دوران جمهوری اسلامی در استان بوشهر

دوران جمهوری اسلامی

نقش مردم و نهادهاى انقلابى در مبارزه با ضد انقلاب

روز سه شنبه اول اسفند 57، كميته انقلاب اسلامى مركب از واحد انتظامات، تداركات، تبليغات، اطلاعات و واحدهاى رفاه و خدمات در بوشهر تشكيل شد. اين كميته با تشكيلات خود موفق شد تعدادى از ساواكى‏ها را دستگير كند.

در همين اوقات على وزيرى پاسبان شهربانى بوشهر، حسين شريفى و على رهبرى افسران شهربانى بوشهر به اتهام همكارى با رژيم سابق دستگير شدند و تحويل دادگاه انقلاب گرديدند و نيز دو تن از مأموران شهربانى بوشهر به نام ستوان يكم حسين مختارى اردكانى فرمانده قرارگاه شهربانى بوشهر و پاسبان عبدالرسول شيخى مأمور شهربانى بوشهر كه در تاريخ 13 آذرماه سال 57 به منزل شادروان حجت الاسلام شيخ ابوتراب عاشورى حمله كرده و او را به ضرب گلوله از پاى درآورده و عده ديگرى را مجروح ساخته بودند در اين ايام به وسيله نيروهاى انقلاب اسلامى دستگير شدند.

در طول مدت محاكمه آنان اهالى شهر با ارسال طومار 40 مترى خواستار مجازات علنى مجرمان شدند كه با پايان محاكمه حكم اعدام مجرمين در تاريخ 19 فروردين 1358 به اجرا درآمد.

بنابر دستور حضرت امام در تاريخ 30 فروردين 1358 مبنى بر تصفيه كميته‏ها از عناصر ناباب، كميته‏هاى انقلاب اسلامى استان بوشهر، از اين عوامل تصفيه شد.

اين قضيه به دنبال مذاكرات حجت الاسلام غروى نماينده امام با روحانيون و معتمدان محلى انجام شد و در اين جلسه مقرر شد تا نگهدارى از تأسيسات نيروگاه‏هاى اتمى بوشهر كه در بيست كيلومترى شهر مى‏باشد به گروه ضربت پاسداران واگذار شود.

هم چنين قرار شد شهربانى با كمك پاسداران حفظ نظم و انتظامات شهرى را به عهده گيرد و گروه‏هاى ضربت كميته نيز با يارى نيروى دريايى و ژاندارمرى مرز آبى ايران در خليج فارس را كنترل كنند.

در اول خرداد ماه 1358، حبيب الله زالى رئيس گروه ضربت پاسداران انقلاب اسلامى كه در دستگيرى گروه زيادى از عوامل ضد انقلاب و مبارزه با قاچاقچيان نقش اساسى داشت در تصادفى مشكوك در جاده گيلده به شهادت رسيد و جنازه وى در ميان تأثر شديد مردم بوشهر از سوى روحانيون، پرسنل نيروى هوايى، دريايى و ژاندارمرى و شهربانى و پاسداران انقلاب و بيش از 20 هزار نفر از مردم بوشهر تشييع و به خاك سپرده شد.

تا تاريخ 20 تير ماه 1358 تعداد دوازده نفر ديگر از عناصر ضد انقلاب و ساواك در اين استان دستگير شدند و دادستانى انقلاب اسلامى استان بوشهر طى اعلاميه‏اى ضمن اعلام اسامى آنان از مردم خواست تا هرگونه شكايات و اطلاعات خود را از اين افراد به دادستانى اعلام دارند.

نماز جمعه

با پيروزى انقلاب اسلامى، مردم اين استان طى طومارى درخواست اقامه نماز جمعه را از دفتر حضرت امام(ره) نمودند و طى احكامى تعدادى از روحانيون جهت اقامه نماز جمعه معرفى شدند. در حال حاضر حجت الاسلام و المسلمين ايمانى امام جمعه شهرستان بوشهر و نماينده ولى فقيه در استان بوشهر بوده و حجت الاسلام خرسندى امام جمعه شهرستان گناوه مى‏باشند. ديگر ائمه جمعه استان عبارتند از:

اهرم: حجت الاسلام محمد حسين قائم،

برازجان: حجت الاسلام صفرعلى احياء،

بندر دير: حجت الاسلام سيد على حسينى،

بندر ديلم: حجت الاسلام نادر گنجى،

بندر گناوه: حجت الاسلام سيد على ابراهيم زاده،

بوشهر: حجت الاسلام اسد الله ايمانى،

جزيره خارك: حجت الاسلام محمد ابراهيم قرنى،

خورموج: حجت الاسلام حسن مصلح،

كنگان: حجت الاسلام محمد جواد شريعتى‏نژاد.

