امام‌زاده‌ها و بقاع متبرکه استان همدان

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۱۲:۵۶

منابع

بر اساس آمار منتشره در سال 1378 در استان همدان 287 مسجد در نقاط شهرى 1212 مسجد در نقاط روستايى و 163 حسينيه وجود داشته است. برخى از مهمترين مساجد استان عبارتند از:

مسجدها و حسینیه ها

مسجد جامع همدان

اين مسجد كه يكى از قديمى‏ترين و در عين حال بزرگ‏ترين مساجد همدان است، در خيابان اكباتان در نزديكى ميدان مركزى همدان قرار دارد. اين مسجد در دوره سامانيان (261 ه .ق) وجود داشته است و تا كنون بارها بازسازى شده است و در گذشته به نامهاى مسجد جامع عتيق، مسجد جامع اعظم و مسجد امام جعفر صادق عليه‏السلام ناميده مى‏شده است. قديمى‏ترين بخش بناى كنونى مسجد، بيش‏تر از 160 سال قدمت ندارد.

مسجد ميرزا تقى همدان

اين مسجد در خيابان تختى، نزديك ميدان امام خمينى واقع است و يكى از قديمى‏ترين مساجد همدان مى‏باشد. در گذشته اين مسجد را توت قمى، مسجد امام حسن عليه‏السلام و مسجد محراب سنگى مى‏ناميده‏اند. در حدود 270 سال پيش ميرزا تقى مستوفى اين مسجد را تعمير و مرمت نمود. لذا از آن زمان به بعد به مسجد ميرزا تقى معروف شده است.

مسجد حاج كلبعلى

اين مسجد يكى از قديمى‏ترين مساجد موجود در همدان است.

مسجد شورين

اين مسجد در روستاى شورين در پنج كيلومترى همدان واقع است.

مسجد جامع اسد آباد

اين مسجد از بناهاى تاريخى ايران در دوره اسلامى بوده و در چند دهه قبل تخريب گرديده است و به جاى آن مسجد جديدى ساخته شد. بناى قديم مسجد مربوط به قرن چهارم هجرى و بناى جديد آن مربوط به نيمه دوم قرن چهاردهم هجرى است.

مسجد زرهان

اين مسجد در تويسركان واقع است و در حدود 60 سال پيش تجديد بنا شده است.

مسجد جولاستان (مسجد اعظم)

اين مسجد در تويسركان واقع است و در سال‏هاى اخير تجديد بنا شده است و مجهز به شوفاژ و وسايل جديد صوتى و فضاى بزرگ مى‏باشد.

مسجد جامع نهاوند

اين مسجد در شمال ميدان قيصريه، در نهاوند واقع است. قدمت آن به دوره سلجوقيان مى‏رسد.

مسجد شيخ على خان زنگنه

اين مسجد در نزديكى ميدان مركزى شهر تويسركان واقع است. تاريخ بناى اين مسجد به دوره شيخ على خان زنگنه، وزير شاه طهماسب صفوى مربوط است. به علت تغييراتى كه در آن به وجود آمده است، اصالت خود را از دست داده و به كمك سازمان ميراث فرهنگى استان همدان، تعميرات اساسى روى آن انجام شده است.

مسجد باغوار

اين مسجد كه در تويسركان واقع است در نوع خود منحصر به فرد است. در اين مسجد چنارى وجود دارد كه براى مردم مقدس است و به آن دخيل مى‏بندند و براى آن شمع نذرى روشن مى‏نمايند.

مسجد دسنجرده (دسى يرده)

اين مسجد كه در محله دستجرده تويسركان واقع است، محل مخصوص زنجير زنى دراويش محله مى‏باشد. زنجير زدن آنها با زنجير زدن ديگران تفاوت داشت.

