زبان و گویش مردم استان کردستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
| سطر ۱۵: | سطر ۱۵: | ||
اين گويش داراى گونههاى اورامى تخت، ژاورويى ولهونى مىباشد كردهاى ژاورود، اورامان تخت، نوسود و پاوه با اين گويش صحبت مىنمايند. | اين گويش داراى گونههاى اورامى تخت، ژاورويى ولهونى مىباشد كردهاى ژاورود، اورامان تخت، نوسود و پاوه با اين گويش صحبت مىنمايند. | ||
| − | 4ـ گويش | + | 4ـ گويش کلهری: |
| − | اين گويش داراى گونههاى كلهرى، ايلامى، | + | اين گويش داراى گونههاى كلهرى، ايلامى، شيروانى و گروسى مىباشد. كردهاى كرمانشاه، ماهيدشت، كليائى، دينور، قصرشيرين، كرند،گهوار،و نيريز به اين گويش تكلم مىكنند. |
| − | 5ـ گويش | + | 5ـ گويش لکی: |
| − | اين گويش | + | اين گويش در شهرستانهای صحنه .هرسین .کنگاور. جنوب کرمانشاه.دینور. نورآباد لرستان.کوهدشت.الشتر.دره شهر وآبدانان و بخشی از استان همدان رواج دارد |
مردم كردستان اكثرا با گويش كرمانجى جنوبى صحبت مىكنند. مردم بانه، سقز مريوان و سنندج با زبان كردى، گويش كرمانجى جنوبى، گونه سورانى صحبت مىنمايند لهجه بانه با سنندج كمى اختلاف دارد. | مردم كردستان اكثرا با گويش كرمانجى جنوبى صحبت مىكنند. مردم بانه، سقز مريوان و سنندج با زبان كردى، گويش كرمانجى جنوبى، گونه سورانى صحبت مىنمايند لهجه بانه با سنندج كمى اختلاف دارد. | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ آذر ۱۳۹۱، ساعت ۲۳:۲۷
زبان اصلى مردم استان كردستان، كُردى است. زبان كُردى يكى از زبانهاى بنيادى ايرانى است و احتمالاً باز مانده زبان مادى است زبان كردى داراى گويشها و گونههاى گوناگونى است.
به طور كلى زبان كردى شامل پنج گويش مىباشد:
1ـ گويش كرمانجى شمالى:
اين گويش داراى گونههاى بوتانى، با وينانى (بادينانى) با يزيدى، شمدينانى، زازايى و قوچانى است. در آذربايجان غربى، قوچان، بجنورد، درگز، شيروان، فاراب، رودبار گيلان، نور مازندران اين گويش رايج است.
2ـ گويش كرمانجى جنوبى:
اين گويش داراى گونههاى سورانى، مكرانى، بابائى و اردلانى است. كردهاى مهاباد، سردشت، مياندوآب، بانه، سقز، مريوان، جوانرود، سنندج و شاهيندژ با اين زبان صحبت مىكنند.
3ـ گويش گورانى:
اين گويش داراى گونههاى اورامى تخت، ژاورويى ولهونى مىباشد كردهاى ژاورود، اورامان تخت، نوسود و پاوه با اين گويش صحبت مىنمايند.
4ـ گويش کلهری:
اين گويش داراى گونههاى كلهرى، ايلامى، شيروانى و گروسى مىباشد. كردهاى كرمانشاه، ماهيدشت، كليائى، دينور، قصرشيرين، كرند،گهوار،و نيريز به اين گويش تكلم مىكنند.
5ـ گويش لکی:
اين گويش در شهرستانهای صحنه .هرسین .کنگاور. جنوب کرمانشاه.دینور. نورآباد لرستان.کوهدشت.الشتر.دره شهر وآبدانان و بخشی از استان همدان رواج دارد
مردم كردستان اكثرا با گويش كرمانجى جنوبى صحبت مىكنند. مردم بانه، سقز مريوان و سنندج با زبان كردى، گويش كرمانجى جنوبى، گونه سورانى صحبت مىنمايند لهجه بانه با سنندج كمى اختلاف دارد.
در دو ناحيه او رامانات لهجهاى وجود دارد كه كردى نيست و بدان تكلم مىكنند كه هورامى خوانده مىشود.
مردم آن نواحى اين لهجه را ماچو يا مچومچو مىگويند.
گويش ماچو ماچو گويش سادات اهل حق است و ويژگى مذهبى دارد.
علاوه بر زبان كردى، زبان تركى و عربى در بين آنها رايج است و به عنوان زبان دوم آنها محسوب مىشود.
برخى از واژههاى كُردى عبارتند از:
سپاك (سپلوك): سگ پراسو: دنده
آسن: آهن وزورگ: بزرگ
وهار: بهار هامين: تابستان
مارين: سنگين بهرز: بلند
ماسى: ماهى پرت: پل
خور: آفتاب وراز: گراز
مش: مگس برخ: بره
ويستن: خواستن زانين: دانستن
ئه ز: من