دفاع مقدس

در بعد از ظهر آخرين روز شهريور 1359 جنگ ناخواسته‏اى بر ملت ما تحميل شد و هواپيماهاى عراقى پايگاه هوايى و فرودگاه بوشهر را بمباران كردند و در ساعت 6 بعد از ظهر همان روز منطقه‏اى به نام حله نگين نزديك پايگاه دريايى بمباران شد. اين بمباران‏ها مقدمه يك جنگ وسيع و گسترده هشت ساله با مشاركت ابرقدرت‏هاى جهانخوار عليه نظام نو پاى جمهورى اسلامى شد. آن گاه كه مقاومت دليرانه و خالصانه امت به رهبرى خردمندانه حضرت امام خمينى(ره) آغاز گرديد، همه اقشار مردم اين استان همپاى ديگر اقشار ملت اعم از روستايى و شهرى، پير و جوان، زن و مرد شجاعت و اخلاصى بى‏نظير از خود نشان دادند. اما نوجوانان و جوانان و كهن سالان اين استان، با يارى ديگر رزمندگان در مقابل حملات دشمن ايستادند و آنها را به عقب راندند. آنان در شرايطى كه شب و روز بوشهر در زير حملات هوايى و موشكى دشمن بعثى قرار داشت عازم جبهه‏ها شده و حماسه‏هاى جاويدان آفريدند.

در طول جنگ تحميلى، چندين اعلاميه در ارتباط با تعيين «مناطق جنگى» توسط عراق صادر شد و در سال 1361 ه .ش عراق يك «منطقه ممنوعه دريايى» را كه تا 65 كيلومترى جزيره خارك امتداد مى‏يافت اعلام نمود و هشدار داد كه هر كشتى كه به جزيره خارك، پايانه عمده صدور نفت ايران در اين استان، نزديك شود مورد حمله قرار خواهد گرفت و سپس در سال 1363 با صدور بيانيه‏اى هشدار داد كه نيروهاى عراق هر كشتى را كه به بندر بوشهر نزديك شود غرق خواهد ساخت.

عمليات جنگ اقتصادى عراق در حوزه استحفاظى مناطق خشكى و دريايى اين استان كه هدف آن ايجاد اخلال در امر صدور نفت ايران بود ادامه يافت و اين عمل نه تنها تهديدى جدى براى كشتيرانى بين المللى در خليج فارس ايجاد نمود، بلكه سبب آلودگى شديد در آبهاى بين‏المللى نيز گرديد به ويژه پس از آنكه دو چاه نفتى در ميدان نفتى نوروز در غرب جزيره خارك مورد اصابت موشك عراقى قرار گرفته و مقدار زيادى نفت خام در آبهاى بخش شمالى خليج‏فارس رها شد.

حمايت تسليحاتى ابرقدرت‏ها در دريا از حملات عراق به نظام نوپاى اسلامى، اعزام ناوها و ناوچه‏هاى جنگى به منطقه تحت عنوان مين روبى ادامه داشت و در اين دوره فرانسه در عين نپذيرفتن هيچ نقشى به عنوان طرف متخاصم در درگيرى خليج فارس از قواعد بيطرفى نيز پيروى ننمود و تعدادى موشك اگزوسه نصب شده بر روى هواپيماهاى ميراژ اف ـ يك را در جهت حمله هوايى در اختيار عراق قرار داد.

عراق با در اختيار گرفتن هواپيماى ميراژ اف يك فرانسوى و قرض گرفتن 5 فروند هواپيماى سوپر استاندارد با موشك‏هاى اگزوسه در جهت حمله به نفتكش‏هاى در حال بارگيرى در جزيره خارك بيشترين سود را برد و حملات هوايى عراق به جزيره خارك و نفتكش‏ها در محدوده اين استان در جهت قطع صدور نفت ايران و فلج ساختن اقتصاد ايران به شدت افزايش يافت.

نيروهاى مردمى تحت عنوان گردان قدس، حجت، كاروان راهيان كربلا و ... از اين استان راهى جبهه‏هاى جنگ شدند و در عمليات‏هاى مختلف شركت نمودند. در طول جنگ تحميلى مردم اين استان تعداد 2035 شهيد و مفقود الاثر و 5724 نفر جانباز تقديم انقلاب نمودند.

