مدارس دینی استان همدان

از زمان‏هاى دور، در همدان مدارس و حوزه‏هاى علميه وجود داشته است و عالمان بزرگى در آن پرورش يافته‏اند.

برخى از آن مدارس هنوز پابرجا هستند و طالبان علوم دينى در آن مشغول تحصيل علوم دينى مى‏باشند.

برخى از اين مدارس كه در دوره‏هاى گذشته تأسيس شده‏اند عبارتند از:

1ـ مدرسه طغرل كه در سال 434 ه .ق توسط سلطان طغرل ساخته شد و تا قرن ششم داير بوده است.

2ـ مدرسه عين القضاة كه در سال 535 فعال بوده است و عين القضاة در آن تدريس مى‏نموده است و جلو اين مدرسه نيز به دار آويخته شده است.

3ـ مدرسه حاجبيه كه در قرن ششم توسط جمال الدين الخادم الجاندار در كوى سر سبزه بنا شد.

4ـ مدرسه ارسلان‏بن طغرل كه به همت ارسلان‏بن طغرل و مادرش ساخته شد.

5ـ مدرسه جمال الدين كه در قرن ششم به وسيله ملك الاسرار، جمال‏الدين اى اَبه بنا شد.

6ـ مدرسه شهرستان كه در قرن ششم در همدان بنا گرديد.

7ـ مدرسه عماديه كه در قرن هفتم هجرى وجود داشته است.

8ـ مدرسه كوچك كه در محل ميدان مركزى همدان واقع شده و تا اين اواخر نيز آباد بوده است.

9ـ مدرسه شاهنجرين: اين مدرسه در قصبه شاهنجرين در جزين از بلوك در جزين به وسيله يكى از محترمين بنا شده است و مدتى توسط آيت الله حاج ميرزا ابوالقاسم شاهجرينى اداره شد و پس از هجرت او به همدان، حاج ميرزا حسن رازينى آن را اداره نمود و در حال حاضر بدون استفاده مانده است.

حوزه علميه همدان از سال 1372 تحت پوشش مديريت حوزه علميه قم درآمد و اين مديريت تعيين كننده برنامه‏هاى حوزه علميه همدان مى‏باشد.

در استان همدان در حال حاضر ده مدرسه علميه وجود دارد كه دو مدرسه به خواهران و هشت مدرسه به برادران تعلق دارد.

مدارس علميه اين استان عبارتند از:

1ـ مدرسه آخوند

اين مدرسه معروفترين مدرسه علميه همدان است و در شرق شهر همدان، نزديك تپه مصلى قرار دارد. بانى آن آخوند ملا حسين اردستانى است و به همين سبب به مدرسه آخوند مشهور است و در حدود 200 سال قبل ساخته شده است.

در سال 1320 ه .ش اين مدرس توسط آخوند ملاعلى همدانى بازسازى شده و اينان با بيش از نيم قرن مديريت شاگردان زيادى را تربيت نمودند.

اين مدرسه در سال 1377 ه .ش تخريب و بازسازى آن شروع شد. اين مدرسه چهار طبقه داراى 45 حجره است. طبقه اول آن محل برگزارى جلسات درس مى‏باشد. همچنين اين مدرسه داراى كتابخانه بزرگ با كتابهاى خطى نفيسى مى‏باشد.

در اين مدرسه افرادى چون آيت الله دكتر مفتح، آيت الله حاج سيد مصطفى هاشمى، حاج شيخ على انصارى و حاج شيخ غلامرضا رحمانى پرورش يافته‏اند و مدتى از عمر خود را در اين مدرسه سپرى نموده‏اند.

2ـ مدرسه زنگنه

اين مدرسه در نزديكى ميدان امام خمينى همدان قرار گرفته است. شيخ على خان زنگنه از وزراى شاه سليمان صفوى، در سال 1100 ه .ق آن را وقف طلاب علوم دينى كرد. هزينه‏هاى جارى و شهريه طلاب از محل موقوفات مدرسه تأمين مى‏شود. از برجسته‏ترين مدرسان اين مدرسه، مرحوم آيت الله حاج ميرزا ابوالقاسم ربانى شاهنجرينى از شاگردان آيت الله حكيم بوده است.

