ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

پوشش گیاهی استان آذربایجان شرقی

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

(تفاوت بین نسخه‌ها)
پرش به: ناوبری, جستجو
 
سطر ۱: سطر ۱:
 +
با توجه به وسعت و اهميت استان از لحاظ آب و هوا، موقعيت جغرافيايى، وجود كوهستان‏هاى مرتفع و بارندگى نسبتا فراوان، انواع پوشش گياهى در سطح استان مشاهده مى‏گردد.
  
وجود كوهستانهاى مرتفع و قرار گرفتن آنها در مسير جريانات هوايى مديترانه‏اى و اطلس شمالى، پيدايش مناطقى را با بيش از 9 ماه پوشش برفى و دامنه‏هايى را با چشمه‏هاى فراوان سبب شده و اين پهنه را به صورت آبخيز دايمى رودخانه‏هاى بزرگ و كوچك متعددى درآورده است.
+
پوشش جنگلى
  
اين استان آبخيز دو حوضه بسته خزر و اروميه به شمار مى‏رود. قسمت ميانى آن، يعنى حد فاصل رشته كوههاى ميشو، قره داغ، قوشا داغ و سبلان از شمال و شرق و رشته كوه بز قوش و سهند از جنوب، به همراه گوشه جنوب غربى استان يعنى غرب كوههاى سهند و اربط، آبخيز شرقى درياچه اروميه را تشكيل مى‏دهند.
+
با وجود آنكه آذربايجان منطقه‏اى مرطوب بوده و از نظر ميزان بارندگى در سطح كشور بعد از نواحى خزرى قرار مى‏گيرد اما به علت سرماى شديد و برف زياد در زمستان جنگل‏هاى اين استان مانند جنگل شمال انبوه وسيع نيست.
 +
وسعت پوشش جنگلى استان بالغ بر 144075 هكتار است كه 2/1 درصد كل جنگلهاى كشور و 07/3 درصد از وسعت استان را شامل مى‏گردد.
  
بقيه مناطق آذربايجان شرقى، قسمتى از حوضه آبريز خزر مى‏باشد كه كليه نزولات جوى در آن توسط دو شريان اصلى ارس در شمال و قزل اوزن در جنوب به درياى خزر مى‏ريزند.  
+
از اين وسعت قريب به 45/57 درصد جزو جنگلهاى نيمه مرطوب ارسبارانى، 49/38 درصد جزو جنگل‏هاى نيمه خشك و 61/3 درصد جزو جنگل‏هاى مناطق شور مى‏باشد.
  
قسمت جنوبى حوضه آبريز خزر شامل رودخانه قزل اوزن مى‏باشد. اين رودخانه كه از ارتفاعات مستور از برف چهل چشمه كردستان، در حدود شهرستان ديواندره سرچشمه گرفته، در مسيرى پرپيچ و خم در حدود ميانه، رودخانه‏هاى قرانقوى چاى، هشترود چاى، ميانه چاى، تركمان چاى، شهرچاى، قره چاى و آى دو غموش، كه از دامنه‏هاى شرقى سهند جارى است را با يك مسير غربى ـ شرقى دفعتا ضميمه خود مى‏سازد.
+
جنگل‏هاى استان بخشى از جنگل‏هاى شمال غرب كشور را شامل مى‏گردند كه بقاياى جنگل‏هاى انبوه منطقه ما بين رود ارس، درياچه اروميه و درياى مازندران است و به منزله پل طبيعى، جنگل‏هاى شمال ايران را به جنگل‏هاى مرطوب گلشين ارمنستان متصل مى‏نمايد.
 +
مهمترين منطقه جنگلى استان در شهرستان‏هاى اهر و كليبر گسترده شده كه به لحاظ وجود گونه‏هاى «ممرز، سرخدار، افرا، نارون، گيلاس و زغال اخته»، شباهت زيادى به جنگل‏هاى مرطوب و نيمه مرطوب و به لحاظ وجود گونه‏هاى خشك پسندى چون «بنه»، داغداغان و عناب شباهت زيادى به جنگل‏هاى خشك و نيمه خشك دارد.
  
اين رودخانه از تنگه منجيل به بعد به نام سفيد رود خوانده مى‏شود و در انتها به درياى خزر مى‏ريزد.
+
عرصه پوشش جنگلى استان در گذشته‏هاى نه چندان دور بالغ بر 387 هزار هكتار بوده است، ليكن در حال حاضر داراى 144 هزار هكتار رويشگاه جنگلى مى‏باشد و از پوشش گياهى چوب منطقه صرفا از جنگل‏هاى ارسباران مى‏توان ياد كرد كه آن هم جزو جنگل‏هاى حفاظتى و حمايتى بوده و در چهار واحد هيدرولوژيك سلن چاى، كليبر چاى، ايلگنه چاى و حاجيلر چاى گسترده است.  
  