علاوه بر آن در طول مدت جنگ، ارسال كمك‏هاى مردمى به جبهه‏هاى نور عليه ظلمت توسط مردم ايثارگر ادامه يافت تا آنكه در سال 1367 با پذيرش قطعنامه 598 سازمان ملل، جنگ تحميلى به پايان رسيد.

اسامى تعدادى از فرماندهان شهيد اين استان عبارت است از:

رديفنام و نام خانوادگىمسئوليتمحل شهادتتاريخ شهادت

1عباسقلى كامكارىفرمانده گردانبستان9/9/60

2محمدباقر ميگى نژادفرمانده بسيجشوش1/1/61

3محمد خسروىفرمانده گردانبانه،مريوان28/7/62

4يوسف بردستانىفرمانده گردانپاسگاه زيد7/11/63

5غلامرضا كرامتفرمانده گردانسومار4/12/63

6حاج على قنبرىفرمانده گرداناروندرود21/11/64

7عالى زنده بودىفرمانده ستادفاو4/2/65

8مجيد شريعتىفرمانده گردانسهيل4/10/65

9محمد جعفر سعيدىفرمانده گردانسهيل4/10/65

رديفنام و نام خانوادگىمسئوليتمحل شهادتتاريخ شهادت

10مجيد شكوهفرمانده گردانسهيل4/10/65

11اصغر عدالتفرمانده گردانشلمچه20/10/65

12بيژن گردفرمانده گردانخليج فارس17/7/66

13عليرضا ماهينىفرمانده گردانفاو10/1/67

14اسدالله اسدىفرمانده گردانمجنون4/4/67

15حسن بيژنىفرمانده گردانمجنون4/4/67

16محمد خالدىفرمانده گردانپاسگاه زيد1/5/67

مأخذ: بنياد شهيد انقلاب اسلامى استان بوشهر.

تأثيرات جنگ بر ساكنين

بيش از يك هفته از شروع جنگ تحميلى نگذشته بود كه چهره استان بوشهر به علت مهاجرت مردم استان خوزستان به خصوص مردم آبادان و خرمشهر به آنجا دگرگون شد و ايجاد صفهاى چند كيلومترى اتومبيل‏ها در مقابل پمپ بنزين يكى از آثار آن بود. در مدت كمتر از يك ماه، اين استان مسكن و مأواى بيش از چندين هزار نفر از هموطنان جنگ زده گرديد كه به سرعت ستادى به نام ستاد كمك رسانى به جنگ زدگان تشكيل گرديد. مردم اين استان عليرغم كمبودها و فشارهاى ناشى از جنگ سعى خود را براى تأمين آب و ساير نيازمنديهاى اين هموطنان ستم ديده نمودند. استان بوشهر به علت موقعيت حساس و استراتژيك خود و نزديك بودن پايانه نفتى خارك به شهرهاى اين استان و قرار داشتن لوله‏هاى نفت و گاز و تلمبه خانه‏ها، از روز اول جنگ شاهد حملات وحشيانه هواپيماهاى متجاوز دشمن بود و در جريان جنگ نفتكش‏ها و حملات متعدد نيروهاى بعثى به جزيره خارك، شهرهاى اين استان بالاترين صدمه را ديدند. زيرا خلبانان عراقى در موقع گريختن از دام پدافند هوايى بمب‏هاى خود را بر مناطق مسكونى و حتى عشاير مى‏ريختند و گاه با پرتاب بمب‏هاى خوشه‏اى باعث شهادت جمعى از هموطنان مى‏شدند.

دشمن در ادامه حمله به مناطق غير نظامى در تاريخ 12/12/63 در ساعت 18 با پرتاب يك فروند موشك اگزوسه، نيروگاه اتمى بوشهر را بر خلاف قطعنامه 407 آژانس بين المللى انرژى اتمى، مورد حمله قرار مى‏دهد كه در اين تهاجم تعدادى از كاركنان نيروگاه به شهادت رسيدند.

حملات هوايى و موشكى دشمن به شهرهاى گناوه، ديلم و بوشهر ادامه داشت و مناطق شهرى بوشهر مانند پشت ژاندارمرى سابق، عمارت دريابيگى، مناطق مسكونى و منطقه رادار مورد هدف قرار گرفت و تعدادى از هموطنان مجروح يا شهيد شدند. ولى مردم غيور اين استان عليرغم تمامى اين مشكلات در طول 8 سال دفاع مقدس تمامى سعى خالصانه و همت خود را براى سازماندهى، بسيج و فرماندهى نيروهاى رزمنده به كار بردند.