در سال 1367 ساختمان مدرسه تجديد بنا شد. اين ساختمان دو طبقه داراى هشتاد هجره، مسجد، مَدْرَس و كتابخانه مى‏باشد. در اين مدرسه از پايه اول تا ششم تدريس مى‏شود و در حال حاضر حدود 140 طلبه در اين مدرسه به تحصيل علوم حوزوى مشغول هستند.

حاج سيد نصر الله بنى صدر، آيت الله حاج ميرزا ابوالقاسم ربانى شاهنجرينى از جمله مدرسين اين مدرسه بوده‏اند.

3ـ مدرسه دامغانى

اين مدرسه در جوار حرم امام‏زاده عبدالله قرار گرفته و داراى 20 حجره در دو طبقه و يك مدرس در طبقه بالا و مدرسى ديگر در طبقه پايين مى‏باشد. اين مدرسه داراى يك كتابخانه با پنج هزار جلد كتاب مى‏باشد. مدرسه به همت حاج ميرزا محمد على دامغانى و كمك‏هاى مردم ساخته شده است. چند سالى اين مدرسه رونق خود را از دست داده بود ولى پس از بازسازى مدرسه آخوند، طلاب و روحانيون حوزه علميه همدان در اين مدرسه اسكان يافتند.

هزينه‏هاى جارى مدرسه در زمان مرحوم دامغانى از طريق وجوهات مردم تأمين مى‏گرديد و پس از رحلت ايشان از طرف مراجع معظم قم ارسال مى‏گردد.

4ـ مدرسه علميه خواهران (مكتب الزهراء عليهاالسلام)

مدرسه علميه خواهران موسوم به مكتب الزهرا عليهاالسلام در سال 1360 ه .ش توسط آيت الله العظمى حاج آقا حسين نورى همدانى بنيان نهاده شد. اين مدرسه فقط از خواهران ديپلمه پذيرش دارد. در اين مدرسه دروس سطح يك (تا پايان لمعتين) و سطح دو (مكاسب و رسائل) تدريس مى‏شده است كه به علت كمبود استاد دروس سطح دو كم رونق شده است. در حال حاضر حوزه علميه خواهران تحت پوشش مركز مديريت حوزه‏هاى علميه خواهران در قم قرار گرفته است و تا پايان شرح لمعه تدريس مى‏شود.

تعداد هفده استاد كه سه نفر آنها از برادران هستند با اين مدرسه همكارى مى‏نمايند.

مكتب الزهرا در حال حاضر داراى 200 طلبه مى‏باشد و زير نظر آيت الله موسوى همدانى اداره مى‏شود.

ساختمان قديمى حوزه علميه خواهران تخريب شده و در حال حاضر خواهران در ساختمان مدرسين مشغول تحصيل مى‏باشند.

5ـ مدرسه شيخ على خان

اين مدرسه در سال 1320 در شهر تويسركان تأسيس شده است. در اين مدرسه آقا سيد على مير رضى مشهور به «آق بالجه» تدريس مى‏كرده است.

6ـ مدرسه امام على بن ابيطالب عليه‏السلام

اين مدرسه در سال 1361 در ملاير تأسيس شده است.

7ـ مكتب خواهران

اين مدرسه در ملاير در سال 1363 تأسيس شده است.

8ـ حوزه علميه امام خمينى

اين مدرسه در سال 1361 در نهاوند تأسيس شده است.

9ـ مدرسه علميه حاج شيخ عزيز على مراديان

در سال 1366 در نهاوند تأسيس شده است.

10ـ مدرسه على بن ابيطالب عليه‏السلام

در سال 1347 در ملاير تأسيس شده است.