ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

زندگی جانوری در استان آذربایجان شرقی

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

(تفاوت بین نسخه‌ها)
پرش به: ناوبری, جستجو
 
(یک ویرایش میانی توسط یک کاربر نشان داده نشده‌است)
سطر ۱: سطر ۱:
 +
با توجه به شرايط جغرافيايى منطقه انواع جانوران در محدوده استان آذربايجان شرقى زندگى مى‏كنند كه عبارتند از: خرس، گرگ، خوك، روباه، خرگوش و موش.
  
با توجه به وسعت و اهميت استان از لحاظ آب و هوا، موقعيت جغرافيايى، وجود كوهستان‏هاى مرتفع و بارندگى نسبتا فراوان، انواع پوشش گياهى در سطح استان مشاهده مى‏گردد.
+
از پرندگان: كبك، اردك، غاز وحشى، قرقاول، مرغ وحشى و فاخته.
  
1ـ پوشش جنگلى
+
از پرندگان مهاجر: پليكان سفيد، فلامينگو، تنجه، كالايى، مرغ ماهى‏خوار، لك‏لك، حواصيل، قو در كنار رودخانه‏ها و درياچه‏ها ديده مى‏شود.
  
با وجود آنكه آذربايجان منطقه‏اى مرطوب بوده و از نظر ميزان بارندگى در سطح كشور بعد از نواحى خزرى قرار مى‏گيرد اما به علت سرماى شديد و برف زياد در زمستان جنگل‏هاى اين استان مانند جنگل شمال انبوه وسيع نيست.  
+
علاوه بر اينها در ارتفاعات مهم منطقه از جمله سهند و بزقوش و قره داغ: قوچ و ميش، بز وحشى، كل بز، كبك درى، خرس، پلنگ، آهو و عقاب
 +
و از خزندگان انواع مارهاى سمى و سوسمار در جنگل‏ها و نواحى كوهستانى زندگى مى‏كنند.  
  
وسعت پوشش جنگلى استان بالغ بر 144075 هكتار است كه 2/1 درصد كل جنگلهاى كشور و 07/3 درصد از وسعت استان را شامل مى‏گردد.
+
در اين استان يك منطقه حفاظت شده، يك منطقه پناهگاه حيات وحش و سه منطقه شكار و صيد ممنوع به شرح زير وجود دارد:
  
از اين وسعت قريب به 45/57 درصد جزو جنگلهاى نيمه مرطوب ارسبارانى، 49/38 درصد جزو جنگل‏هاى نيمه خشك و 61/3 درصد جزو جنگل‏هاى مناطق شور مى‏باشد.
+
ـ منطقه حفاظت شده ارسباران
  
جنگل‏هاى استان بخشى از جنگل‏هاى شمال غرب كشور را شامل مى‏گردند كه بقاياى جنگل‏هاى انبوه منطقه ما بين رود ارس، درياچه اروميه و درياى مازندران است و به منزله پل طبيعى، جنگل‏هاى شمال ايران را به جنگل‏هاى مرطوب گلشين ارمنستان متصل مى‏نمايد.
+
اين منطقه با وسعت 72460 هكتار در شمال استان قرار گرفته و در بين سه رودخانه مهم ارس، كليبر چاى و ايلگنه چاى محصور گرديده است، به علت غناى طبيعى و وجود سيستم‏هاى حياتى متنوع، منطقه حفاظت شده ارسباران در زمره 243 منطقه بين المللى به عنوان ذخيره‏گاه بيوسفر در برنامه انسان و كره مسكون سازمان ملل به ثبت رسيده است.
  
مهمترين منطقه جنگلى استان در شهرستان‏هاى اهر و كليبر گسترده شده كه به لحاظ وجود گونه‏هاى «ممرز، سرخدار، افرا، نارون، گيلاس و زغال اخته»، شباهت زيادى به جنگل‏هاى مرطوب و نيمه مرطوب و به لحاظ وجود گونه‏هاى خشك پسندى چون «بنه»، داغداغان و عناب شباهت زيادى به جنگل‏هاى خشك و نيمه خشك دارد.
+
اين منطقه كه قسمتهايى از جنگل‏هاى موسوم به قره داغ را در بر گرفته است، از تنوع زيستگاهى و ژنتيكى قابل توجهى برخوردار بوده و زيستگاه منحصر به فرد گونه‏هاى جانورى و گياهى است. از آن جمله سياه خروس قفقازى را مى‏توان نام برد كه در بخش كوچكى از زيستگاه كلن واقع در جنوب غربى منطقه زندگى مى‏نمايد.  
  
