اقلیت‌های دینی استان قزوین

زرتشتيان

زرتشتيان از زمان بنيانگذارى نخستين هسته‏هاى شهر قزوين، در دوران ساسانيان و تا قرن‏ها پس از طلوع اسلام درآن سكونت داشتند. بسيارى از تاريخ نگاران بر آنند كه بناى مسجد جامع قزوين و مسجد حيدريه بر روى آتشكده زرتشتيان بنا نهاده شده است. پس از ظهور اسلام بسيارى از زرتشتيان قزوين مسلمان شدند. اما برخى ازنقاط دور دست بر آيين پدران خود باقى ماندند. در دوران قاجار برخى از زرتشتيان يزد به قزوين مهاجرت كردند و به شغل‏هاى مختلف، مانند بزازى، هتل دارى، تجارت، سينما دارى و... اشتغال داشتند.

هم اكنون 217 زرتشتى در استان قزوين زندگى مى‏كنند، 180 نفر از افراد مزبور در شهرستان قزوين و بقيه در شهرستان تاكستان زندگى مى‏كنند.

ارامنه

برخى از منابع تاريخى، نخستين تاريخ مهاجرت ارمنيان به قزوين را به سال 1605 .م مربوط مى‏دانند. در اين سال بخش كوچكى از ارامنه ارمنستان در اين شهر ساكن گرديدند. پيترو دلاواله كه در سال 1618 .م از قزوين بازديد كرده است ارامنه قزوين را داراى كشيش و گورستان دانسته است.

تا يك قرن بعد از زمان مهاجرت ارامنه به قزوين آنان به عنوان يك اقليت كوچك مذهبى داراى نمازخانه و گورستان مخصوص به خود بوده‏اند. اما به نظر مى‏رسد كه از موقعيت اجتماعى مطلوب و امكانات يك زندگى مرفه بى‏بهره بوده‏اند. پس از پايان جنگ ايران و روس (1827 ـ 1828 .م) ارمنيان به قفقاز بازگشتند تا آنجا كه در سال 1827 .م تعداد ارمنيان به 12 نفر رسيده است.

در سال 1881 ناصرالدين شاه با تقاضاى ارامنه قزوين مبتنى بر تأسيس كليسا موافقت نمود و دستور داد از زمين‏هاى دولتى قطعه زمينى به آنها واگذار شود.

در سال 1918 با پيشروى نيروهاى عثمانى حدود 800 نفر از ارامنه همدان از ترس نيروهاى عثمانى وارد قزوين شدند و پس از رفع مشكل بسيارى از آنها به همدان بازگشتند.

ارامنه در طول سال‏هاى اقامت در قزوين داراى كليسا و مدرسه بوده‏اند. هم اكنون نيز ارامنه بزرگترين اقليت دينى اين شهرستان را با 222 نفر تشكيل مى‏دهند از اين ميان 214 نفر در شهرستان قزوين، 8 نفر در شهرستان تاكستان سكونت دارند، 20 نفر آنان در نقاط روستايى و بقيه در نقاط شهرى ساكن هستند.

يهوديان

درباره جامعه يهود قزوين در قرن اول هجرى و دوره‏هاى پيش از آن اطلاعات زيادى در دست نيست.

حمدالله مستوفى در تاريخ برگزيده در ضمن شرح حوادث قرن اول هجرى به وجود تعداد اندكى يهودى (جهود) اشاره كرده است: «چون مذهب پيدا شده (منظور قرن اول هجرى است) اندكى حنفى و شيعى شدند معدودى چند از جهودان (يهوديان) در آنجا و هيچ ملت ومذهب ديگر نيست».

شاردن در سال 1664م. در گذر از قزوين، تعداد جمعيت شهر را دوازده هزار خانوار و جمعيت يهودى را صد خانوار مى‏داند كه در فقر و تنگدستى زندگى مى‏كردند.

يهوديان قزوين، به شغل خريد و فروش عتيقه و پارچه فروشى اشتغال داشته‏اند. از مجموعه اسناد به جاى مانده از دوران قاجاريه چند سند درباره يهوديان قزوين وجود دارد.

يكى از اسناد نشانگر اعتراض مغازه داران يهود به بسته شدن مغازه‏هاى آنان در روز جمعه است.

آنان براى بستن چند مغازه در روز جمعه، نامه هايى را به انجمن ملتى بنى اسرائيل در تهران و مجمع مركزى تشكيلات «صهيونيست» ايران نوشته و دكتر لقمان، نماينده يهوديان در مجلس مجدانه باز شدن چند مغازه در روز جمعه را دنبال مى‏كند تا آنكه وزارت خارجه كه در آن زمان عهده دار امور اقليت‏هاى دينى نيز بوده از حاكم قزوين مى‏خواهد كه موانع ايجاد شده در باز نبودن مغازه‏هاى يهوديان در روز جمعه را از سر راه بر دارد. با باز شدن مغازه‏هاى يهوديان بازاريان و مغازه داران قزوين به فرماندارى اعتراض و در نتيجه اعتراض بازاريان مغازه‏هاى يهوديان در روز جمعه دوباره تعطيل مى‏گردد.

از دهه‏هاى نخستين سال 1300 ه .ش يهوديان قزوين به تدريج قزوين را ترك كرده‏اند.

بنابر سرشمارى در سال 1375 فقط 3 نفر يهودى در استان قزوين زندگى مى‏كنند.