مسجد صادقيه

اين مسجد در سال 1351 ه .ش به همت هيئت محترم امام جعفر صادق عليه‏السلام و با كمك اهالى تويسركان ساخته شد. در كنار اين مسجد زينبيه‏اى ساخته شده كه مجالس دينى بانوان در آن با نظم خاصى اداره مى‏شود.

مسجد جامع سرابى

اين مسجد از قديمى‏ترين مساجد اطراف تويسركان است و در كنار امام‏زاده ابراهيم واقع است.

برخى ديگر از مساجد استان همدان عبارتند از:

همدان

مسجد نظر بيك، مسجد كولانج،

مسجد شريف الملك، مسجد ملا خليل،

مسجد سيد ابوالقاسم، مسجد آقا جانى بيك،

مسجد كبابيان، مسجد بنه بازار،

مسجد حاج آقا محمد،

تويسركان

مسجد امام زمان(عج) خ‏انقلاب روبروى شهردارى

مسجد امام حسن عليه‏السلام خ حافظ

مسجد باب الحوائج خ اميركبير

اسدآباد

مسجد على بن ابى طالب عليه‏السلام خ رفسنجانى

مسجد امام سجاد عليه‏السلام امام خمينى، خ مسجد سجاد

نهاوند

مسجد گوشه خ بسيج، گوشه سر آسياب

مسجد صاحب‏الزمان(عج) خ دستغيب

مصلاى نماز جمعه بلوار شهيد بهشتى

مسجد فاطميه خ فاطميه

كبودر آهنگ

مسجد جامع ميدان امام حسين عليه‏السلام

مسجد اعظم خ دستغيب

مسجد صاحب الزمان(عج) خ باهنر، ك صاحب‏الزمان(عج)

لاله جين

مسجد جامع خليل خ توحيد جامع خليل

مسجد باب الحوائج خ امام

مسجد سيدالشهداء عليه‏السلام خ توحيد كوچه خالقى

بهار

مسجد حاج عبدالله خ امام خمينى

مسجد باب الحوائج عليه‏السلام خ امام

مسجد جامع خ طالقانى

مسجد على النقى خ نهاستان

ملاير

مسجد طفلان مسلم خ عرفان

مسجد ام‏النبين خ خلبان

مسجد نبى اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله خ دكترچمران

مسجد باب‏الحوائج ميدان طالقانى

تكايا و حسينيه‏ها

1ـ تكيه ابوالفضل عليه‏السلام ملاير.

2ـ تكيه موسى‏ابن جعفر عليه‏السلام ملاير.

3ـ تكيه امام رضا عليه‏السلام ملاير.

4ـ حسينيه سرچشمه‏اى‏ها ملاير.

5ـ حسينيه شيفتگان حسينى ملاير.

6ـ حسينيه باغوار تويسركان.

7ـ حسينيه حاج رضاقلى تويسركان.

8ـ حسينيه ويل قلعه تويسركان.

9ـ حسينيه ارشاد تويسركان.

10ـ حسينيه امام زمان(عج) تويسركان.

11ـ حسينيه حاج آقا سعيدى اسدآباد.

12ـ حسينيه شهدا اسدآباد.

13ـ حسينيه قمربنى‏هاشم لاله‏جين.

14ـ حسينيه بهار بهار.

امام‏زاده‏ها و بقاع متبركه

در استان همدان در حدود 177 امام‏زاده و بقاع متبركه وجود دارد. از اين تعداد 41 امام‏زاده در همدان، 48 امام‏زاده در ملاير، 19 امام‏زاده در تويسركان، 14 امام‏زاده در نهاوند، 20 امام‏زاده در كبودرآهنگ، 19 امامزاده در اسدآباد، 18 امام‏زاده در بهار، 14 امام‏زاده در رزن هستند.

برخى از امام‏زاده‏هاى اين استان عبارتند از:

امام‏زاده شاهزاده حسين

مرقد اين امام‏زاده در نزديك ميدان امام خمينى همدان واقع است. صاحب اين مرقد را حسين بن على النقى عليه‏السلام مى‏دانند و در زيارتنامه با اين نام به او سلام مى‏دهند.