عرصه پوشش جنگلى استان در گذشته‏هاى نه چندان دور بالغ بر 387 هزار هكتار بوده است، ليكن در حال حاضر داراى 144 هزار هكتار رويشگاه جنگلى مى‏باشد و از پوشش گياهى چوب منطقه صرفا از جنگل‏هاى ارسباران مى‏توان ياد كرد كه آن هم جزو جنگل‏هاى حفاظتى و حمايتى بوده و در چهار واحد هيدرولوژيك سلن چاى، كليبر چاى، ايلگنه چاى و حاجيلر چاى گسترده است.
+
ـ منطقه پناهگاه حيات وحش كيامكى
  
انواع مهم درختان جنگلى موجود در استان عبارتند از: راش (قزل‏گوز)، بلوط، مَمْرَز (اولاس)، افرا، ون.
+
اين منطقه با وسعت 84400 هكتار در شمال شهرستان مرند و در امتداد رودخانه مرزى ارس قرار گرفته است.
  
درختان ميوه جنگلى از قبيل گردو، گيلاس، انار، فندق، آلوچه، سيب، گلابى و به كه در تمام نقاط جنگلى استان، خاصه در جنگل‏هاى كليبر و اهر به فراوانى يافت مى‏شوند.  
+
منطقه كيامكى به علت داشتن شرايط خاص زيستگاهى و به منظور حفظ فون و فلور و ويژگى‏هاى طبيعى تحت حفاظت قرار گرفته است.  
  
از گياهان، گل بنفشه و انواع ديگر آن، پيچك صحرايى، عشقه و گياهان پهن برگ و كنگره‏دار، مانند بالديرقان در نواحى جنگلى ديده مى‏شود.
+
ـ منطقه شكار و صيد ممنوع قره قشلاق
  
2ـ پوشش گياهى مراتع
+
اين منطقه با وسعت 48000 هكتار در اراضى حاشيه جنوب شرقى درياچه اروميه و در مصب رودخانه زرينه رود قرار گرفته است.
 +
اين رودخانه كه يكى از مهمترين رودخانه‏هاى تأمين كننده آب درياچه اروميه مى‏باشد با داشتن آب شيرين در اراضى وسيع و كم شيبى در حاشيه درياچه اروميه پخش شده و تلاقى آن با آب شور درياچه موجب شكل گيرى زيستگاه‏هاى بسيار مناسبى براى زندگى تعداد كثيرى از انواع پرندگان مهاجر آبزى و كنار آبزى گرديده است كه اكثرا جهت گذراندن زمستان و بخشى نيز به منظور زاد آورى به اين منطقه مهاجرت مى‏نمايند.
  
مراتع استان به طور عمده در ارتفاعات قره داغ، بز غوش، سهند و در سرزمين‏هاى هموار و پايكوهى و دشتها و جلگه‏هاى پراكنده وجود دارد. مساحت كل مراتع استان، حدود 240 هزار هكتار مى‏باشد.
+
منطقه قره قشلاق يكى از تعداد قليلى از مناطق تحت نظر سازمان حفاظت محيط زيست استان مى‏باشد كه گونه كمياب ميش مرغ در آن زندگى و زادآورى مى‏كنند.
  
پوشش گياهى مراتع و زمين‏هاى مزروعى: چمن، اوچ قولاغ، شبدر وحشى، جارو، گَوَن، بوته كتيرا، كنگر وحشى، يوشان، خارشتر، قياغ اوتى، شيرين بيان، بوياق باشى (روناس) و گندميان و پوشش گياهى آنها، انواع جلبك‏ها و پونه و بولاغ اوتى و بومادران و بزوشاست.
+
به دليل همجوارى اين منطقه با پارك ملى درياچه اروميه، ارتباط اكولوژيك برقرار بوده و اكثر گونه‏هاى پرنده موجود در پارك ملى جهت تغذيه از اين منطقه نيز استفاده مى‏نمايند.
  
