صنایع ماشینی در استان آذربایجان شرقی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
صنايع ماشينى اين استان را مىتوان برحسب مقدار مصرف مواد اوليه و كيفيت توليد به دو دسته عمده «صنايع سبك» و «صنايع سنگين» تقسيم نمود. صنايع سبك اين استان شامل: كارخانجات خشكبار، كارخانههاى مبل و صندلى، كارگاههاى چرم سازى، صنعت توليد برق، صنعت شيشهسازى، كارخانه رنگ سازى، كارخانه كبريت سازى، صنعت نساجى و صنعت كفش و ... .
و صنايع سنگين عبارتند از: پالايشگاه تبريز، كارخانههاى ماشين سازى، كارخانه تراكتورسازى، كارخانه سيمان و.... پ از سال 1344 به علل موقعيت اقتصادى و صنعتى منطقه، نزديكى استان به كشورهاى همسايه، وجود كارگران فعال و امكان تربيت متخصصان و تكنسينها در دانشگاههاى اين استان، اين منطقه به يكى از قطبهاى صنعتى كشور تبديل شده و كارخانههاى متعددى تأسيس و شروع به كار كردند. امروزه بخش صنعت تعداد قابل توجهى از نيروى انسانى را در اين استان به خود جذب نموده است.
مهمترين كارخانجات آذربايجان شرقى عبارتند از:
ماشينسازى تبريز
اين كارخانه در سال 1345 با سرمايه دولت ايران و همكارىهاى علمى و فنى كشور چك و اسلواكى، در زمينى به مساحت 54 هكتار، در ناحيه قراملك تبريز بنيانگذارى شد و در سال 1351 بهرهبردارى از اين كارخانه آغاز گرديد.
در اين كارخانه انواع ماشينهاى تراش، مته، سنگ زنى، پرس، كمپرسور، الكتروموتور و ... ساخته مىشود. از شركتهاى وابسته به كارخانه مزبور مىتوان پمپ سازى پمپيران، شركت كمپيدر و ليفتراك سازى سهند را نام برد.
تراكتورسازى تبريز
اين كارخانه در سال 1346 بر اساس قرارداد منعقده بين ايران و رومانى مبتنى بر همكارىهاى فنى و اقتصادى، در زمينى به وسعت 324 هكتار در 6 كيلومترى غرب تبريز احداث گرديد و بهرهبردارى از آن در اسفند 1348 آغاز شد.
در اوايل سال 1354 با موافقت سازمان برنامه و بودجه ايجاد كارخانه تراكتور سازى بر اساس طرح رومانى متوقف و طرح جديد سى ـ فرگوسن انگلستان (MF)بر اساس صلاحديد شركت با پنج پروژه منظم جايگزين طرح قبلى گرديد.
پالايشگاه تبريز
اين پالايشگاه در غرب شهر صنعتى تبريز واقع شده و يكى از پالايشگاههاى مجهز ايران به شمار مىرود.
ساختمان آن از سال 1350 آغاز و در سال 1355 عملاً شروع به كار كرد. نفت خام اهواز و گچساران به وسيله لوله به اين پالايشگاه انتقال مىيابد و بعد از تصفيه به مصرف استانهاى آذربايجان شرقى، آذربايجان غربى، كردستان، زنجان و همدان مىرسد.
مواد و مشتقاتى كه از اين پالايشگاه به دست مىآيد عبارتند از: بنزين هواپيما، بنزين سوپر، بنزين معمولى، نفت سفيد، گازوئيل، نفت كوره، قير و گاز مايع.
سيمان صوفيان
اين كارخانه در سال 1348 با مشاركت بخش خصوصى و بانكهاى دولتى تأسيس شد و بهرهبردارى رسمى از آن در سال 1350 آغاز گرديد. محصول اين كارخانه، سيمان پرتلند درجه يك است كه مواد اوليه آن را سنگ آهك، سنگ گچ، سنگ سيليس و خاك رس تشكيل مىدهد. اين كارخانه اكنون ملى شده و زير نظر سازمان صنايع ملى اداره مىشود.
نيروگاه حرارتى تبريز
اين نيروگاه در جنوب غربى تبريز واقع شده و در سال 1356 توسط شركت آلستوم فرانسه آغاز به كار كرد ولى در جريان انقلاب اسلامى عمليات اجرايى آن راكد ماند و بعد از جنگ تحميلى تكميل گرديد كه شامل تأسيسات كارخانه و خانههاى سازمانى مجهز براى كارگران و كارمندان مىباشد. قدرت مفيد اين نيروگاه 727 مگاوات مىباشد.
كبريت سازى
اين استان داراى چهار كارخانه بزرگ كبريت سازى است. سابقه ساخت كبريت در تبريز به بيش از 60 سال مىرسد.
بزرگترين كارخانجات كبريت سازى اين منطقه عبارتند از: كبريت سازى ممتاز، كبريت سازى ستاره، كبريت سازى 29 بهمن (توكلى سابق) و كبريت تبريز.
از كارخانههاى ديگر استان مىتوان هاكسيران ديزل، ليلاند ديزل ايران، بلبرينگ سازى و پيستون سازى ايران، دُرمن ديزل، ديزل ايدم، ترمو پلاس، حوله بافى برق لامع، تخته فشارى و نئوپان، شير پاستوريزه، نوشابه سازى، چرمسازى خسروى و غيره را نام برد.
بر اساس آمار سال 1372، صنايعى كه بيش از 50 نفر كارگر داشتهاند 58 واحد بوده كه از اين تعداد 10 واحد صنايع مواد غذايى، آشاميدنى و دخانيات، 10 واحد صنايع نساجى، پوشاك و چرم، 1 واحد صنايع چوب و محصولات چوبى، 5 واحد صنايع شيميايى، 9 واحد صنايع محصولات معدنى غير فلزى، 22 واحد صنايع ماشين آلات، تجهيزات و محصولات فلزى و 1 واحد صنايع متفرقه مىباشد.