سلطان حسين صفوى و ابقا آن يا اباغا فرزند هلاكو نيز در اين امامزاده مدفون مى‏باشند.

امام‏زاده يحيى

مرقد مطهر امام‏زاده يحيى در نزديكى ميدان امام خمينى شهر همدان، در محله‏اى به همين نام در خيابان سنگ شير واقع است. در زيارتنامه صاحب اين مرقد را يحيى فرزند بلافصل اميرالمؤمنين على عليه‏السلام مى‏دانند.

بعضى از دانشمندان معاصر صاحب قبر را از علماى حديث و تفسير در قرن سوم دانسته و تعدادى از يهوديان بر طبق ادّعا نام وى را «يحيى كرابسيى» ذكر كرده‏اند.

بنابر تتبّع اين مزار مربوط به يكى از علويان حسنى است كه در همدان مى‏زيسته و صاحب كرامت و جلال بوده و شجره او از اين قرار است: «يحيى بن على بن على بن سعيد بن على الازرق بن داوود بن سليمان بن عبدالله بن موسى الجون بن عبدالله المحض بن الحسن المثنى بن الامام الحسن المجتبى عليه‏السلام بن الامام على ابن ابيطالب عليه‏السلام».

امام‏زاده عبدالله

اين امام‏زاده در شهر همدان در محله و ميدانى به نام امام‏زاده عبدالله قرار دارد. صاحب اين مرقد را عبدالله بن احمد از نوادگان امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏دانند و در كنار عبدالله پدرش احمد نيز مدفون است.

اما در كتاب هگمتانه درباره صاحب اين قبر آمده است: «نسب اين امام‏زاده به قرارى كه در همدان اظهار مى‏نمودند از اولاد موسى بن جعفر عليه‏السلام مى‏باشد ـ صورت قبر دوم را هم كه نوشته و تزئين ندارد منسوب به دايه همان امام‏زاده معرفى مى‏كنند».

امام‏زاده اسماعيل

مردم همدان صاحب اين مرقد را اسماعيل از اولاد امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏دانند. اين مرقد در همدان نزديك مقبره بابا طاهر واقع است. اين زيارتگاه از زيارتگاه مهم همدان نمى‏باشد.

امام‏زاده محسن (كوه)

اين زيارتگاه در روستاى فرجين در شانزده كيلومترى همدان واقع است و به علت استقرار در دامنه كوه الوند به امام‏زاده كوه مشهور است. در تابستان عده زيادى به زيارت اين امام‏زاده مى‏آيند و در اين فصل بيشتر مورد توجه قرار مى‏گيرد. صاحب اين مرقد محسن بن على النقى بن الحسين بن الحسن ... بن زيد بن الحسن المجتبى عليه‏السلام است.

برخى ادعا كرده كه در هيچ يك از كتب انساب و منابع تاريخى فرزندى به نام محسن براى امام على النقى عليه‏السلام ذكر نشده است. در كنار اين امام‏زاده، بقعه ابو دجانه انصارى از صحابه حضرت امير عليه‏السلام نيز مدفون است.

امام‏زاده اظهر

اين مرقد مطهر در روستاى درجزين شهر رزن واقع است. نسب امام‏زاده در زيارتنامه، اظهر بن على ذكر شده است. اين زيارتگاه براى مردم آن سامان بسيار معتبر و مهم است.

امام‏زاده اهل بن على

اين زيارتگاه در دامنه شمال غربى تپه مصلى همدان واقع است. اصل و نسب اين امام‏زاده به امام حسن مجتبى عليه‏السلام مى‏رسد. آقاى مصطفوى در كتاب هگمتانه درباره نسب او آورده است: «صاحب مرقد در زيارتنامه، امام‏زاده اهل بن على بن الحسين عليه‏السلام ذكر شده است».

