موسیقی در استان مازندران

موسيقى مناطق مركزى (از سارى تا نوشهر)

موسيقى اين بخش از مازندران بر پايه اصيل‏ترين و كهن‏ترين نغمه‏ها و تكه‏هاى چوپانى مازندران شكل گرفته است. در مقايسه با موسيقى دستگاهى ايران، موسيقى اين منطقه با مقام شور و دشتى قابل مقايسه است.

محور اصلى موسيقى اين بخش از سوى پنج مقام آوازى وزين و پرقدمت يعنى، تبرى بلند، تبرى كوتاه، كتولى بلند و كتولى كوتاه يا كُلِ حال و ميون كتولى و تعداد زيادى تكه‏هاى سازى چوپانى است بر محور همين مقامات آوازى و سازى، تعداد قابل توجهى شبه مقام منظومه‏هاى آوازى، ريز مقامات و قطعات سازى و چوپانى و موسيقى مراسمى شكل گرفته است كه در مجموع اساس موسيقى آوازى و سازى مازندران را تشكيل مى‏دهند.

مهمترين سازهاى رايج در مناطق مركزى مازندران عبارتند از: لله وا (نى چوپانى) و سورنا و دورسركتن (نقاره سفالى مضاعف) و تا حدود كمانچه.

2ـ موسيقى شرق مازندران (از ميان دورود سارى تا كوهپايه‏هاى تبرى زبان گرگان)

گدارها نقش عمده‏اى در تكميل و تكوين اين موسيقى داشته‏اند. (در موسيقى گدارى بيشتر از كمانچه، دايره و تمبك استفاده مى‏شود.) مهمترين ساز رايج در موسيقى شرق مازندران دوتار است. دو تار در شرق مازندران به احتمال، سازى مهاجر است كه طى سده‏هاى اخير از موسيقى منطقه گرگان و دشت تركمن به منطقه شرق مازندران مهاجرت كرده است.

هسته مركزى موسيقى شرق مازندران دو مقام بزرگ «هرايى» است كه خود در موسيقى تركمنى و موسيقى شمال خراسان ريشه دارد. بر بستر اين دو مقام بزرگ، چندين شعبه مقام و نيز منظومه‏هاى متعدد شكل گرفته است. مضامين شعرى در موسيقى شرق مازندران دربرگيرنده داستانهاى عاشقانه، روايت‏هايى از كوچ و مهاجرت، اندوه و غربت و آرزوهاى شيرين و دست‏نيافتنى است.

3ـ موسيقى غرب مازندران (چالوس تا غرب رودخانه نشتارود)

موسيقى مناطق غربى مازندران از آنجا كه در مجاورت مناطق شرقى گيلان قرار دارد و محل تلاقى دو فرهنگ موسيقى است. موسيقى اين منطقه تركيبى از خصوصيات موسيقى نواحى شرق گيلان چون ديلمان و اشكور و نواحى مازندران است. سازهاى رايج اين منطقه عبارتند از: نى، سورنا و دهل.