رودخانه ارس نيز كه پرآب‏ترين رودخانه آذربايجان مى‏باشد از كوه هزار بركه تركيه كه در حدود ارضروم واقع است سرچشمه مى‏گيرد و از طريق ارمنستان به طرف سرحد ايران جارى مى‏گردد و پس از مشروب نمودن قسمتهايى از زمينهاى آذربايجان به درياى خزر مى‏ريزد. طول اين رودخانه در حدود 1072 كيلومتر مى‏باشد.  
+
انواع مهم درختان جنگلى موجود در استان عبارتند از: راش (قزل‏گوز)، بلوط، مَمْرَز (اولاس)، افرا، ون.
  
حوضه آبريز اروميه را در محدوده استان مى‏توان به دو قسمت شمالى و جنوبى تقسيم كرد. رودخانه آجى چاى كه شريان اصلى قسمت شمالى مى‏باشد، از ارتفاعات سبلان، قوشا داغ، آيناخلى، آغداش، بز قوش و دامنه‏هاى شمالى سهند سرچشمه مى‏گيرد. آجى چاى بزرگترين رود داخلى استان محسوب مى‏شود.
+
درختان ميوه جنگلى از قبيل گردو، گيلاس، انار، فندق، آلوچه، سيب، گلابى و به كه در تمام نقاط جنگلى استان، خاصه در جنگل‏هاى كليبر و اهر به فراوانى يافت مى‏شوند.  
  
رودهاى وركش صوفيان، دريان، اسكو و آذر شهر نيز از رودهاى ديگر حوضه آبريز اروميه در اين قسمت به شمار مى‏روند كه از كوههاى قصبه، مورو و ميشو و دامنه‏هاى شمال غربى سهند سرچشمه گرفته و به طرف درياچه اروميه سرازير مى‏شوند.
+
از گياهان، گل بنفشه و انواع ديگر آن، پيچك صحرايى، عشقه و گياهان پهن برگ و كنگره‏دار، مانند بالديرقان در نواحى جنگلى ديده مى‏شود.  
  
قسمت جنوبى اين حوضه شامل دامنه‏هاى غربى و جنوبى سهند و دامنه‏هاى غربى كوههاى اربط و همچنين دشت عجب‏شير، مراغه و ملكان مى‏باشد.
+
2ـ پوشش گياهى مراتع
وجود كوههاى بلند و برفگير سهند و قلل كوههاى اربط و تخت سليمان، جارى شدن رودهاى پر آبى را در اين منطقه سبب شده است كه از آن جمله مى‏توان قلعه چاى، صوفى، مردوق، ليلان و قورى چاى را نام برد.
+
  
لازم به ذكر است كه در اين استان تعداد زيادى سدهاى خاكى و سنگى توسط شركت آب منطقه‏اى استان، سازمان كشاورزى و جهاد سازندگى احداث شده است كه در مهار آبهاى سطحى استان نقش عمده‏اى دارند.
+
مراتع استان به طور عمده در ارتفاعات قره داغ، بز غوش، سهند و در سرزمين‏هاى هموار و پايكوهى و دشتها و جلگه‏هاى پراكنده وجود دارد. مساحت كل مراتع استان، حدود 240 هزار هكتار مى‏باشد.
  
مهمترين اين سدها عبارتند از: سد برنليق ميانه، سد آزغان اهر، سد يافتان سراب، سد ملاجيق هشترود، سد اردلان هريس، سد ملك كيان تبريز، سد علويان مراغه، سد اهر چاى، سد قرنقو هشترود، سد شهيد مدنى، سد خدا آفرين كليبر و سد گرم چاى ميانه.  
+
پوشش گياهى مراتع و زمين‏هاى مزروعى: چمن، اوچ قولاغ، شبدر وحشى، جارو، گَوَن، بوته كتيرا، كنگر وحشى، يوشان، خارشتر، قياغ اوتى، شيرين بيان، بوياق باشى (روناس) و گندميان و پوشش گياهى آنها، انواع جلبك‏ها و پونه و بولاغ اوتى و بومادران و بزوشاست.
 +
 
 +
مراتع استان ثروت طبيعى مهمى است كه غالبا مورد استفاده عشاير و دامپروران و روستاييان قرار مى‏گيرد.  
  