امام‏زاده هادى بن على

اين امام‏زاده در شمال غربى شهر همدان نزديك بقعه بابا طاهر واقع است. در زيارتنامه، نسب صاحب مرقد، هادى فرزند امام سجاد عليه‏السلام معرفى شده است.

امام‏زاده خضر

اين زيارتگاه در روستاى خضر در شمال شرقى همدان واقع است. مردم روستاى خضر آن را امام‏زاده خَدَر مى‏نامند. درباره نسب اين امام‏زاده اطلاعى در دست نيست.

امام‏زاده هود

اين امام‏زاده در روستاى ينگى قلعه شهر رزن قرار دارد و از بناهاى دوران مغول مى‏باشد.

امام‏زاده سيد جلال الدين

اين زيارتگاه در خيابان عباس آباد همدان واقع است. اين امام‏زاده از اولاد امام چهارم شيعيان، امام زين العابدين عليه‏السلام مى‏باشد.

امام‏زاده قاسم

زيارتگاه امام‏زاده قاسم در بيرون شهر همدان نزديك روستاى قاسم آباد همدان واقع است. در زيارتنامه اين امام‏زاده آمده است: «السلام على قاسم بن موسى و على جيرانك».

آقاى عندليب‏زاده درباره نسب اين امام‏زاده مى‏نويسد: «قاسم بن احمد بن قاسم بن محمد معروف به بطحائى از اعقاب زيد بن حسن عليه‏السلام آنچه مسلم است در قرن سوم هجرى بسيارى از سادات علوى و حسينى از مدينه هجرت نمودند و به بلاد جبل رهسپار شدند. از جمله قاسم بن احمد بطحائى است كه او اولين نفرى است از سادات علوى حسنى كه به همدان آمده است ... . قاسم و فرزندان او در همدان سكونت داشتند بيشتر از سادات علوى در اين شهر داراى مال و مكنت و جاه و عزت و رياست بودند ...».

خاتونيه

اين زيارتگاه در محله درود آباد، در سمت جنوب غربى آرامگاه بوعلى سينا واقع است. صاحب مرقد دختر امام موسى كاظم عليه‏السلام است. مردان كمتر و بسيار به ندرت به زيارت اين محل مى‏آيند و كليه زوار آن را بانوان تشكيل مى‏دهند.

زبيده خاتون

اين زيارتگاه در خيابان بوعلى همدان نزديك ميدان امام خمينى واقع است. بر اساس زيارتنامه اين بقعه، زبيده خاتون دختر امام موسى بن جعفر عليه‏السلام مى‏باشد.

بقعه خانم گرجى

در محله بن بازار همدان، بقعه خشتى كوچكى بنام بقعه خانم گرجى وجود دارد. صاحب اين مرقد را از اولاد امام هفتم شيعيان حضرت امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏دانند.

مقبره دو خواهران

در جاده همدان به كرمانشاه در روستاى حصار مقبره دو خواهران واقع است. مردم محل اين دو خواهر را از اولاد حضرت موسى بن جعفر عليه‏السلام مى‏دانند.

مقبره درشيخ

مقبره ابوالعباس نهاوندى از عرفاى قرن چهارم، مشهور به مقبره در شيخ در محله‏اى قديمى به همين نام در نهاوند قرار دارد.

آرامگاه بابا طاهر

آرامگاه بابا طاهر از شعرا و عرفاى بزرگ اواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم، برفراز تپه‏اى در همدان قرار دارد. بناى مقبره بابا طاهر در حلول قرن‏هاى متمادى مورد بازسازى و نوسازى قرار گرفته است. آرامگاه جديد كه شاهكارى از تلفيق معمارى قرن هفتم و هشتم و عصر حاضر است در سال 1346 آغاز و در سال 1349 به پايان رسيده است. شهرت بابا طاهر بيشتر به مناسبت دو بيتى‏هاى اوست كه به زبان لرى نگاشته شده است.

