ناهمواری‌های استان کردستان

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۱۶:۵۱

از نظر زمين شناسى، كردستان را مى‏توان به سه ناحيه مشخص تقسيم كرد. اين سه ناحيه تقريبا به موازات يكديگر و در مجموع به موازات روند راندگى زاگرس امتداد يافته و به صورت زير تقسيم بندى شده است:

1ـ ناهمواريهاى ناحيه شرقى و جنوب شرقى

تمامى منطقه قروه، بيجار و تكاب را در برگرفته و حد غربى آن را مى‏توان محور كرمانشاه ـ سنندج ـ ديواندره و دشت اوباتو دانست.

2ـ ناحيه مركزى و شمالى

اين ناحيه در حقيقت ادامه جنوبى كوه‏هاى غربى است. حد جنوبى اين ناحيه تقريبا تا محور سنندج ـ مريوان ادامه مى‏يابد و در شمال به كوه‏هاى آذربايجان غربى متصل مى‏شود.

3ـ كوههاى ناحيه جنوبى و جنوب غربى

در كل منطقه جنوب مريوان به موازات سلسله كوه‏هاى اصلى زاگرس ومحور كامياران ـ مريوان تشكيل شده و به كوه‏هاى بيستون در كرمانشاه متصل مى‏شود. اين ناحيه را مى‏توان زاگرس شمالى ناميد.

مهمترين ارتفاعات كردستان

1ـ در بخش مركزى سنندج دو رشته كوه كه جهت امتداد آن از شمال غربى به جنوب شرقى است وجود دارد اين دو رشته از كوه معروف و مرتفع چهل چشمه كه بعداز كوه شاهو مرتفع‏ترين كوه كردستان است منشعب مى‏گردد و بطور مستقيم در شمال غربى سنندج پيش رفته و به دو شعبه تقسيم مى‏شود:

الف) يكى تقريبا از 25 كيلومترى غرب سنندج گذشته و شعبات فرعى آن تا جنوب غربى سنندج ادامه پيدا مى‏كند و به رودخانه ژاوه منتهى مى‏گردد.

گردنه آرين پست‏ترين نقطه اين شعبه است و مهمترين شعبات آن آبيدر واقع در جنوب غربى شهر سنندج مى‏باشد كه ارتفاع آن از سطح دريا به 2538 متر مى‏رسد.

ب) شعبه دوم از شرق سنندج و رودخانه قشلاق و جنوب قروه و شمال سنقر و اسدآباد همدان گذشته و به كوه الوند متصل مى‏گردد و پست‏ترين نقطه آن گردنه صلوات آباد است.

2ـ كوههاى شمالى بيجار كه بيشتر خاكى است و از شمال غربى به جنوب شرقى كشيده شده و خط الرأس آن شهرستان فوق و بخش‏هاى تكاب و ماه نشان مى‏باشد.

قله كوه‏هاى امامزاده ايوب انصار و زرنيخ و شاه نشين از بلندترين قلل اين رشته محسوب مى‏شود.

3ـ كوه‏هاى جنوبى بيجار كه خط الرأس آنها حد طبيعى بين شهرستان بيجار و قروه مى‏باشد كه بلندترين قله آن به ارتفاع 2642 متر با نام قله زيره مى‏باشد.

4ـ كوه‏هاى مركزى بيجار كه تقريبا موازى با كوه‏هاى شمالى كشيده شده است از نزديكى شهر بيجار و دهستان پير تاج گذشته و به كوه‏هاى خرقان متصل مى‏گردد. بلندترين قلل آن عبارتند از: سرقيصه، نقاره كوب، پنجه على، تماشا، حمزه عرب و چنگ الماس.

5ـ ارتفاعات ملقرنى در كنار شهر سقز كه بلندترين نقطه آن از سطح دريا به 1400 متر مى‏رسد.

6ـ كوه چهل چشمه و ارتفاعات آن از مهمترين ارتفاعات شهرستان مريوان است.

7ـ كوه هزار مرگه از كوه چهل چشمه منشعب مى‏گردد و ارتفاع آن از سطح دريا به 2707 متر مى‏رسد.

اين كوه به سه رشته اصلى و مهم تقسيم مى‏شود.

الف) كوه معروف به سلسله لشت شهيدان كه در جنوب مريوان و شمال دره شيلر كشده شده و بلندترين قله آن به ارتفاع 2491 متر مى‏رسد.

ب) شعبه شمال غربى كه تقريبا موازى با رشته اول و آن هم در شمال دره شيلر كشيده شده است.

ج) شعبه جنوب شرقى كه بين اراضى مريوان و ديواندره كشيده شده است.

دشت‏هاى استان كردستان

كردستان منطقه‏اى كوهستانى است از اين جهت دشتهاى آن بسيار محدود به نظر مى‏رسد. تنها در مناطقى از قروه، كامياران، مريوان، ديواندره و گروس بيجار دشتهاى وسيع وجود دارند.

همچنين دشتهاى كم وسعتى بر بستر رودخانه‏هاى قزل اوزن، گاو رودسيروان، قشلاق، گردلان و چند رودخانه ديگر وجود دارند. تنها در مسير گاورود دشت نسبتا وسيعى به وجود آمده كه از نظر كشاورزى داراى اهميت است.

به طور كلى دشت‏هاى شمالى استان كردستان نسبتا وسيع و حاصلخيزتر هستند. جلگه‏هاى جنوبى كم وسعت بوده ولى آب و هواى مناسبترى دارند و با استفاده صحيح از آب مى‏توان اين جلگه‏ها را به قطعات بسيار حاصلخيز كشاورزى تبديل كرد.

منابع