مشاركت سياسى

مردم انقلابى بوشهر همواره در صحنه‏هاى انقلاب حضور داشته‏اند و به شكل‏هاى مختلف حمايت خود را از انقلاب و نظام و رهبرى اعلان نموده‏اند. حضور گسترده مردم در راهپيمايى‏ها و انتخابات و ديگر حماسه‏هاى و همايش‏هاى ملى خود بيانگر مشاركت بالاى مردم استان در اداره كشور مى‏باشد. حضور در انتخابات بهترين نماد از مشاركت سياسى مردم مى‏باشد.

ميزان حضور مردم استان بوشهر در دوره‏هاى مختلف فراز و نشيب داشته است. بالاترين ميزان حضور مردم در انتخابات هفتمين دوره رياست جمهورى با 9/85 درصد بوده است و كمترين ميزان حضور در سومين دوره مجلس خبرگان با 07/48 درصد بوده است.

در اولين دوره رياست جمهورى در سال 1358 ميزان مشاركت مردمى 15/70 درصد بوده است. در دومين دوره رياست جمهورى در سال 1360 ميزان حضور مردم به 24/66 درصد كاهش يافته است. در سومين دوره در همين سال ميزان حضور مردم به 5/75 درصد افزايش يافت. در دوره چهارم ميزان مشاركت مردم به 25/58 درصد كاهش يافته است. در پنجمين دوره ميزان مشاركت مردمى به پايين‏ترين حد خود رسيد و تنها 5/49 درصد واجدين شرايط پاى صندوق‏هاى راى حاضر شدند. در ششمين دوره ميزان مشاركت به 22/62 درصد افزايش يافت. در هفتمين دوره رياست جمهورى ميزان مشاركت مردم به 9/85 درصد (بالاترين ميزان) افزايش يافته است. در هشتمين دوره اين ميزان به 3/71 درصد كاهش يافته است.

در اولين دوره مجلس خبرگان رهبرى در سال 1361 حدود 74/85 درصد واجدين شرايط در انتخابات شركت كرده‏اند.

در سال 1363 مجددا انتخابات ميان دوره‏اى مجلس خبرگان رهبرى در اين استان برگزار شد و در اين دوره 8/67 درصد واجدين شرايط در انتخابات شركت نمودند.

در دومين دوره انتخابات مجلس خبرگان تنها 4/37 درصد واجدين شرايط در انتخابات شركت داشته‏اند. لازم به ذكر است كه انتخابات اين دوره مجلس خبرگان رهبرى در بوشهر باطل اعلام شد و مردم بوشهر در مجلس خبرگان نماينده‏اى نداشتند.

در سومين دوره مجلس خبرگان ميزان مشاركت مردمى به 48 درصد افزايش يافته است.

در انتخابات اولين دوره مجلس شوراى اسلامى در سال 1358 حدود 53 درصد واجدين شرايط در پاى صندوق راى حاضر شده‏اند.

در دومين دوره كه در سال 1363 برگزار شد حدود 67 درصد در انتخابات شركت نموده‏اند.

اين ميزان در سال 67 در سومين دوره مجلس شوراى اسلامى به 69 درصد افزايش يافت.

در سال 1371 انتخابات چهارمين دوره مجلس شوراى اسلامى برگزار شد و ميزان مشاركت مردمى در اين دوره 68 درصد بوده است.

در پنجمين دوره مجلس شوراى اسلامى در سال 1374 حدود 87 درصد واجدين شرايط در پاى صندوق‏هاى راى حاضر شدند.

در ششمين دوره مجلس شوراى اسلامى ميزان مشاركت مردمى به 2/76 درصد كاهش يافت.

لازم به ذكر است كه در ششمين دوره انتخابات مجلس شوراى اسلامى شهرستان بوشهر با 4/58 درصد كمترين ميزان مشاركت و شهرستان دير با 9/90 درصد بالاترين ميزان مشاركت را در استان داشته است.

همچنين بايد ياد آور شد كه در اين دوره ميزان مشاركت مردان 1/74 درصد بوده است در حالى كه ميزان مشاركت زنان 4/78 درصد گزارش شده است.