امام‏زاده اسماعيل

اسماعيل را فرزند بلافصل امام موسى بن جعفر عليه‏السلام دانسته‏اند كه به علت قرار گرفتن مقبره بر فراز كوهى مشرف به شهر تويسركان به امام‏زاده كوه شهرت دارد و با توجه به برخوردارى امام‏زاده از چشم انداز زيبا و هواى فرحناك، يكى از محل‏هاى تفريحى و زيارتى تويسركان محسوب مى‏گردد. راه دسترسى به اين امام‏زاده از طريق مسير آسفالته كوچه باغى، منشعب از خيابان امام حسين عليه‏السلام سرابى مسير است.

امام‏زاده ناصر (شاه زاده ناصر)

امام‏زاده ناصر در نزديكى قريه زيوج در كنار كرزان رود و در 4 كيلومترى شهر تويسركان، واقع شده است. نسب اين بزرگوار، به نقل از كتاب خطى «سرّالانساب» به امام على بن موسى الرضا عليه‏السلام مى‏رسد و در محل به شاه‏زاده ناصر شهرت دارد. ايشان در سال 250 ه .ق به شهادت رسيده است. مساحت بناى امام‏زاده حدود 300 متر مربع است و نماى خارجى آن از چهار جهت مشابه و يكسان مى‏باشد.

امام‏زاده ذوالفقار و زبيده خاتون

اين مقبره، مدفون برادر و خواهرى از نوادگان امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏باشد، كه در شهرستان كبودرآهنگ واقع شده و ساختمان فعلى آن در سال 1370، توسط يكى از اهالى نوسازى شده است.

مقبره نعمان بن مقرن (باباپيره)

نعمان بن مقرن، فرمانده سپاه اسلام در جنگ معروف نهاوند كه بين اعراب و ساسانيان رخ داد در همان روزهاى اول جنگ كشته شد و پيكر او را در همان محل جنگ در دامنه كوه آردوشان دفن كردند. فعلاً بقعه مربع شكلى نيز بر روى آن ساخته شده است و قبرستانى از كشته‏شدگان اين جنگ نيز در جنب قبر وى وجود دارد.

