امام‌زاده‌ها و بقاع متبرکه استان قزوین

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۰۰:۵۰

منابع

با فتح قزوين به وسيله مسلمانان در سال 24 ه .ق مردم قزوين به اسلام گرويدند. و در طول قرون متمادى از اسلام دفاع نمودند.

نخستين مسجد با شكوه شهر در سال 192 ه .ق به فرمان هارون الرشيد بنا گرديد كه شالوده اصلى آن هنوز بر جاى مانده است.

در دوران صفويه با پايتخت قرار گرفتن قزوين به يكباره شاهد شكوفايى مذهبى در قزوين، از حضور عالمان بزرگ و فقهاء و فيلسوفان سترگ، بناء مساجد، مدارس دينى و بناهاى آرامگاهى چون شاهزاده حسين هستيم.

پس از انتقال پايتخت از قزوين به اصفهان اين شكوه ديرين با گذشت قرن‏ها هنوز خود نمايى مى‏كند.

در حال حاضر استان قزوين داراى 1202 مسجد و حسينيه مى‏باشد.

مسجد ها و حسینیه ها

برخى از مساجد عبارتند از:

مسجد جامع كبير

مسجد جامع كبير در محله دباغان در شهر قزوين كناره غربى خيابان شهدا واقع است. مسجد جامع كبير از مهمترين مساجد قزوين و از مساجد منحصر به فرد ايران است. مسجد داراى رواق‏هاى متعدد است. هر رواق به نام امام جماعتى كه در آن ساليان طولانى اقامه جماعت كرده معروف است. شالوده اصلى مسجد در سال 192 ه .ق به دستور هارون الرشيد بنيان نهاده شده است.

مسجد حيدريه

مسجد حيدريه در گذر بلاغى در شهر قزوين و در محله پنبه ريسه قرار گرفته است. احتمالاً مسجد حيدريه همان جامع اصحاب ابوحنيفه باشد. امروز از اين مسجد فقط شبستان آن باقى است كه احتياج به تعمير اساسى دارد.

مسجد النبى

مسجد النبى از مساجد باعظمت و بزرگ قزوين و از بناهاى دوره صفويه است. مسجد النبى هر جمعه پذيراى انبوه نماز گزاران جمعه است.

مسجد سنجيده

مسجد سنجيده در محله دروازه رى قزوين قرار دارد. گويند آتشكده بوده و بعدها به صورت مسجد در آمد. اين مسجد داراى گنبد آجرى است.

مسجد سردار

مسجد سردار درمحله ديمج در خيابان تبريز قزوين قرار دارد. اين مسجد در كنار مدرسه سردار قرار دارد.

مسجد مسعوديه (شيخ الاسلام)

مسجد مسعوديه در جانب شرقى خيابان شهداى قزوين قرار دارد.

مسجد صالحيه

مسجد صالحيه بوسيله ملاصالح برغانى در دوره قاجاريه، در خيابان مولوى قزوين در جنب مدرسه صالحيه بنا شده است.

مسجد پنجه على

مسجد پنجه على از يادگارهاى دوره صفويه و در خيابان پيغمبريه قزوين قرار دارد.

مسجد امينى‏ها

مسجد امينى‏ها در خيابان مولوى قزوين قرار دارد و در سال 1275 ه .ق به وسيله حاج محمدرضا امينى ساخته شده است.

توزيع مساجد در سطح شهرهاى استان به شرح زير مى‏باشد:

مساجد شهر قزوين 95 باب

مساجد شهربوئين زهرا 5 باب

مساجد شهر اسفرورين 5 باب

مساجد شهر محمديه 5 باب

مساجد شهرالوند 15 باب

مساجد شهرتاكستان 15 باب

مساجد شهرآبيك 5 باب

مساجد شهراقباليه 9 باب

مساجد شهرشال 5 باب

ديگر مساجد شهرستان قزوين به شرح زير مى‏باشد:

مسجد آقا مير عبدالصمد خ مولوى

مسجد امام حسن عليه‏السلام خ ملك آباد

مسجد امام حسن عسگرى عليه‏السلام تهران قديم

مسجد امام حسين عليه‏السلام اول بلوار

مسجد امام حسين عليه‏السلام شيشه چى

مسجد امام‏زاده حسين عليه‏السلام خ سلامگاه

مسجد امام‏زاده على عليه‏السلام خ ملك‏آباد

مسجد اماميه منتظرى جديد

مسجد بلاغى خ بلاغى

مسجد پايگاه حسينى راه‏آهن

مسجد پيغمبريه خ پيغمبريه

مسجد تنور سازان خ شهداء

مسجد ثالث خ مولوى

مسجد حاج سيد جوادى بازار

مسجد حجتيه خ امام

مسجد حسينيه چهار راه انبياء خ پيغمبريه

مسجد خامه پزان خ شهداء، بازارچه

مسجد خانجان خان منتظرى جديد

مسجد راه چمن تهران قديم

مسجد زبيده خاتون خ شهداء

مسجد سبز خ مولوى

مسجد صاحب الزمان(عج) بازارچه خيابان شهداء

مسجد طاق بهلول اول راه‏آهن

مسجد على اكبر خ سلامگاه

مسجد كيالها بازار علافها

مسجد محسنيه خ پيغمبريه

مسجد محمد رسول الله(ص) اول دروازه رشت

مسجد محمديه كوچه محمديه

مسجد ملا مهدى خ مولوى

مسجد ملكى خ سعدى

مسجد ولى عصر خ ولى عصر

برخى از حسينيه‏هاى استان عبارتند:

1ـ حسينيه بى‏بى شهر بانو، قزوين، تهران قديم

2ـ حسينيه امام‏زاده اسماعيل، قزوين، خ شهيد انصارى

3ـ حسينيه آمنه خاتون، قزوين، خ ملك.

هيئت‏هاى مذهبى

حدود 600 هيئت در استان قزوين به فعاليت‏هاى مذهبى اشتغال دارند. كه از اين هيئتها تعداد 160 هيئت داراى مجوز بوده و تحت پوشش سازمان تبليغات قرار دارند و از حمايت فرهنگى اين سازمان برخوردارند و اقلام فرهنگى از قبيل قرآن، مفاتيح، نواركاست، سيستم صوتى، انواع كتب سودمند به آنها داده مى‏شود.

هيئت‏هاى اين استان بر دو گونه‏اند:

الف) هيئت‏هايى كه گردانندگان آنها جوانان پر شورى هستند كه در سابقه جنگ و دفاع مقدس حضور داشته‏اند و با تشكيل هيئت‏هاى مذهبى ضمن احياء فرهنگ جبهه و انتقال اين فرهنگ اصيل و آميخته سازى آن با فرهنگ عاشورا براى جوانان در تلاش هستند.

از جمله اين هيئت‏هاى مى‏توان به هيئت‏هاى:

1ـ امام‏زاده اسماعيل، 2ـ انصار الحسين، 3ـ فاطميون، 4ـ مكتب الحسن، 5ـ متوسلين به حضرت رقيه عليهاالسلام، 6ـ مكتب الحسين، 7ـ ثار الله، 8ـ فاطميه، 9ـ انصار المجاهدين، 10ـ انصار المهدى، 11ـ محبان امام حسن عليه‏السلام، 12ـ هيئت بى‏بى فاطمه، 13ـ مكتب الزهراء، 14ـ مكتب الزينب عليهاالسلام اشاره كرد.

ب) هيئت‏هايى كه سابقه 70 ساله نيز در قزوين دارند و تركيب هيئت امناء آنان از افرادى سرشناس مُسن و متشخصين قزوين مى‏باشد.

از جمله اين هيئت‏ها مى‏توان از هيئت‏هاى: 1ـ بنى فاطمه، 2ـ انصار العباس، 3ـ جامعه حسينى، 4ـ جامعه محمدى، 5ـ هيئت جعفرى، 6ـ فدايان حسينى، 7ـ دو طفلان مسلم، 8ـ متوسلين به حضرت اباالفضل(ع)، 9ـ امام‏زاده سيد محمد را نام برد.

امام‏زاده و بقاع متبركه

شاهزاده حسين

آستانه شاهزاده حسين را مدفن حسين فرزند امام رضا عليه‏السلام دانسته‏اند. اين آستانه در شهر قزوين، از مشهورترين و با شكوه‏ترين اماكن زيارتى آن شهر و از توجه و اعتقاد كامل مردم آن ديار برخوردار است.

اين بناى رفيع امروزه همچون مرواريدى درون صدف قزوين مى‏درخشد و مشتاقان و عاشقان بسيارى را در تمام ايام سال به ويژه ايام عزادارى ائمه اطهار و اعياد مذهبى به سوى خود مى‏خواند.

درباره نسب اين امام‏زاده در بين مورخين اختلاف است. امام رافعى در كتاب «التدوين فى ذكر اخبار قزوين» درباره نسب اين امام‏زاده آورده است:

«در اين گورستان مزارى منسوب به فرزند على بن موسى الرضا عليه‏السلام است كه در خردسالى در گذشته است.»

