امام‌زاده‌ها و بقاع متبرکه استان سیستان و بلوچستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
منابع
بر اساس نتايج آمارى طرح تهيه شناسنامه مساجد و اماكن مذهبى كشور در سال 1375، استان سيستان و بلوچستان داراى 4029 مكان مذهبى بوده است. از اين تعداد 3869 باب مسجد، 40 باب مصلى، 78 باب نمازخانه، 6 باب زيارتگاه امامزاده، 6 باب زيارتگاه ساير بزرگان دين، 25 باب حسينيه، يك باب فاطميه، دو باب مهديه، يك باب خانقاه و يك باب نيز ساير اماكن مذهبى بوده است.
مسجد ها و حسینیه ها
1ـ مساجد
از مجموع مساجد استان، 5/86 درصد، متعلق به اهل سنت و 5/13 درصد، متعلق به شيعيان مىباشد. (مساجد متعلق به شيعيان اغلب به دليل كمبود بودجه و پايين بودن حجم موقوفات، نيمه فعال يا تعطيل هستند).
اسامى تعدادى از مساجد استان عبارت است از:
مسجد مهدويه زاهدان، چهار راه عليشاه
مسجد امام زمان (عج) زاهدان، تقاطع خ امامخمينى و شهيد بهشتى
مسجد على ابن ابيطالب عليهالسلام زاهدان، خ دانشگاه
مسجد جامع (تشيع) زاهدان، خ آزادى
مسجد قدس زاهدان، خ شريعتى شمالى، جنب منبع آب
مسجد امام حسن عسكرى عليهالسلام زاهدان، كوى قدس
مسجد امام خمينى(ره) زاهدان، خ شهيد پهلوانى شمالى
مسجد جوادالائمه عليهالسلام زاهدان، خ مولوى شمالى
مسجد امام جعفر صادق عليهالسلام زاهدان، خ شهيد باهنر شمالى
مسجد امام حسن مجتبى عليهالسلام زاهدان، خ ولى عصر شمالى
مسجد امام محمد باقر عليهالسلام زاهدان، كوى كارمندان، خ امام محمدباقر عليهالسلام
مسجد امام محمد تقى عليهالسلام زاهدان، تقاطع امام خمينى و شهيد پهلوانى
مسجد فاطمه زهرا عليهاالسلام زاهدان، خ شهيد مصطفى خمينى شرقى
مسجد ابوذر غفارى زاهدان، انتهاى شمالى خ ولى عصر(عج)
مسجد سيدالشهداء عليهالسلام زاهدان، انتهاى شمالى 10 مترى شركت نفت
مسجد على النقى عليهالسلام زاهدان، خ مولوى، كوچه شهيد رأفت
مسجد الرضا عليهالسلام زاهدان، كوى قدس
مسجد رسول الله صلىاللهعليهوآله زاهدان، انتهاى خيام
مسجد حضرت عباس عليهالسلام زاهدان، خ اسدآباد
مسجد حضرت قائم(عج) زاهدان، خ مهتاب
مسجد اويس قرنى زاهدان، خ شهيد طباطبايى
مسجد على اكبر زاهدان، هشتاد دستگاه
مسجد مسلم بن عقيل زاهدان، انتهاى شرقى خ امام خمينى
مسجد حضرت زينب عليهاالسلام زاهدان، خ دانشگاه
مسجد چهارده معصوم عليهالسلام زاهدان، سجاد شهر
مسجد الزهرا عليهاالسلام زاهدان، شهرك آزادگان
مسجد رضوان زاهدان، خ شهيد فاضلى
مسجد حضرت فاطمه عليهاالسلام زاهدان، منطقه 9 زمين شهرى
مسجد صديقى زاهدان، خ مصطفى خمينى
مسجد فاروقى زاهدان، خ جامى
مسجد محمدى زاهدان، خ جامجم
مسجد جامع ميرجاوه زاهدان، خ سيستان
مسجد حنفى زاهدان، خ مصطفى خمينى
مسجد اقصى زاهدان، خ امام خمينى خ مرادقلى
مسجد بلال زاهدان، خ امام خمينى كوچه سالارى
مسجد جامع تسنن زاهدان، خ آزادى
مسجد رضوان زاهدان، خ ميرجاوه
مسجد مجيديه زاهدان، خ شهيد رجايى
مسجد حضرت عمر زاهدان، خ امام خمينى، انتهاى شرق
مسجد ابوبكر زاهدان، خ شهيد رجايى
مسجد صديق حق گو زاهدان، خ سعدى
مسجد ابوحنيفه زاهدان، خ مصطفى خمينى انتهاى غربى
مسجد قبا زاهدان، خ مدرس كوچه امام بخش
مسجد النبى صلىاللهعليهوآله زاهدان، خ سيستان، خ ولى عصر
مسجد حماديه زاهدان، خ شهيد رجايى، انتهاى شمالى
