موسیقی در استان اردبیل

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ شهریور ۱۳۹۱، ساعت ۱۹:۲۱

موسيقى بومى منطقه، هم در گذشته و هم امروزه در وجود «عاشيق‏ها» خلاصه مى‏شود. عاشيق‏ها هنرمندانى هستند با كوله‏بارى از غم‏ها و شادى‏ها كه به طور خود ساخته از ميان محرومان و ستمديدگان جامعه برخاسته‏اند و نيازها و دردهاى خويش و تبار خود را با نواى دلنشين «ساز» و در قالب ترانه‏هاى اصيل و دلپذير، در مجالس، عروسى‏ها و قهوه‏خانه‏ها ترنم مى‏كنند.

عاشيق، ساز مى‏نوازد. ساز آلتى است شبيه تار، مركب از نه سيم كه به سينه مى‏فشارند و مى‏نوازند.

نام ابتدايى و قديمى آن «قوپوز» است كه چيزى شبيه كمانچه‏هاى كنونى بوده است.

اكنون همراه هر عاشيق كم و بيش يك يا دو «بالابانچى» (بالابان زن) و «قاوالچى» (دايره زن) نيز هستند كه او را همراهى مى‏كنند.

گاهى نيز چند دسته عاشيق يك جا ظاهر مى‏شوند و هنرنمايى مى‏كنند. عاشيق هنرمند مردم است. هم شاعر، هم آهنگساز، هم منظومه سرا، هم خواننده، هم نوازنده، هم هنرپيشه و هم داستان‏گو است.

به عبارت ديگر در عرصه شعر، منظومه، موسيقى و رقص خلاق است و هنرمندى است كه اين همه را با انگشتان ماهر و صداى دلنوازش اجرا مى‏كند.

در روزگاران گذشته، به اين هنرمندان علاوه بر «عاشيق»، «وارساق» و «يانشاق» هم مى‏گفتند و به هنرمندترين و شايسته‏ترينشان «ده ده» مى‏گفتند كه از آن ميان مى‏توان به:

ـ «دده قاسم» (قرن 13 ه .ق)،

ـ «توراب دده» (قرن 12 ه .ق)،

ـ «دده ياديار» (قرن 10 ه .ق)،

ـ «كرم دده» و

ـ مشهورتر از همه «دده قورقود» اسطوره‏اى اشاره كرد.

از عاشيق‏هاى معروف و قديمى آذربايجان مى‏توان از:

عاشيق عباس توفار قافلى، سارى عاشيق،

عاشيق معصوم، عاشيق امراه،

عاشيق قربانى، عاشيق علعسگر

و مانند اينها نام برد كه هر يك از برجسته‏ترين هنرمندان زمان خود بوده‏اند.

از عاشيق‏هاى معاصر آذربايجان مى‏توان به:

عاشيق اسد، عاشيق قشم،

عاشيق جبى، عاشيق حسين جوان،

عاشيق عبدالعلى، عاشيق رسول،

عاشيق يدالله، عاشيق مشى،

عاشيق حسن اسكندرى، عاشيق عزيز شهنازى،

عاشيق حسن نامور، عاشيق على،

عاشيق اشرف و دهها تن ديگر

اشاره داشت كه شمارى از اينان زير پوشش اداره كل ارشاد اسلامى استان به فعاليت هنرى خود ادامه مى‏دهند.

منابع