صنایع ماشینی در استان آذربایجان شرقی

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ اسفند ۱۳۹۰، ساعت ۱۸:۲۹

صنايع ماشينى اين استان را مى‏توان برحسب مقدار مصرف مواد اوليه و كيفيت توليد به دو دسته عمده «صنايع سبك» و «صنايع سنگين» تقسيم نمود. صنايع سبك اين استان شامل: كارخانجات خشكبار، كارخانه‏هاى مبل و صندلى، كارگاههاى چرم سازى، صنعت توليد برق، صنعت شيشه‏سازى، كارخانه رنگ سازى، كارخانه كبريت سازى، صنعت نساجى و صنعت كفش و ... .

و صنايع سنگين عبارتند از: پالايشگاه تبريز، كارخانه‏هاى ماشين سازى، كارخانه تراكتورسازى، كارخانه سيمان و.... پ از سال 1344 به علل موقعيت اقتصادى و صنعتى منطقه، نزديكى استان به كشورهاى همسايه، وجود كارگران فعال و امكان تربيت متخصصان و تكنسين‏ها در دانشگاه‏هاى اين استان، اين منطقه به يكى از قطب‏هاى صنعتى كشور تبديل شده و كارخانه‏هاى متعددى تأسيس و شروع به كار كردند. امروزه بخش صنعت تعداد قابل توجهى از نيروى انسانى را در اين استان به خود جذب نموده است.

مهم‏ترين كارخانجات آذربايجان شرقى عبارتند از:

ماشين‏سازى تبريز

اين كارخانه در سال 1345 با سرمايه دولت ايران و همكارى‏هاى علمى و فنى كشور چك و اسلواكى، در زمينى به مساحت 54 هكتار، در ناحيه قراملك تبريز بنيان‏گذارى شد و در سال 1351 بهره‏بردارى از اين كارخانه آغاز گرديد.

در اين كارخانه انواع ماشين‏هاى تراش، مته، سنگ زنى، پرس، كمپرسور، الكتروموتور و ... ساخته مى‏شود. از شركت‏هاى وابسته به كارخانه مزبور مى‏توان پمپ سازى پمپيران، شركت كمپيدر و ليفتراك سازى سهند را نام برد.

تراكتورسازى تبريز

اين كارخانه در سال 1346 بر اساس قرارداد منعقده بين ايران و رومانى مبتنى بر همكارى‏هاى فنى و اقتصادى، در زمينى به وسعت 324 هكتار در 6 كيلومترى غرب تبريز احداث گرديد و بهره‏بردارى از آن در اسفند 1348 آغاز شد.

در اوايل سال 1354 با موافقت سازمان برنامه و بودجه ايجاد كارخانه تراكتور سازى بر اساس طرح رومانى متوقف و طرح جديد سى ـ فرگوسن انگلستان (MF)بر اساس صلاحديد شركت با پنج پروژه منظم جايگزين طرح قبلى گرديد.

پالايشگاه تبريز

اين پالايشگاه در غرب شهر صنعتى تبريز واقع شده و يكى از پالايشگاه‏هاى مجهز ايران به شمار مى‏رود.

ساختمان آن از سال 1350 آغاز و در سال 1355 عملاً شروع به كار كرد. نفت خام اهواز و گچساران به وسيله لوله به اين پالايشگاه انتقال مى‏يابد و بعد از تصفيه به مصرف استان‏هاى آذربايجان شرقى، آذربايجان غربى، كردستان، زنجان و همدان مى‏رسد.

مواد و مشتقاتى كه از اين پالايشگاه به دست مى‏آيد عبارتند از: بنزين هواپيما، بنزين سوپر، بنزين معمولى، نفت سفيد، گازوئيل، نفت كوره، قير و گاز مايع.

سيمان صوفيان

اين كارخانه در سال 1348 با مشاركت بخش خصوصى و بانكهاى دولتى تأسيس شد و بهره‏بردارى رسمى از آن در سال 1350 آغاز گرديد. محصول اين كارخانه، سيمان پرتلند درجه يك است كه مواد اوليه آن را سنگ آهك، سنگ گچ، سنگ سيليس و خاك رس تشكيل مى‏دهد. اين كارخانه اكنون ملى شده و زير نظر سازمان صنايع ملى اداره مى‏شود.

نيروگاه حرارتى تبريز

اين نيروگاه در جنوب غربى تبريز واقع شده و در سال 1356 توسط شركت آلستوم فرانسه آغاز به كار كرد ولى در جريان انقلاب اسلامى عمليات اجرايى آن راكد ماند و بعد از جنگ تحميلى تكميل گرديد كه شامل تأسيسات كارخانه و خانه‏هاى سازمانى مجهز براى كارگران و كارمندان مى‏باشد. قدرت مفيد اين نيروگاه 727 مگاوات مى‏باشد.

كبريت سازى

اين استان داراى چهار كارخانه بزرگ كبريت سازى است. سابقه ساخت كبريت در تبريز به بيش از 60 سال مى‏رسد.

بزرگترين كارخانجات كبريت سازى اين منطقه عبارتند از: كبريت سازى ممتاز، كبريت سازى ستاره، كبريت سازى 29 بهمن (توكلى سابق) و كبريت تبريز.

از كارخانه‏هاى ديگر استان مى‏توان هاكسيران ديزل، ليلاند ديزل ايران، بلبرينگ سازى و پيستون سازى ايران، دُرمن ديزل، ديزل ايدم، ترمو پلاس، حوله بافى برق لامع، تخته فشارى و نئوپان، شير پاستوريزه، نوشابه سازى، چرم‏سازى خسروى و غيره را نام برد.

بر اساس آمار سال 1372، صنايعى كه بيش از 50 نفر كارگر داشته‏اند 58 واحد بوده كه از اين تعداد 10 واحد صنايع مواد غذايى، آشاميدنى و دخانيات، 10 واحد صنايع نساجى، پوشاك و چرم، 1 واحد صنايع چوب و محصولات چوبى، 5 واحد صنايع شيميايى، 9 واحد صنايع محصولات معدنى غير فلزى، 22 واحد صنايع ماشين آلات، تجهيزات و محصولات فلزى و 1 واحد صنايع متفرقه مى‏باشد.