منابع آب استان هرمزگان

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۱۸:۳۷

ميزان متوسط ساليانه ريزش‏هاى آسمانى در وسعت حوزه‏هاى آبريز 100 هزار كيلومتر مربعى استان با اعمال حداقل 165 ميلى متر بارندگى حدود 5/16 ميليارد متر مكعب است كه حجم عظيمى از اين توان آبى در حجم عظيم سيلابها و روان آبها از طريق رودخانه‏هاى استان به خليج‏فارس و درياى عمان تخليه شده و قسمت قابل توجهى نيز به دليل گرمى و خشكى بالاى هوا تبخير مى‏گردد. ظرفيت آبهاى تحت الارض استان از نفوذ باقيمانده آبها به زمين و ايجاد سفره‏هاى آبى به وجود آمده است.

رودخانه‏هاى استان هر چند از نظر كميت رقم‏هاى قابل توجهى را نشان مى‏دهند ولى بيشتر آنها يا فصلى و سيلابى هستند كه فقط در هنگام بارندگى داراى آب مى‏باشند و يا آب آنها شور است كه در نتيجه فاقد ارزش كاربردى در كشاورزى، شرب و حتى صنعت مى‏باشند.

عامل اصلى شورى آب و خاك در هرمزگان وجود حدود 70 گنبد نمكى بزرگ و كوچك است كه در سراسر استان و با تراكم بيشتر در غرب آن پراكنده شده‏اند.

ـ رودخانه‏ها

با توجه به اين كه استان هرمزگان به علت موقعيت جغرافيايى خاص خود كه در رشته‏هاى جنوب خاورى جبال زاگرس واقع گرديده است، و به علت فقدان يخچال‏ها و برف‏هاى دايمى در رشته جبال مذكور كه منبع بيكران رودخانه‏ها مى‏باشند، در اين استان رودخانه‏هاى متعدد پرآبى وجود ندارد. تنها رودخانه‏هايى كه در اين منطقه پر آب مى‏باشند، ميناب و مهران هستند كه بخش زيادى از آبهاى آنها بر اثر گرماى زياد تبخير و از دست مى‏رود و يا پس از طى مسافتى كوتاه اكثر رودها خشك مى‏شوند و تعداد ديگرى از رودهاى اين منطقه، به علت گذشتن از نمكزارهاى ساحلى و يا از دشتهاى گچى شور شده و در انتها به دريا مى‏ريزند.

رودهاى استان را مى‏توان از نظر نوع به دو دسته تقسيم كرد: رودخانه‏هاى شور ياكل و مهران از آب شور برخوردار هستند و رودخانه‏هاى گنج، جگين، كريان، جلابى و ميناب داراى آب شيرين هستند.

رودخانه ميناب

اين رود يكى از پرآب‏ترين رودهاى جنوبى ايران بوده كه آنرا بايد از مهمترين و بزرگترين منبع سطح الارض استان تلقى كرد. اين رود از «رود كورنگ» در حدود 42 كيلومترى شمال ميناب سرچشمه مى‏گيرد و در انتها در شمال تنگه هرمز به خليج‏فارس مى‏ريزد. به خاطر شيرين بودن آب اين رودخانه و از آنجا كه يكى از امتيازات عمرانى و اقتصادى منطقه به شمار مى‏رود، اخيرا سد استقلال بر روى آن احداث و در حال حاضر علاوه بر آبيارى حدود 10 هزار هكتار باغات و مزارع اطراف ميناب، آب شرب بندرعباس را از طريق يك خط انتقال 800 ليتر در ثانيه تأمين مى‏نمايد.

رودخانه مهران

اين رود از جنوب كوه‏هاى هفچن، 15 كيلومترى شمال «عسلويه» سرچشمه گرفته و به خليج‏فارس مى‏ريزد.

رودخانه شور

از كوههاى «داراب» سرچشمه گرفته و در خاور بندر خمير به خليج‏فارس وارد مى‏شود.