در كتاب «النقض» كه در قرن ششم هجرى نگاشته شده آمده است:

«اهل قزوين شيعه و سنى به زيارت ابوعبدالله حسين، ابن‏الرضا، روند.»

اما محدثين آمدن على بن موسى الرضا عليه‏السلام را به قزوين صحيح نمى‏دانند و اخبار صحيح نيز دال بر آن است كه امام عليه‏السلام از راه اهواز به خراسان رفته‏اند. بنابراين، خبر مندرج در تدوين رافعى كه حمدالله مستوفى و ديگران را آن نقل كرده و مشعر به آمدن امام رضا عليه‏السلام به قزوين و همچنين در گذشت فرزندى از او به نام حسين مى‏باشد صحيح به نظر نمى‏رسد.

امام‏زاده در قرن هشتم و نهم داراى بنايى عظيم بوده است. زيرا صندوق روى آن كه در آغاز قرن نهم ساخته شده است، از نفايس هنرى ايران محسوب مى‏گردد و چنين صندوقى اقتضاى آبادانى بقعه را مى‏نمايد.

بخش‏هايى از بناء امام‏زاده در دوره صفوى بنا و تعمير شده است. سر در جنوبى صحن از آثار زينب بيگم دختر شاه طهماسب صفوى است. برخى از ديگر بناهاى امام‏زاده همچون ايوان آينه كارى بزرگ كه هر بيننده‏اى را به سوى خود مى‏خواند، از آثار دوره قاجاريه مى‏باشد. از وقايع مهم در اين امامزاده مى‏توان از تحصن دوازده روزه مردم در دوران مشروطيت و بست نشينى مردم در سال 1287 ه .ق ناشى از فشارهاى دولت را نام برد.

امام‏زاده اباذر

امام‏زاده اباذر در ارتفاعات شمال شرقى قزوين در ناحيه‏اى كوهستانى و خوش آب و هوا واقع شده است. با توجه به زيبايى و خوش آب و هوا بودن منطقه در تابستان‏ها، گروه زيادى از مردم براى زيارت و استراحت چند روزه به آنجا مسافرت مى‏كنند.

امام‏زاده اباذر را از فرزندان امام جعفر صادق عليه‏السلام دانسته‏اند. در كنار امام‏زاده، داخل بقعه در كنار در ورودى سنگ قبرى مكعب مستطيل قرار دارد. اگر چه نوشته‏ها روى سنگ قبر به علت آغشته شدن با شمع ناخوانا شده است، اما قبر را متعلق به صدرالدين احمد خالدى، ملقب به صدر جهان، وزير غازان خان دانسته‏اند.

در بالاى ورودى رواق كتيبه‏هايى به خط زيباى كوفى به تاريخ سال 693 ه .ق وجود دارد. كتيبه ديگرى به تاريخ 1220 ه .ق در داخل بنا خودنمايى مى‏كند.

حاج عباسعلى كيوان از دانشمندان پر آوازه قزوين، بقعه را متعلق به شيخ نورالدين گيلانى دانسته است.

امام‏زاده زلان

امام‏زاده زلان در نزديكى روستاى نرجه، در حدود 6 كيلومترى تاكستان در فاصله يك كيلومترى جاده تاكستان ـ همدان و در سمت چپ جاده قرار دارد.

در داخل بناى امام‏زاده دو قبر قرار دارد كه به شاهزاده اسحاق و شاهزاده ابراهيم، برادران امام رضا عليه‏السلام منسوب هستند. در داخل امام‏زاده هيچ گونه كتيبه و نوشته‏اى وجود ندارد. از زيبايى‏هاى بنا مى‏توان از گنبد آن نام برد كه در نوع خود از گنبدهاى جالب توجه قزوين محسوب مى‏شود.

امام‏زاده سلطان سيد محمد

امام‏زاده سلطان سيد محمد، در شهر قزوين در خيابان مولوى قرار گرفته است. در گذشته بناى امام‏زاده حرمى ساده و صندوق چوبى داشته است. اما در دوره اخير در حياط آن ايوانى بزرگ و در كنار آن اطاقى ساخته‏اند. همچنين داخل حرم را آينه كارى كرده‏اند. امام‏زاده سلطان سيد محمد را فرزند امام جعفر صادق عليه‏السلامدانسته‏اند.