ساير بقاع و اماكن متبركه

رديفنام و مشخصات بقعهآدرس

1امام‏زاده حسن همدان، خ كرمانشاه، 15 كيلومترى شهر

2حكيمه خاتون همدان، كوى حمام قلعه

3پير مختار همدان، خ سابق كرمانشاه

4حارث بن على همدان، ميدان بابا طاهر

5گنبد علويان همدان، كمربندى بابا طاهر به اكباتان

6پير رحمان همدان، دره مرادبيك

7حيدره همدان، قريه حيدره همدان پشت شهر

8پير نهان همدان، قريه نهاوند

9امام‏زاده وليان همدان، ده وليان

10امام‏زاده عبدالله همدان، شوند

11امام‏زاده قاسم همدان، درجزين

12امام‏زاده گرگان ملاير، گرگان

13امام‏زاده عسكرى ملاير، تپه مولا

14امام‏زاده ابراهيم ملاير، طجرسامن

15امام‏زاده عبدالله ملاير، خيابان وفايى

16امام‏زاده كند هلان ملاير، كندهلان

17امام‏زاده كليكه ملاير، كليكه

18امام‏زاده كساوند ملاير، كساوند

19امام‏زاده نهنجه ملاير، نهنجه

20امام‏زاده ازندريان ملاير، ازندريان

21امام‏زاده ازناو ملاير، ازناو

22امام‏زاده ازناوله ملاير، ازناوله

23امام‏زاده الفاوت ملاير، الفاوت

24امام‏زاده ارگر سفلى ملاير، ارگر سفلى

25امام‏زاده توسك عليا ملاير، توسك عليا

26امام‏زاده توسك سفلى ملاير، توسك سفلى

27امام‏زاده تكمه واش ملاير، تكمه واش

28امام‏زاده جوزان ملاير، جوزان

29امام‏زاده داويجان ملاير، داويجان

30امام‏زاده زنگنه عليا ملاير، زنگنه عليا

31امام‏زاده زمان آباد ملاير، زمان آباد

32امام‏زاده طجر علوى ملاير، طجر علوى

33امام‏زاده على آباد دمق ملاير، على آباد دمق

34امام‏زاده فروز ملاير، فروز

35امام‏زاده قلعه بابا خان ملاير، قلعه بابا خان

36امام‏زاده شيرين آباد ملاير، شيرين آباد

37امام‏زاده قوزان ملاير، قوزان

38امام‏زاده قلعه جوزان ملاير، قلعه جوزان

39امام‏زاده قلعه كندى ملاير، قلعه كندى

40امام‏زاده خليفه ملاير، خليفه

41امام‏زاده قاسم ملاير، خليفه

42امام‏زاده سام و هام ملاير، سامن

43امام‏زاده كرتيل آباد ملاير، كرتيل آباد

44امام‏زاده عبدالله ملاير، عبدالله

45امام‏زاده حسين آباد ناظم ملاير، آور زمان

46امام‏زاده حسين آباد ناظم ملاير، حسين آباد ناظم

47امام‏زاده نظر كرده ملاير، حسين آباد ناظم

48شاهزاده محمد ملاير، واشان

49امام‏زاده پير نره ملاير، پير نره

50امام‏زاده بابا پيره ملاير، بابا پيره

51امام‏زاده فضل بن موسى ملاير، قريه برزول

52امام‏زاده قريه مهين آباد ملاير، مهين آباد

53امام‏زاده گيل آباد ملاير، قريه گيل آباد

54امام‏زاده سيد جواد ملاير، قريه گيان نهاوند

55امام‏زاده بلقيس خاتون ملاير، دورنه

56امام‏زاده قريه شيراروند ملاير، شيراروند

57امام‏زاده بابا صلاح الدين ملاير، كهريز صفى خانى

دو خواهران نهاوند، ميدان دو خواهران

59شاهزاده محمد نهاوند، ميدان امام حسن

60شيخ منصور نهاوند، بالاى كوه شيخ منصور

61شاهزاده‏ابراهيم‏واسماعيل نهاوند، داخل شهر

62امام‏زاده جعفر نهاوند، قريه كوهانى

63امام‏زاده قريه نيازمان نهاوند، نيازمان

64امام‏زاده ابراهيم نهاوند، دره ابراهيم

65امام‏زاده ابراهيم تويسركان، قريه بوچان

66امام‏زاده موسى كاظم تويسركان، قريه فرسفج

67امام‏زاده پوستاندر تويسركان، قريه بوستاندر

68امام‏زاده جابر بن على تويسركان، قريه حاجى آباد

69امام‏زاده على‏اصغر تويسركان، قريه ولاشجرد

70امام‏زاده مير عبدالله تويسركان، قريه منچان

71امام‏زاده مير رضى تويسركان، قريه تيمان

72امام‏زاده قجر تويسركان، بابا پير

73امام‏زاده خضركى تويسركان، قريه بابا پير