مراتع استان ثروت طبيعى مهمى است كه غالبا مورد استفاده عشاير و دامپروران و روستاييان قرار مى‏گيرد.  
+
در سال‏هاى گذشته به علت وجود آلودگى‏هاى مختلف كه از طريق رودخانه زرينه به اين تالاب منتقل شده است و ساير عوامل ديگر پديده مرگ و مير پرندگان را در اين تالاب به وجود آمده است.  
  
 +
ـ منطقه ممنوعه جزيره اسلامى
 +
 +
اين منطقه با وسعت 23000 هكتار در غرب استان و در مسير راه دسترسى به شهرستان اروميه قرار گرفته است. وجود كوهستان‏هاى صخره‏اى و بلند در كنار تپه ماهورها و اراضى كم شيب ساحلى زيستگاه‏هاى مناسبى را براى زندگى تعدادى از گونه‏هاى پستاندار كوه‏زى نظير قوچ و ميش، كل و بز و همچنين انواع پرندگان خشكى‏زى و آبزى را همزمان فراهم نموده است. در اين منطقه آثارى از جنگل‏هاى بنه، بادام وحشى و ارس را مى‏توان مشاهده كرد.
 +
 +
همچنين وجود چشمه‏سارهاى متعدد در نقاط مختلف و چشم اندازهاى بديع و امكانات مختلف كوهنوردى و مشاهده گونه‏هاى حيات وحش در ارتفاعات از جمله زمينه‏هاى مناسب تفرجگاهى اين شبه جزيره را تشكيل مى‏دهد.
 +
 +
ـ تالاب قوريگل
 +
 +
اين منطقه با وسعت حدود 200 هكتار در 45 كيلومترى شرق تبريز و در كنار جاده ترانزيتى تبريز ـ تهران واقع شده است. تالاب قوريگل به دليل وضعيت خاص اكولوژيك به عنوان يك تالاب بين المللى به ثبت رسيده است.
 +
 +
گونه‏هاى كثيرى از انواع پرندگان آبزى از جمله گونه كمياب اردك سر سفيد جهت زادآورى و گذراندن تابستان به اين تالاب مهاجرت مى‏نمايند.
 
{{منابع}}
 
{{منابع}}
 
[[رده:زندگی جانوری]]
 
[[رده:زندگی جانوری]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۲۲:۳۷

با توجه به شرايط جغرافيايى منطقه انواع جانوران در محدوده استان آذربايجان شرقى زندگى مى‏كنند كه عبارتند از: خرس، گرگ، خوك، روباه، خرگوش و موش.

از پرندگان: كبك، اردك، غاز وحشى، قرقاول، مرغ وحشى و فاخته.

از پرندگان مهاجر: پليكان سفيد، فلامينگو، تنجه، كالايى، مرغ ماهى‏خوار، لك‏لك، حواصيل، قو در كنار رودخانه‏ها و درياچه‏ها ديده مى‏شود.

علاوه بر اينها در ارتفاعات مهم منطقه از جمله سهند و بزقوش و قره داغ: قوچ و ميش، بز وحشى، كل بز، كبك درى، خرس، پلنگ، آهو و عقاب و از خزندگان انواع مارهاى سمى و سوسمار در جنگل‏ها و نواحى كوهستانى زندگى مى‏كنند.

در اين استان يك منطقه حفاظت شده، يك منطقه پناهگاه حيات وحش و سه منطقه شكار و صيد ممنوع به شرح زير وجود دارد:

ـ منطقه حفاظت شده ارسباران

اين منطقه با وسعت 72460 هكتار در شمال استان قرار گرفته و در بين سه رودخانه مهم ارس، كليبر چاى و ايلگنه چاى محصور گرديده است، به علت غناى طبيعى و وجود سيستم‏هاى حياتى متنوع، منطقه حفاظت شده ارسباران در زمره 243 منطقه بين المللى به عنوان ذخيره‏گاه بيوسفر در برنامه انسان و كره مسكون سازمان ملل به ثبت رسيده است.

