زبان و گویش مردم استان لرستان

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ مرداد ۱۳۹۱، ساعت ۱۵:۲۱

زبان مردم لرستان به دو گويش لرى و لكى تقسيم مى‏گردد. زبان‏هاى لرى و لكى جزو زبان‏هاى هندو ـ اروپايى به شمار مى‏آيند. زبان هندو ـ اروپايى به دو گروه هندو ـ ايرانى و اروپايى تقسيم مى‏شود. زبان هندو ـ ايرانى به دو گروه هندى و ايرانى تقسيم مى‏گردد. زبان ايرانى نيز به دو گروه شرقى و غربى تقسيم مى‏شود. زبان ايرانى غربى به دو گروه شمال غربى و جنوب غربى تقسيم مى‏شود. زبان لكى جزو گروه شمال غربى و زبان لرى در زمره گروه جنوب غربى قرار مى‏گيرد.

زبان لرى در منطقه وسيعى از ايران رايج است. اين زبان را مى‏توان به دو شعبه باخترى و خاورى تقسيم كرد. محدوده لر باخترى شامل نهاوند، بروجرد، قسمتى از ملاير و تويسركان، سيلاخور، اليگودرز، لرستان به ويژه شهر خرم‏آباد، (طوايف بالا گريوه، طايفه سگوند، برخى طوايف طرحان)، برخى از نواحى ايلام (دهلران، دشت عباس، سردشت و صميره)، انديمشك و نواحى آن (چگنى‏هاى منجيل) و نواحى قزوين (هداوندهاى مقيم خوار ورامين) مى‏شود.

محدوده لر خاورى شامل استان‏هاى چهار محال و بختيارى، كهگيلويه و بويراحمد، بخش‏هايى از فارس، بوشهر، خوزستان و اصفهان مى‏شود.

زبان لكى در بين بعضى از طوايف لرستان رايج است. در منطقه وسيعى از استان ايلام و مناطقى از استان كرمانشاه نيز اين زبان رايج مى‏باشد.

منطقه لك نشين استان لرستان شامل چغلوندى، الشتر، سرطرحان و قسمتى از كوهدشت، دلفان و سلسله است.

گويشهاى لرى و لكى از جمله گويشهاى فارسى هستند كه برخى از واژه‏هاى تركى به آنها راه يافته است. واژه‏هاى چون چَپُوْ به معنى چپاول و غارت، بايه‏قش (لكى) و بِيْقُشْ (لرى) به معنى جغد از واژه‏هاى تركى هستند كه به اين زبان وارد شده‏اند.

برخى از واژه‏هاى لرى و لكى در زير آورده شده است:

واژهلُرى (لرستان)لَكى (لرستان)

ديروزدوش، ديرودُينا

شوهرميرَمِرَ

رقيب، حريفهَمالهَمال

ديشباديشُوْدياشِوْ

عصر، غروبايارَهْ، ايوارَهْايارَهْ، ايوارَهْ

چسب،چسبناك،چسباندنيسُنِنْ، ديسدُىْ سُنِنْ

ابروبِرْمْبِرو، بِرْمْ

مَلَخكُلَهقُلَه

شُغالتورهچَقَل

كَج، خَمهَلْهُوَلْ

تركه (چوب)سَكسَك

منابع