امام‏زاده على

آرامگاه امام‏زاده على در روستاى شكر ناب از روستاهاى كهن قزوين قرار دارد. از قديمى‏ترين بناهاى اين روستا، امام‏زاده آن مى‏باشد. در حرم امام‏زاده ضريحى چوبين قبر شريف را در بر گرفته است. تاريخ بناى بقعه به سال 884 ه .ق ضبط شده است.

امام‏زاده على اصغر و چنار خونبار

امام‏زاده على اصغر را فرزند امام موسى بن جعفر عليه‏السلام دانسته‏اند. بناى امام‏زاده در نوع خود از امام‏زاده‏هاى نمونه قزوين محسوب مى‏گردد. درخت چنارى در كنار مزار ديده مى‏شود كه شاخه‏هاى آن پيچ در پيچ از بالاى صندوق امام‏زاده به اطراف كشيده شده است.

معروف است هر ساله روز عاشورا از آن درخت خونابه‏اى جارى مى‏شود. در زمان شاه سلطان حسين صفوى، ميرزا قوم‏الدين به امر آن پادشاه به زرآباد، محل امام‏زاده رفته و رساله‏اى درباره درخت خونبار نوشته است.

پس از او نيز مير رضا از دانشمندان خاندان تقوى به زرآباد رفته و ديدنى‏هاى خود را درباره چنار خونبار زرآباد به رشته تحرير در آورده است. امام‏زاده در زرآباد از توابع الموت رودبار در 65 كيلومترى شهرستان قزوين قرار دارد.

امام‏زاده على بن جعفر عليه‏السلام

امام‏زاده على در كوى پنبه ريسه قزوين واقع شده است. بقعه داراى گنبدى كاشى‏كارى شده است. حرم بقعه بسيار ساده و صندوقى چوبى بر روى آن قرار دارد. على را از فرزندان امام جعفر صادق عليه‏السلام دانسته‏اند.

امام‏زاده اسماعيل بن جعفر عليه‏السلام

امام‏زاده اسماعيل در شمال غربى مسجد جامع قزوين قرار دارد. بقعه با گچ‏برى و آينه كارى زينت يافته است. گنبد امام‏زاده در سال 1300 ه .ش كاشى‏كارى شده است.

امام‏زاده اسماعيل

بناى امام‏زاده اسماعيل در كنار كوچه باريكى در پشت خيابان شهداء قرار دارد. امام‏زاده اسماعيل را از نوادگان امام صادق عليه‏السلام دانسته‏اند. بناى امام‏زاده آجرين و داراى دو حياط در قسمت جنوبى و شمالى مى‏باشد. برخى از بناهاى امام‏زاده مانند گنبد در سال 1300 ه .ش به انجام رسيده است. قبر امام‏زاده در سردابه زيرين قرار دارد.

پيغمبريه

مقبره پيغمبريه را مرقد چهارتن از پيامبران بنى اسرائيل به نام‏هاى سلام، سلوم، سهولى و القيا دانسته‏اند. در گذشته برخى از يهوديان به زيارت بقعه مى‏شتافتند. اما اكنون زيارتگاه مسلمانان است. با وجود شهرت بقعه و زيارتگاه عمومى بودن آن، سند معتبرى درباره بقعه پيغمبريه وجود ندارد. بقعه در خيابان پيغمبريه قزوين واقع شده است.

امام‏زاده آمنه خاتون

امام‏زاده آمنه خاتون را دختر امام صادق عليه‏السلام دانسته‏اند. مرقد ايشان در وسط گورستان پنبه ريسه واقع شده است. با توجه به سبك معمارى بخش اصلى بنا را مى‏توان به دوره صفويه نسبت داد. در داخل مقبره چاه عميقى است كه مردم براى طلب حوائج خود، نامه به حضرت صاحب الزمان(عج) مى‏نوشتند و در چاه مى‏انداختند.

امام‏زاده حليمه خاتون

حليمه خاتون را دختر موسى بن جعفر عليه‏السلام دانسته‏اند. بقعه دركوى در بكوشك انتهاى زرگره كوچه در شهر قزوين واقع شده است. ساختمان بنا از آجرى و سفيد كارى شده است. همچنين صندوق چوبى بر روى قبر قرار گرفته است.

آستانه شهيد ثالث

آستانه شهيد ثالث مدفن شيخ محمد تقى برغانى، فرزند ملا محمد ملائكه، مشهور به «شهيد ثالث» مى‏باشد. وى از علماء بزرگ اماميه است كه در سال 1263 ه .ق به وسيله پيروان فرقه ضاله بهائيه در محراب عبادت، در سپيده دمان به شهادت رسيد.