 
{{منابع}}
 
{{منابع}}
 
[[رده:پوشش گیاهی]]
 
[[رده:پوشش گیاهی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۲۲:۳۶

با توجه به وسعت و اهميت استان از لحاظ آب و هوا، موقعيت جغرافيايى، وجود كوهستان‏هاى مرتفع و بارندگى نسبتا فراوان، انواع پوشش گياهى در سطح استان مشاهده مى‏گردد.

1ـ پوشش جنگلى

با وجود آنكه آذربايجان منطقه‏اى مرطوب بوده و از نظر ميزان بارندگى در سطح كشور بعد از نواحى خزرى قرار مى‏گيرد اما به علت سرماى شديد و برف زياد در زمستان جنگل‏هاى اين استان مانند جنگل شمال انبوه وسيع نيست. وسعت پوشش جنگلى استان بالغ بر 144075 هكتار است كه 2/1 درصد كل جنگلهاى كشور و 07/3 درصد از وسعت استان را شامل مى‏گردد.

از اين وسعت قريب به 45/57 درصد جزو جنگلهاى نيمه مرطوب ارسبارانى، 49/38 درصد جزو جنگل‏هاى نيمه خشك و 61/3 درصد جزو جنگل‏هاى مناطق شور مى‏باشد.

جنگل‏هاى استان بخشى از جنگل‏هاى شمال غرب كشور را شامل مى‏گردند كه بقاياى جنگل‏هاى انبوه منطقه ما بين رود ارس، درياچه اروميه و درياى مازندران است و به منزله پل طبيعى، جنگل‏هاى شمال ايران را به جنگل‏هاى مرطوب گلشين ارمنستان متصل مى‏نمايد. مهمترين منطقه جنگلى استان در شهرستان‏هاى اهر و كليبر گسترده شده كه به لحاظ وجود گونه‏هاى «ممرز، سرخدار، افرا، نارون، گيلاس و زغال اخته»، شباهت زيادى به جنگل‏هاى مرطوب و نيمه مرطوب و به لحاظ وجود گونه‏هاى خشك پسندى چون «بنه»، داغداغان و عناب شباهت زيادى به جنگل‏هاى خشك و نيمه خشك دارد.

عرصه پوشش جنگلى استان در گذشته‏هاى نه چندان دور بالغ بر 387 هزار هكتار بوده است، ليكن در حال حاضر داراى 144 هزار هكتار رويشگاه جنگلى مى‏باشد و از پوشش گياهى چوب منطقه صرفا از جنگل‏هاى ارسباران مى‏توان ياد كرد كه آن هم جزو جنگل‏هاى حفاظتى و حمايتى بوده و در چهار واحد هيدرولوژيك سلن چاى، كليبر چاى، ايلگنه چاى و حاجيلر چاى گسترده است.

انواع مهم درختان جنگلى موجود در استان عبارتند از: راش (قزل‏گوز)، بلوط، مَمْرَز (اولاس)، افرا، ون.

درختان ميوه جنگلى از قبيل گردو، گيلاس، انار، فندق، آلوچه، سيب، گلابى و به كه در تمام نقاط جنگلى استان، خاصه در جنگل‏هاى كليبر و اهر به فراوانى يافت مى‏شوند.

از گياهان، گل بنفشه و انواع ديگر آن، پيچك صحرايى، عشقه و گياهان پهن برگ و كنگره‏دار، مانند بالديرقان در نواحى جنگلى ديده مى‏شود.

2ـ پوشش گياهى مراتع

مراتع استان به طور عمده در ارتفاعات قره داغ، بز غوش، سهند و در سرزمين‏هاى هموار و پايكوهى و دشتها و جلگه‏هاى پراكنده وجود دارد. مساحت كل مراتع استان، حدود 240 هزار هكتار مى‏باشد.

پوشش گياهى مراتع و زمين‏هاى مزروعى: چمن، اوچ قولاغ، شبدر وحشى، جارو، گَوَن، بوته كتيرا، كنگر وحشى، يوشان، خارشتر، قياغ اوتى، شيرين بيان، بوياق باشى (روناس) و گندميان و پوشش گياهى آنها، انواع جلبك‏ها و پونه و بولاغ اوتى و بومادران و بزوشاست.

مراتع استان ثروت طبيعى مهمى است كه غالبا مورد استفاده عشاير و دامپروران و روستاييان قرار مى‏گيرد.


منابع