و عرض 25/3 متر است.
پل پنج چشمه
در داخل شهر اردبيل و بر روى رودخانه بالخلو در محله يعقوبيه، پل پنج چشمه زيبايى وجود دارد كه احتمالاً در دوران صفويه احداث گرديده است. پل داراى پنج دهانه با طاق جناغى است. طول اين پل 5/38 متر و عرض آن 60/4 متر مىباشد.
پل سه چشمه
پل سه چشمه، يا پير مادر كه به پل پير علمدار نيز شهرت دارد، بر روى رودخانه بالخلو قرار گرفته است. اين پل از آثار اوايل دوره صفويه مىباشد كه بنا به روايات محلى توسط يكى از تجار معروف اردبيل به نام مير علمدار احداث گرديده است. طول پل 29 متر و عرض آن پنج متر شامل سه چشمه بزرگ با طاق جناقى است.
بازار اردبيل
بازار اردبيل در قالب يك مجموعه كلى، مركب از همه عناصر تشكيل دهنده وابسته به بازار چون: تيمچه، سرا، حمام، مسجد، در وسط شهر و در طرفين خيابان امام خمينى قرار گرفته است.
اين مجموعه از سابقهاى طولانى برخوردار است.
قديمىترين سياحانى كه از بازار اردبيل نام مىبرند مقدسى و اصطخرى در سده چهارم هجرى هستند كه بازار را به صورت صليب در چهار راسته توصيف مىكنند.
مجموعه بازار داراى بازارچهها، سراها و تيمچههاى زيادى است كه مهمترين آنها عبارتند از:
ـ بازارچه خشكبارها و سراى حاج احمد،
ـ سراى وكيل،
ـ تيمچه زنجيرلى،
ـ سراى گلشن،
ـ سراى قيصريه،
ـ سراى حاج شكر،
ـ سراى جهودها،
ـ سراى حاج شيخ الاسلام و
ـ سراى حاج صادق.
كليساى مريم مقدس
در كوچهاى به نام ارمنستان گازران يا اونچو ميدان، كليساى متروكهاى وجود دارد كه كمتر از دو قرن قدمت دارد. شكل كلى بنا به صورت مستطيل و شكل داخلى آن فضايى مربع شكل با چهار درگاه بلند است.
بنا داراى يك تاق جناقى است كه روى آن گنبدى آجرى به شكل چتر قرار گرفته است.
پنجرههايى كه در پايين گنبد و در بدنه ديوار ساخته شدهاند، نور داخل كليسا را تأمين مىكنند.
محراب كليسا در قسمت شرق بنا واقع شده و مزين به تزئينات نقاشى، به صورت ترنج با گلهايى به رنگ سبز روشن و نارنجى در زمينه لاجوردى است. اندك تزئيناتى نيز در ازاره كليسا به چشم مىخورد.
حمام اوچ دكان
اين حمام در محله اوچ دكان اردبيل واقع شده است و نسبت به ديگر حمامهاى قديمى شهر، از اصالت بيشترى برخوردار است. تمام سطوح داخلى آن به جز قسمتى از نبش ديوارها بانقاشىهاى روغنى پوشيده شده است. اين بنا به شماره 12/4 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
خانه سيد هاشم ابراهيمى
اين خانه در كوچه شهيدگاه واقع شده است و از آثار زيباى قرن سيزدهم به شمار مىرود. درب ورودى، معمولى و حياط كوچكى با محوطهاى مانند پيشخوان دارد.
اين بنا يك طبقه ساخته شده و يك اطاق بزرگ و بسيار زيبا دارد كه به وسيله دو راهرو شرقى و غربى به حياط مرتبط مىگردد. در اين ساختمان پنجرههاى بسيار زيبايى به صورت سه دره و شش لنگه مىباشد كه سه لنگه ثابت در بالا و سه لنگه متحرك در پايين تعبيه شده است كه مجموعا جلوه خاصى به اين بنا مىدهد. اين بنا به شماره 191/4 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.
این رده در حال حاضر حاوی هیچ صفحه یا پرونده‌ای نیست.