مسجد مكى زاهدان، خ خيام
مسجد توحيدى زاهدان، خ شهيد رجايى، انتهاى شرقى
مسجد ربانى زاهدان، خ هيرمند، انتهاى شمالى
مسجد جامع الحميد زاهدان، خ چهل مترى، جنب نيروگاه برق
مسجد الانصار زاهدان، خ آزادى، سعيدآباد
مسجد جامع زاهدان، بخش نصرت آباد
مسجد اسلام آباد جامع زابل، خ اسلامآباد لوتك
مسجد جامع لوتك زابل، خ لوتك
مسجد سجاديه زابل، روبروى كشتارگاه
مسجد حضرت رسول صلىاللهعليهوآله زابل، خ شيب
مسجد صاحب الزمان(عج) زابل، خ شيب آب شهرك دوم
مسجد النبى صلىاللهعليهوآله زابل، خ هيرمند
مسجد سجاديه زابل، خ ده ورقه (شمال شهر)
مسجد بعثت زابل، خ شهداء (بعثت سابق)
مسجد قائم آل رسول صلىاللهعليهوآله زابل، خ محله هاشمآباد
مسجد خليفه ايرانشهر، خ راسك
مسجد جامع راسك ايرانشهر، خ راسك
مسجد آل محمد صلىاللهعليهوآله ايرانشهر، خ بمپور
مسجد صاحب الزمان (عج) ايرانشهر، خ بلوچ چهار راه مولوى
مسجد اميرالمؤمنين عليهالسلام تشيع ايرانشهر، خ كمربندى اسدآباد
مسجد حضرت سيدالشهداء عليهالسلام ايرانشهر، خ اسپكه
مسجد جامع (تسنن) سراوان، سردك كلهگان
مسجد حافظ سراوان، سرجو
مسجد جامع تشيع سراوان
مسجد فاروقيه سراوان، گشت مكسوخته
مسجد نور سراوان، پسكوه قريه كهن كريم
مسجد صديقه سراوان، گشت سفلى
مسجد عثمانى سراوان، كوهك ناهوك قريه كوه سرخ
مسجد صاحب الزمان(عج) سراوان، گشت
مسجد الرسول صلىاللهعليهوآله سراوان، خ پست و تلگراف
مسجد جامع سوران سراوان، سوران
مسجد صديق اكبر سراوان، خ امام خمينى(ره)
مسجد حضرت على عليهالسلام سراوان، خ امام خمينى و عدالت
مسجد حضرت امام حسين عليهالسلام سراوان، بخش زابلى
مسجد حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام سراوان، شهرك شهيد رجايى
مسجد فاروقى اعظم سراوان، محله كهنه قلعه
مسجد قاضى عبدالله چابهار، دشتيارى، نگور
مسجد صديقى چابهار
مسجد حضرت امام حسين عليهالسلام چابهار
مسجد صديقيه كنارك
مسجد جامع كنارك كنارك
مسجد نور چابهار، خ حافظ
مسجد فاروقى چابهار، جنب مدرسه تندگويان
مسجد ذوالنورين چابهار، محله كورسر
2ـ حسينيهها و تكايا
حسينيه فاطمه الزهرا عليهاالسلام ايرانشهر، سرباز احمدآباد راسك
حسينيه سيستانىها ايرانشهر، خ فردوسى
حسينيه اباعبدالله الحسين عليهالسلام سراوان
حسينيه آذربايجانىها چابهار
حسينيه يزدىها چابهار
حسينيه ابوالفضل عليهالسلام چابهار
حسينيه سيستانىها چابهار
امام‌زاده‌ها و بقاع متبركه
مقبره هنگلاج
مقبره هنگلاج كه از بناهاى پيش از اسلام به شمار مىرود، در مكران شرقى و نزديك درياى عمان واقع شده است و مورد احترام مسلمانان و حتى هندوهاى آن منطقه مىباشد.
مقبره سخى سرور
اين مقبره، يكى از زيارت گاههاى معروف بلوچستان است كه در دامنه سلسله جبال سليمان نزديك ديره غازى خان قرار گرفته است.
زيارتگاه سخى سلطان
اين مقبره در تپههاى موسوم به «بگ»، نزديك ايستگاه راه آهن بلوچستان قرار دارد.
زيارتگاه ملك سياه
مقبره ملك سياه، در 46 كيلومترى شمال شهر زاهدان، ميان راه بلوچستان و خراسان است و كوه «ملك سياه» منسوب به آن مىباشد. نزديك آن در درهاى يك قطعه سنگ وجود دارد كه بلوچها معتقدند آن سنگ، مردى بوده كه با نفرين «ملك سياه» به اين صورت در آمده است و به همين مناسبت، در هنگام قربانى و نذر و نياز، به آن سنگ تيراندازى مىكنند.