اين منطقه كه قسمتهايى از جنگل‏هاى موسوم به قره داغ را در بر گرفته است، از تنوع زيستگاهى و ژنتيكى قابل توجهى برخوردار بوده و زيستگاه منحصر به فرد گونه‏هاى جانورى و گياهى است. از آن جمله سياه خروس قفقازى را مى‏توان نام برد كه در بخش كوچكى از زيستگاه كلن واقع در جنوب غربى منطقه زندگى مى‏نمايد.

ـ منطقه پناهگاه حيات وحش كيامكى

اين منطقه با وسعت 84400 هكتار در شمال شهرستان مرند و در امتداد رودخانه مرزى ارس قرار گرفته است.

منطقه كيامكى به علت داشتن شرايط خاص زيستگاهى و به منظور حفظ فون و فلور و ويژگى‏هاى طبيعى تحت حفاظت قرار گرفته است.

ـ منطقه شكار و صيد ممنوع قره قشلاق

اين منطقه با وسعت 48000 هكتار در اراضى حاشيه جنوب شرقى درياچه اروميه و در مصب رودخانه زرينه رود قرار گرفته است. اين رودخانه كه يكى از مهمترين رودخانه‏هاى تأمين كننده آب درياچه اروميه مى‏باشد با داشتن آب شيرين در اراضى وسيع و كم شيبى در حاشيه درياچه اروميه پخش شده و تلاقى آن با آب شور درياچه موجب شكل گيرى زيستگاه‏هاى بسيار مناسبى براى زندگى تعداد كثيرى از انواع پرندگان مهاجر آبزى و كنار آبزى گرديده است كه اكثرا جهت گذراندن زمستان و بخشى نيز به منظور زاد آورى به اين منطقه مهاجرت مى‏نمايند.

منطقه قره قشلاق يكى از تعداد قليلى از مناطق تحت نظر سازمان حفاظت محيط زيست استان مى‏باشد كه گونه كمياب ميش مرغ در آن زندگى و زادآورى مى‏كنند.

به دليل همجوارى اين منطقه با پارك ملى درياچه اروميه، ارتباط اكولوژيك برقرار بوده و اكثر گونه‏هاى پرنده موجود در پارك ملى جهت تغذيه از اين منطقه نيز استفاده مى‏نمايند.

در سال‏هاى گذشته به علت وجود آلودگى‏هاى مختلف كه از طريق رودخانه زرينه به اين تالاب منتقل شده است و ساير عوامل ديگر پديده مرگ و مير پرندگان را در اين تالاب به وجود آمده است.

ـ منطقه ممنوعه جزيره اسلامى

اين منطقه با وسعت 23000 هكتار در غرب استان و در مسير راه دسترسى به شهرستان اروميه قرار گرفته است. وجود كوهستان‏هاى صخره‏اى و بلند در كنار تپه ماهورها و اراضى كم شيب ساحلى زيستگاه‏هاى مناسبى را براى زندگى تعدادى از گونه‏هاى پستاندار كوه‏زى نظير قوچ و ميش، كل و بز و همچنين انواع پرندگان خشكى‏زى و آبزى را همزمان فراهم نموده است. در اين منطقه آثارى از جنگل‏هاى بنه، بادام وحشى و ارس را مى‏توان مشاهده كرد.

همچنين وجود چشمه‏سارهاى متعدد در نقاط مختلف و چشم اندازهاى بديع و امكانات مختلف كوهنوردى و مشاهده گونه‏هاى حيات وحش در ارتفاعات از جمله زمينه‏هاى مناسب تفرجگاهى اين شبه جزيره را تشكيل مى‏دهد.

ـ تالاب قوريگل

اين منطقه با وسعت حدود 200 هكتار در 45 كيلومترى شرق تبريز و در كنار جاده ترانزيتى تبريز ـ تهران واقع شده است. تالاب قوريگل به دليل وضعيت خاص اكولوژيك به عنوان يك تالاب بين المللى به ثبت رسيده است.

گونه‏هاى كثيرى از انواع پرندگان آبزى از جمله گونه كمياب اردك سر سفيد جهت زادآورى و گذراندن تابستان به اين تالاب مهاجرت مى‏نمايند.


منابع