در اين دوره 76 درصد متأهلين واجد شرايط و 5/76 مجردين واجد شرايط راى دادن به پاى صندوق‏هاى راى حاضر شده‏اند. به عبارتى ميزان مشاركت زنان و افراد مجرد بيش از مردان و افراد متأهل بوده است.

ميزان مشاركت مردم در انتخابات رياست جمهورى در ادوار مختلف

دورهميزان‏مشاركت (درصد)رئيس جمهور منتخب

اول15/70ابوالحسن بنى صدر

دوم34/66محمدعلى رجايى

سوم5/75سيد على خامنه‏اى

چهارم25/58سيد على خامنه‏اى

پنجم5/49اكبر هاشمى رفسنجانى

ششم22/62اكبر هاشمى رفسنجانى

هفتم9/85سيد محمد خاتمى

هشتم3/71سيد محمد خاتمى

ميزان مشاركت مردم در

انتخابات مجلس خبرگان رهبرى

دورهميزان مشاركت (درصد)

اول74/85

دوم4/37 (باطل‏اعلام شد)

سوم48

ميزان مشاركت مردم بوشهر در انتخابات

مجلس شوراى اسلامى در ادوار مختلف

دورهميزان مشاركت (درصد)

اول53

دوم67

سوم69

چهارم68

پنجم87

ششم2/76

در ذيل به نمايندگان مردم بوشهر در دوره‏هاى مختلف و تاريخ شروع و پايان هر دوره اشاره مى‏شود:

ـ دوره اول

اولين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد ماه 1359 افتتاح شد.

1ـ عباس حيدرى بوشهر و گناوه

2ـ مير بهزاد شهريارى دشتى، تنگستان، دير و كنگان

3ـ سيد محمدحسين محمدى دشتى، تنگستان، دير وكنگان (مياندوره‏اى)

4ـ سيد محمد حسن نبوى بوشهر و گناوه (مياندوره‏اى ـ 1360)

5ـ محمد مهدى جعفرى دشتستان

اين دوره از مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 6 خرداد 1363 پايان يافت.

ـ دوره دوم

دومين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد ماه 1363 آغاز شد و افراد زير به مجلس راه يافتند:

1ـ ابراهيم جمال يوسفى (دشتى) رودباران (دشتى، تنگستان، دير و كنگان)

2ـ عباس رحيمى دشتستان

3ـ سيد محمد حسن نبوى بوشهر و گناوه

اين دوره از مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 5 خرداد 1367 پايان يافت.

ـ دوره سوم

دوره سوم مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خردادماه 1367 گشايش يافت و افراد زير به مجلس راه يافتند:

1ـ سيد كمال الدين شهريارى دشتى، تنگستان، دير و كنگان

2ـ خدا نظر قاسمى دشتستان

3ـ سيد محمد حسن نبوى بوشهر و گناوه

اين دوره از مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 6 خرداد ماه 1371 پايان يافت.

ـ دوره چهارم

چهارمين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد ماه 1371 آغاز شد و افراد زير به مجلس راه يافتند:

1ـ محمد خواجه پور بوشهر و گناوه

2ـ غلامرضا رازقى دشتستان

3ـ سيد كمال الدين شهريارى دشتى، تنگستان، دير و كنگان

اين دوره از مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 6 خرداد ماه 1375 پايان يافت.

ـ دوره پنجم

دوره پنجم مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 12 خرداد 1375 افتتاح شد و افراد زير به مجلس راه يافتند:

1ـ عبدالله حاجيانى دشتى، تنگستان، دير و كنگان

2ـ خدا نظر قاسمى دشتستان

3ـ محمد خواجه پور بوشهر و گناوه

اين دوره از مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 6 خرداد ماه 1379 پايان يافت.

ـ دوره ششم

ششمين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7/3/1379 آغاز شد و نمايندگان مردم استان بدينقرار به مجلس راه يافتند:

1ـ محمد دادفر بوشهر، گناوه و ديلم

2ـ حميده عدالت دشتستان

3ـ سيد محمد مهدى پورفاطمى دشتى و تنگستان

4ـ عبدالله حاجيانى دير و كنگان

ـ دوره هفتم

نمايندگان فعلى استان (دوره هفتم مجلس شوراى اسلامى):

1ـ شكرالله عطار زاده بوشهر، گناوه و ديلم

2ـ سيد عبد المجيد شجاع دشتستان

3ـ سيد محمد مهدى پور فاطمى دشتى و تنگستان

4ـ قيصر صالحى دير، كنگان و چم