زيارتگاه مشايخ
بلوچها، براى دراويش باكرامت و بزرگان و پيران طريقت، احترام زيادى قايل هستند و به آنان مشايخ مىگويند. اماكن متبركه و قبور اوليا در ميان مردم بلوچستان زيارتگاه محسوب مىشود و هر ساله به مناسبت تولد و ساير مناسبتهايى كه به اين مشايخ مربوط مىشود، مراسمى در مكانهاى مختلف برپا مىگردد. بلوچها معتقدند چنانچه كسى درباره مشايخ ترديد كند و به آنان ناسزا بگويد و در حق آنان بى حرمتى نمايد، مشايخ او را بيمار مىكنند كه در آن صورت براى بهبود بيمار بايد مجلس «مولود» برپا ساخت.
ميرمبارك
مير مبارك (مير مارك)، جد بزرگ مردم طايفه مباركى بلوچستان است. مباركيان براى نياى خود ـ كه مقبرهاش در روستاى چانف (چامف) قراردارد ـ كرامات خاصى قايل هستند. مير مبارك، پير صاحب كرامت و درويش وارستهاى كه همه بلوچها به كرامات او اعتقاد دارند و از نواحى مختلف بلوچستان حتى از پاكستان، همه ساله عدهاى براى اداى نذورات و گرفتن حاجات، به زيارت مقبره او مىآيند. مزار ميرمبارك، اتاقى است با گنبدى كوچك و بسيار ساده و روى قبر، دهها پارچه به رنگها و جنسهاى مختلف، و تمامى ارزان قيمت افتاده است كه مردم نذر كردهاند. ضمنا برداشتن آنها براى دراويش و صوفىهاى دوره گرد نيازمندى كه به زيارت و اعتكاف مىآيند، آزاد است و اگر ديگرى بخواهد بردارد، بايد از صاحب قبر اجازه بگيرد، كه او در خواب و يا در حالت بيخودى به آنان الهام مىكند. مردم شديدا معتقدند كه اگر كسى بدون اجازه به اموال مير مبارك دست بزند، بايد منتظر انتقام وحشتناكى باشد و شواهدى هم مىآورند.
پير غلطان
در كنار مزار ميرمبارك، قبور دراويش ديگرى هم كه از همين طايفه يا از سالكانى كه به اين جا براى اعتكاف آمدهاند وجود دارد. از جمله مزار پير غلطان است كه مىگويند: «هر كسى غسل كند و با بدن و لباس پاكيزه، شب هنگام، بر سر قبر او بيايد، و چند سوره قرآن بخواند و سپس به موازات قبر، ولى به صورت معكوس، سر در جاى پاى مرده بخوابد و كارى را كه مورد نظرش مىباشد با پير در ميان بگذارد و بعد غلطى بزند، اگر صلاح در انجام آن باشد، پير او را چند غلط ديگر هم مىدهد و اگر تكان نداد از آن كار بايد منصرف شود».
سيد غلام رسول
سيد غلام رسول، در چابهار مىزيسته و مقبرهاش نيز در همين شهر است. وى عارفى وارسته و با كرامت بوده است. مقبره سيد غلام رسول، با گنبد و ديوارهاى سفيد رنگ در كناره جاده تيس، در قسمت شمال غربى قرار گرفته است. از مشخصات جالب آن، وجود بقعهاى است كه به سبك بسيار زيبا گچ برى شده و در داخل زيارتگاه قرار گرفته است. هر ساله از 24 ذيقعده به مدت هفت شب براى وى «مولود» بر پا مىشود كه از ديدنىترين مجالس مولود است. در مجلس مولود او از يك دهل بزرگ رحمانى و دو تا دهل كوچك و يك قرهنى (زمر) استفاده مىشود. متولى اين زيارتگاه، مردى به نام «پنجشنبه» است. روايت شده است كه شيخ در شب عروسى خود ناگهان غيب مىشود و همان جايى را كه سيد در آن جا غيب شده است به جاى مقبره او به حساب آوردهاند و زيارتگاه او قرارش دادهاند. اين شيخ داراى پيروان زيادى است و اعتقاد مردم آن چنان است كه يكى از بزرگترين سوگندهاى آنان، با نام سيد غلام رسول انجام مىشود.
شيخ رستم
مقبره شيخ رستم، در قسمت شرقى چابهار واقع شده است. مىگويند: «اين شيخ به اتفاق مريدانش با مغولان جنگيده و خود شيخ نيز در اين مبارزه به شهادت رسيده است». خاطره رشادتهاى او هنوز هم زبانزد پيروانش مىباشد و روزهاى پنجشنبه به زيارتش مىروند و بر اين باورند كه شيخ صاحب كرامتهاى بسيارى است و حاجت، حاجت مندان را بر آورده مىسازد.
