زندگی جانوری در استان آذربایجان شرقی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
با توجه به شرايط جغرافيايى منطقه انواع جانوران در محدوده استان آذربايجان شرقى زندگى مىكنند كه عبارتند از: خرس، گرگ، خوك، روباه، خرگوش و موش.
از پرندگان: كبك، اردك، غاز وحشى، قرقاول، مرغ وحشى و فاخته.
از پرندگان مهاجر: پليكان سفيد، فلامينگو، تنجه، كالايى، مرغ ماهىخوار، لكلك، حواصيل، قو در كنار رودخانهها و درياچهها ديده مىشود.
علاوه بر اينها در ارتفاعات مهم منطقه از جمله سهند و بزقوش و قره داغ: قوچ و ميش، بز وحشى، كل بز، كبك درى، خرس، پلنگ، آهو و عقاب و از خزندگان انواع مارهاى سمى و سوسمار در جنگلها و نواحى كوهستانى زندگى مىكنند.
در اين استان يك منطقه حفاظت شده، يك منطقه پناهگاه حيات وحش و سه منطقه شكار و صيد ممنوع به شرح زير وجود دارد:
ـ منطقه حفاظت شده ارسباران
اين منطقه با وسعت 72460 هكتار در شمال استان قرار گرفته و در بين سه رودخانه مهم ارس، كليبر چاى و ايلگنه چاى محصور گرديده است، به علت غناى طبيعى و وجود سيستمهاى حياتى متنوع، منطقه حفاظت شده ارسباران در زمره 243 منطقه بين المللى به عنوان ذخيرهگاه بيوسفر در برنامه انسان و كره مسكون سازمان ملل به ثبت رسيده است.
اين منطقه كه قسمتهايى از جنگلهاى موسوم به قره داغ را در بر گرفته است، از تنوع زيستگاهى و ژنتيكى قابل توجهى برخوردار بوده و زيستگاه منحصر به فرد گونههاى جانورى و گياهى است. از آن جمله سياه خروس قفقازى را مىتوان نام برد كه در بخش كوچكى از زيستگاه كلن واقع در جنوب غربى منطقه زندگى مىنمايد.
ـ منطقه پناهگاه حيات وحش كيامكى
اين منطقه با وسعت 84400 هكتار در شمال شهرستان مرند و در امتداد رودخانه مرزى ارس قرار گرفته است.
منطقه كيامكى به علت داشتن شرايط خاص زيستگاهى و به منظور حفظ فون و فلور و ويژگىهاى طبيعى تحت حفاظت قرار گرفته است.
ـ منطقه شكار و صيد ممنوع قره قشلاق
اين منطقه با وسعت 48000 هكتار در اراضى حاشيه جنوب شرقى درياچه اروميه و در مصب رودخانه زرينه رود قرار گرفته است. اين رودخانه كه يكى از مهمترين رودخانههاى تأمين كننده آب درياچه اروميه مىباشد با داشتن آب شيرين در اراضى وسيع و كم شيبى در حاشيه درياچه اروميه پخش شده و تلاقى آن با آب شور درياچه موجب شكل گيرى زيستگاههاى بسيار مناسبى براى زندگى تعداد كثيرى از انواع پرندگان مهاجر آبزى و كنار آبزى گرديده است كه اكثرا جهت گذراندن زمستان و بخشى نيز به منظور زاد آورى به اين منطقه مهاجرت مىنمايند.
منطقه قره قشلاق يكى از تعداد قليلى از مناطق تحت نظر سازمان حفاظت محيط زيست استان مىباشد كه گونه كمياب ميش مرغ در آن زندگى و زادآورى مىكنند.
به دليل همجوارى اين منطقه با پارك ملى درياچه اروميه، ارتباط اكولوژيك برقرار بوده و اكثر گونههاى پرنده موجود در پارك ملى جهت تغذيه از اين منطقه نيز استفاده مىنمايند.
در سالهاى گذشته به علت وجود آلودگىهاى مختلف كه از طريق رودخانه زرينه به اين تالاب منتقل شده است و ساير عوامل ديگر پديده مرگ و مير پرندگان را در اين تالاب به وجود آمده است.
ـ منطقه ممنوعه جزيره اسلامى
اين منطقه با وسعت 23000 هكتار در غرب استان و در مسير راه دسترسى به شهرستان اروميه قرار گرفته است. وجود كوهستانهاى صخرهاى و بلند در كنار تپه ماهورها و اراضى كم شيب ساحلى زيستگاههاى مناسبى را براى زندگى تعدادى از گونههاى پستاندار كوهزى نظير قوچ و ميش، كل و بز و همچنين انواع پرندگان خشكىزى و آبزى را همزمان فراهم نموده است. در اين منطقه آثارى از جنگلهاى بنه، بادام وحشى و ارس را مىتوان مشاهده كرد.
همچنين وجود چشمهسارهاى متعدد در نقاط مختلف و چشم اندازهاى بديع و امكانات مختلف كوهنوردى و مشاهده گونههاى حيات وحش در ارتفاعات از جمله زمينههاى مناسب تفرجگاهى اين شبه جزيره را تشكيل مىدهد.
ـ تالاب قوريگل
اين منطقه با وسعت حدود 200 هكتار در 45 كيلومترى شرق تبريز و در كنار جاده ترانزيتى تبريز ـ تهران واقع شده است. تالاب قوريگل به دليل وضعيت خاص اكولوژيك به عنوان يك تالاب بين المللى به ثبت رسيده است.
گونههاى كثيرى از انواع پرندگان آبزى از جمله گونه كمياب اردك سر سفيد جهت زادآورى و گذراندن تابستان به اين تالاب مهاجرت مىنمايند.