رودخانه شميل

اين رودخانه در شمال شرقى بندرعباس واقع است و حوضه آبريز آن حدود 2000 كيلومتر مربع مى‏باشد. رودخانه مذكور در نزديكى روستاى شميل وارد دشتى وسيع مى‏گردد. اين رودخانه داراى وسيع‏ترين رودخانه كل حوزه آبريز به مساحت 40 هزار كيلومتر مربع است كه جمع آب رودخانه‏هاى متعددى مانند شور، گنج، حاجى آباد و رسول بوده و هر چند در سر چشمه‏هاى خود شيرين است ولى در نهايت شور و غير قابل استفاده مى‏گردد.

ديگر رودخانه‏هاى استان عبارتند از: چيل، شقرود، ماشارى، جاسك، شهرنو، هيلرو، زيانى، بهمدى، گابريگ، رودان، زرانى، گرو، مازابى، سبزپوشان، حاجى آباد، رسول، جغين (جگين)، شاه بابك، گودر (گوادر)، انگهران، دزدان.

ـ چشمه‏ها

چشمه‏هاى آب گرم گنو، خورگو، خمير، چسبانه، معدونيه، لامى بشير و آبكمور از مهم‏ترين چشمه‏هاى آب گرم استان است كه براى رفع انواع امراض مورد استفاده قرار مى‏گيرند.

ـ خليج‏فارس

خليج‏فارس با مساحت 240000 كيلومتر مربع داراى عرض‏هاى مختلفى است كه كمترين عرض از دماغه ناى بند (ايران) تا رأس راكان (ركن) شمال كشور قطر 185 كيلومتر و بيشترين عرض آن از بندر جزه (ايران) تا كرانه‏هاى سليه (امارات متحده عربى) 355 كيلومتر است.

طول خليج‏فارس از دهانه اروندرود تا كرانه‏هاى ابوظبى 830 كيلومتر و ژرفاى آن در قسمت شرقى به طور متوسط 50 تا 80 متر و در قسمتهاى غربى حدود 10 تا 30 متر است. ژرف‏ترين نقطه خليج‏فارس به عمق 93 متر واقع در 15 كيلومترى جنوب جزيره تنب بزرگ واقع است. طول كرانه‏هاى ايران در خليج‏فارس از بندرعباس تا دهانه اروند رود 1259 كيلومتر است. شورى آب خليج‏فارس از آبهاى ديگر جهان نسبتا بيشتر است به طورى كه بين 37 تا 50 در هزار متغير مى‏باشد. شورى آب خليج‏فارس به عوامل زير بستگى دارد:

1ـ كند بودن جريان آب در تنگه هرمز؛

2ـ واقع شدن خليج‏فارس در نزديكى خط استوا؛

3ـ تبخير بيشتر آبهاى آن و نمكزار بودن بستر رودهاى دجله و فرات كه به خليج‏فارس مى‏ريزند.

اين شورى در سواحل جنوبى آنقدر زياد است كه در برخى نقاط كوههاى نمكى سر از آب بيرون آورده‏اند.

خليج‏فارس داراى جزاير بسيارى است كه عبارتند از: ابوموسى، بنى فرور، تنب بزرگ، تنب كوچك، سيرى، شتور، فرور، قشم، كيش، لارك، لاوان، هرمز، هندرابى، هنگام كه از نظر تقسيمات سياسى جزء استان هرمزگان مى‏باشند.

رودخانه‏هايى كه به خليج‏فارس مى‏ريزند عبارت است از: هنديجان، جرّاحى، كارون، اروند رود، دالكى، مند، اهرم، شور، ميناب، كل (شور)، شميل (حسن لنگى)، مهران، جلابى.

در ناحيه جنوبى خليج‏فارس رودخانه دائمى وجود ندارد و اغلب در مواقع بارندگى رودخانه‏هاى فصلى جارى مى‏شود.

منابع