خواجه خضر
خواجه خضر،مقبرهاى ندارد؛ زيرا مىگويند كه او زنده است و پاسدار درياهاست و در سواحل درياها زندگى مىكند. در جنوب غربى چابهار، داراى قدم گاهى است كه زيارت گاه پيروانش مىباشد.
سيد جهانشاه
مقبره سيد جهانشاه، در مجاورت گورستان عمومى چابهار و در نزديكى مقبره سيد غلام رسول قرار است. در هنگام حياتش با مردى به نام ناخدا شنبه در يك خانه زندگى مىكرده است كه همسر شنبه به سيد جانشاه بى اعتقاد بوده است. روزى سيد از زن شنبه مىخواهد كه مرغى براى او بپزد اما همسر شنبه به او پرخاش مىكند و مرغ را نمىپزد. ناگهان با اشاره شيخ، خانه آتش مىگيرد. در همين وقت ناخدا شنبه مىرسد و به سيد عرض مىنمايد كه گناه زن را به من ببخش. سيد مشتى خاك بر آتش مىپاشد و آن را خاموش مىكند.
شيخ مراد و شيخ جمال
مقبره شيخ مراد در تيس كوبان ـ هفت كيلومترى شرق چابهار ـ قرار دارد. وى برادر شيخ رستم است كه در جنگ با مغولان به شهادت رسيده است و داراى سه پرچم سفيد مىباشد. شيخ جمال نيز كه مقبرهاش در 10 كيلومترى شرق چابهار قرار دارد، برادر شيخ مراد است. وى سردارى مبارز و شجاع بوده و مريدان زيادى داشته است.
شيخ غيبى
مقبره شيخ غيبى در تيس و در نوك كوهى واقع شده است. اين شيخ نيز شجاعانه با مغولان جنگيده و در همين جنگ دستگير شده، ولى در لحظه دستگيرى، غيب گرديده است.
سيد ركل شاه
سيد ركل شاه، مردى سخى، درويش منش و صاحب كرامت بود و مريدان بسيارى دارد. مقبره او در روستاى جوكات، از توابع دشت يارى شهرستان چابهار قرار دارد.
مقبره سيد بهادرشاه
مقبره سيد بهادر شاه، فرزند سيد ركل شاه نيز در يك كيلومترى مقبره پدر، در دشتيارى قرار دارد و او نيز مريدان زيادى دارد.
شيخ پير سهراب
مقبره پير سهراب در روستاى بن نو از توابع دشتيارى قرار دارد. مريدان او در پاكستان، هندوستان و آفريقا هستند. متولى و خليفه اين شيخ، مردى به نام عثمان بود كه خود نيز شيخى بزرگ بوده است.
شيخ شميل
مقبرهاش در 162 كيلومترى چابهار ـ ايرانشهر، در آبادى پوزك نيك شهر واقع است. خليفهاش پيرمردى به نام «مارك» بوده است.
مقبره شيخ شوشين
مقبره اين شيخ در ميان آبادىهاى كناردان و خير آباد از توابع نيك شهر قرار دارد.
مقبره شيخ حسن
مقبره شيخ حسن پسر شاه حسين در روستاى سى كلگ، واقع در 18 كيلومترى قصرقند قرار دارد. مزار شيخ را با پارچههاى هندى، پاكستانى، دست دوزىها، سوزن دوزىهاى بلوچى و نخ دوزىهاى سياه پوستان پوشاندهاند.
بقعه خواجه غلطان
بقعه خواجه غلطان در منطقه سيستان در كوهى به نام كوه خواجه قرار دارد و در وسط كوه داراى گنبدى است. صورت قبر به شكل تابوت است و پيرامون اسم اين شخص كه مشهور به خواجه غلطان است آنچه در تواريخ آمده است چنين است: سراسرين بن غيص، ابن اسحق، ابن ابراهيم، ابن طارخ، ابن طاخور.
مقبره بىبى دوست
يكى از زيارتگاههاى مهم مردم سيستان مقبره بىبى دوست مىباشد. تمام بىبى دوست قبرستان است و در وسط قبرستان حياطى است و در ميان حياط مقبرهاى است كه مىگويند قبر بىبى دوست است. يك درخت گز در كنار مقبره وجود دارد كه مورد احترام اهالى است.
بقعه ملك حمزه خان
يكى از بقاع منطقه سيستان بقعه ملك حمزه خان كيانى مىباشد كه از قرار مذكور بناى آن به قرنها قبل باز مىگردد و مسجد بزرگى در جنب آن وجود دارد كه آن هم ناتمام است.
