آموزش و پرورش در استان گیلان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
گامهاى نخستين آموزش و پرورش در ايران پس از اسلام بر بنيانهاى دينى تكيه داشته و مساجد و مكتبخانهها در آغاز مسير اين حركت قرار داشتند.
مساجد نخستين جايى بود كه براى آموزش مورد توجه قرار گرفت. در استان گيلان نيز مانند ساير نقاط كشور نخستين گامهاى آموزش از مساجد و مكتبخانهها آغاز گرديد.
نخستين مدرسه جديد در گيلان در سال 1314 ه .ق در زمان حكومت شعاع السلطنة در گيلان آغاز به كار كرد. در اين مدرسه درسهايى مانند: زبان فرانسه، روسى، صرف و نحو، كليات سعدى و قرائت قرآن تدريس مىشد. پس از تأسيس نخستين مدرسه به سبك جديد مدارس ديگرى نيز از سوى افراد و انجمنهاى مختلف تأسيس گرديد.
نخستين مدرسه دخترانه به نام «شمسيه» در سال 1327 ه .ق (يعنى پس از گذشت سيزده سال از تأسيس اولين مدرسه پسرانه) به كوشش شيخ على طالقانى (تنها) تأسيس گرديد.
اولين هنرستان گيلان نيز به نام «مدرسه فلاحت» به وسيله حاج ميرزا حسن خان اسفند يارى (محتشم السلطنة) در سال 1325 ه .ق تأسيس گرديد. مديريت اين مدرسه را ميسو لافون فرانسوى بر عهده داشت و در آن به تدريس علوم كشاورزى و پرورش كرمابريشم پرداخته مىشد.
در اين رهگذر برخى از خارجيان مقيم ايران و اقليتهاى مذهبى در گيلان مدارسى را بنيان نهادند. در سال 1290 ه .ق ارامنه مدرسهاى به نام «انوشيروان» در رشت بنا نهادند. مبلغين پروتستان آمريكايى مدرسه متوسطه پسرانهاى، در سال 1313 ه .ق در رشت تأسيس كردند و در پى آن آمريكايىها در سال 1324 ه .ق مدرسه متوسطه دخترانهاى نيز تأسيس نمودند.
هم زمان با شروع نهضت جنگل (1293ـ1300 ه .ش) مدارسى نيز از طرف جنگلىها تأسيس گرديد. جنگلىها در مرامنامه خود، تحصيلات ابتدايى را براى كودكان اجبارى نموده و تحصيلات متوسطه و عالى را براى افراد با استعداد مجانى و الزامى دانستند