74امام‏زاده زبيده خاتون تويسركان، زيوچ

75امام‏زاده شاهزاده ناصر تويسركان ـ زويچ

76امام‏زاده شاهزيد تويسركان

77امام‏زاده عبدالله تويسركان، قريه آرتيمان

78امام‏زاده كندر تويسركان، كندر ـ كوچه جعفرى

79امام‏زاده ابراهيم تويسركان، قريه رود آور

80امام‏زاده پيرنجم‏الدين تويسركان، قريه رود آور

81امام‏زاده سلطان ابراهيم تويسركان، قريه سرابى

82امام‏زاده اشتران تويسركان، اشتران

83امام‏زاده شهرستانه تويسركان، شهرستانه

84امام‏زاده شاهزاده محمد تويسركان، قريه سخن آباد

85امام‏زاده قاسم تويسركان، تيميجان

86امام‏زاده جواداراى تويسركان، جواداراى

87امام‏زاده هارون تويسركان، كرزان

88امام‏زاده عبدالله تويسركان، كرزان

89امام‏زاده اسماعيل تويسركان، سرابى

90امام‏زاده سيد قلندر تويسركان، سوتلق

91امام‏زاده قلعه آستيجان تويسركان، آستيجان

92سلطان شاه سفيد تويسركان، ولاشجرد ـ محله فريدونى

93پيرسرچشمه تويسركان، استيجان ـ كوچه باقرى

94امام‏زاده سركان تويسركان

اماكن دينى اقليتها

بر اساس آمار منتشره از سوى وزارت كشور در سال 1370 ه .ش، در استان همدان پنج كليسا و چهار كنيسه وجود داشته است.

ولى بر اساس آمارنامه استان همدان در سال 1378 ه .ش پنج مركز جهت اقليتهاى دينى وجو دارد.

كليساى گرگوريان استپان كه به ارامنه تعلق دارد در ضلع شرقى تپه اكباتان واقع است. اين كليسا داراى ساختمانى عالى بوده و به جاى كليسايى قديمى‏تر ساخته شده است. كليساى ديگرى در سمت شمال متصل به كليساى فوق الذكر وجود دارد كه مخصوص پروتستانها است. آشوريان هم در همدان دو كليسا دارند، يكى در كوچه معروف به فرنگى‏ها، در ضلع شرقى خيابان بوعلى كه مخصوص آشوريان پروتستان است و ديگرى در محله معروف به كولانه در غرب خيابان بوعلى است و به آشوريان كاتوليك تعلق دارد.

بقعه حبقوق نبى

مقبره حبقوق نبى از پيامبران بنى اسرائيل و نگهبان معبد سليمان در اورشليم در تويسركان قرار دارد. حبقوق در حمله بنوكد نصر و بابليان با گروه انبوهى از يهوديان اسير و ساليان متمادى در زندان بابل به سر برد. پس از فتح بابل توسط كورش هخامنشى و آزادى يهوديان، حبقوق به همدان آمد و در آنجا سكنى گزيد و پس از مرگ، در تويسركان به خاك سپرده شد.

تا قبل از انقلاب اسلامى مقبره حبقوق در اختيار يهوديان بود. اما با كوچ يهوديان، با همت امام جمعه تويسركان، پس از انقلاب اسلامى، بارگاه حبقوق بازسازى و از زيارتگاه‏هاى مسلمانان قرار گرفت.

مقبره مرد خاى و استر (ملكه شوش)

اين بقعه در مركز شهر همدان ابتداى خيابان دكتر شريعتى قرار دارد. اين مقبره زيارتگاه خاص يهوديان است. مرد خاى يك نفر يهودى فرزند يائير از نژاد بنيامين بوده است. استر دختر عموى مرد خاى بوده است و نام او هدسه مى‏باشد. او به همسرى خشايار شاه انتخاب مى‏شود و شاه او را استر مى‏نامند. استر به معناى ستاره است و زيبايى خيره كننده دختر سبب شد كه خشايار شاه به او اين نام را بدهد.

هامان بن همرتاى اجاجى از درباريان خشايارشاه در صدر نابودى قوم يهود و مردماى مى‏افتد ليكن استر با استفاده از موقعيت خود مرد خاى را از مرگ نجات داد و بدين طريق كمك بزرگى به قوم يهود كرد و مورد احترام بيش از حد يهوديان قرار گرفت و بعدها مزار آنها زيارتگاه يهوديان گشت. يهوديان هر سال مصادف با 13ـ15 آذر (گاه شمار يهوديان) مصادف با اواخر اسفند و اوايل فروردين به مناسبت يهود آنروز را گرامى مى‏دارند و به عنوان جشن را پوديم برگزار مى‏كنند.