بعد از شهادت وى جسدش را به طور امانت در قزوين دفن نمودند. اما وقتى كه بنا بر وصيت او خواستند جنازه‏اش را به كربلاء منتقل كنند، جسد او را تازه و غرق خون يافتند. لذا مردم قزوين جمع شدند و مانع از انتقال جنازه به كربلا شدند. پس از حادثه نبش قبر و منع مردم از حمل جنازه شهيد به كربلا، تمامى مردم شهر نذورات فراوان و مبالغ عظيمى جهت بناى آستانه شهيد گرد آوردند و بناى عظيمى را بنيان نهادند.

اين آستانه مباركه اكنون در غرب خيابان سلامگاه و كنار آستانه شاهزاده حسين واقع شده است. بناى آستانه از آجر است و با كاشى‏كارى تزيين گشته و از دو طبقه تشكيل مى‏گردد. طبقه تحتانى آن در زير زمين و قبر شهيد در آن قرار دارد. در كنار حرم شهيد، مسجدى معروف به مسجد شهيد ثالث كه درى از آن به سوى حرم شهيد باز مى‏شود قرار دارد.

آرامگاه شيخ احمد غزالى

آرامگاه شيخ احمد غزالى (برادر امام محمد غزالى) در كوچه امام‏زاده اسماعيل قرار دارد. در نزد مردم قزوين، اين آرامگاه به «امام‏زاده احمد» نيز مشهور است. غزالى در بين سال‏هاى 504 تا 527 در قزوين در گذشته است.

آرامگاه پير سفيد (مزار پيرسفيد)

آرامگاه پير سفيد كه به مزار پير سفيد نيز معروف است در شهر قزوين در محله پنبه ريسه، در ميان ميدانگاه و حمام ميرزا كريم قرار دارد. نام صاحب آرامگاه به طور دقيق معلوم نيست. اما با احتمال قوى به يكى از بزرگان صوفيه تعلق دارد و شايد آرامگاه «شيخ جمال‏الدين رشيق القطنى» باشد كه در محله پنبه ريسه در سال 650 ه .ق در گذشته است. از ديگر امام‏زاده‏هاى استان قزوين مى‏توان از امامزادهاى ذيل نام برد:

امام‏زاده احمد و محمود آبيك، روستاى حصارخردان

امام‏زاده اسماعيل رودبار، روستاى فلار

امام‏زاده اسماعيل رودبار، روستاى ملك

امام‏زاده ايوب يوشع رودبار، روستاى آيين

امام‏زاده بى‏بى شهر بانو قزوين، خيابان تهران قديم

امام‏زاده زبيده خاتون قزوين، خيابان شهداء

امام‏زاده سليمان تاكستان، روستاى نهاوند

امام‏زاده صالح تاكستان، روستاى نهاوند

امام‏زاده عبدالله تاكستان، روستاى فارسجين

امام‏زاده على اكبر قزوين، روستاى سگزآباد

امام‏زاده على النقى آبيك، روستاى زرجه بستان

امام‏زاده على قزوين، محله ملك‏آباد

امام‏زاده فضل تاكستان، روستاى فارسجين

امام‏زاده قاسم رودبار، روستاى آيين

امام‏زاده قاسم طارم سفلى، روستاى زاجكان

امام‏زاده كمال قزوين، ضياءآباد

امام‏زاده محمد رودبار، روستاى حسين آباد

امام‏زاده محمد طاهر قزوين، روستاى آوج

امام‏زاده مقبره آقا سيد على تاكستان، روستاى شارين

امام‏زاده منور خاتون بوئين زهرا، روستاى دانسفهان

امام‏زاده موسى بن عباس طارم سفلى، يل آباد

امام‏زاده نجم الدين قزوين، روستاى بكندى

امام‏زاده ولى قزوين، ضياءآباد

امام‏زاده ويس (قيس) قزوين، روستاى نياق

امام‏زاده هيجده تن رودبار الموت، روستاى گاز رفان

اماكن دينى اقليت‏ها

ارامنه قزوين

ارامنه قزوين در دوران مشروطه مدرسه‏اى به نام «رفيع» براى خود در خيابان طالقانى بنا كرده‏اند و در سال 1936 ميلادى شخصى به ياد بود دختر خردسالش كليساى بزرگى به نام «واركانيان مقدس» بنا كرده است.

آشوريان قزوين

آشوريان قزوين تاريخچه‏اى بيش از 70 سال دارند كليساى آنان روبروى مدرسه «رفيع» واقع شده و فعاليت دارد.