عزاداری‌های استان خراسان رضوی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
مدیر سیستم (بحث | مشارکتها) |
|||
| (یک ویرایش میانی توسط یک کاربر نشان داده نشده‌است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| + | ==عزادارى ماه محرم== | ||
| + | عزادارى در ماه محرم در قرون متمادى در خراسان معمول و مرسوم بوده است. اين ماه از مهمترين ماهها براى اجراى آداب مذهبى و يادبود شهادت سرور شهيدان، اباعبدالله الحسين عليهالسلام مىباشد. با نزديك شدن ماه محرم مردم مساجد و حسينيهها را سياهپوش مىكنند. در اين ماه مردم در خانههاى خود و در مساجد، مجالس روضهخوانى و سوگوارى برپا مىكنند و همه مردم دستهدسته براى استماع سخنان وعاظ به اين مجالس مىروند و پس از پايان مجلس روضه، به سينهزنى و زنجيرزنى مىپردازند. | ||
| − | == | + | در ايام محرم مردم از شهرها و روستاهاى دور و نزديك با اتوبوس و مينىبوس در حالى كه سياهپوش هستند به مشهد مىروند به خصوص در روزهاى تاسوعا و عاشورا و اربعين مردم در حال سينهزدن و زنجيرزدن، پس از گذشتن از خيابانهاى شهر مشهد جهت عرض تسليت به حرم مطهر رهسپار مىشوند و موقع ظهر به مساجد و تكايا و حسينيهها برمىگردند و از آنها پذيرايى مىشود. لازم به ذكر است كه در شهرهاى ديگر اين استان مردم در روزهاى تاسوعا و عاشورا با دستههاى سينهزن و زنجيرزن به سوى امامزادهها يا مساجد جامع مىروند و بعد از عزادارى در آنجا براى صرف غذا به مساجد يا تكيههاى محل خود برمىگردند. |
| + | |||
| + | بعد از غروب آفتاب روز عاشورا، دستجات عزاداران حسينى با قلبى شكسته و پريشان به دستجاتى چند تقسيم مىشوند و در كوچهها و خيابانهاى شهر در حالى كه شمعى افروخته در دست دارند مراسم شامغريبان را برپا مىدارند و در سوگ شهادت سرور شهيدان نوحهسرائى مىكنند. | ||
| + | |||
| + | در بعضى از شهرهاى اين استان رسم است كه دستهجات سينهزنى در شام غريبان در منازل خانواده شهدا اجتماع كرده و بعد از عزادارى در اين منازل به سوى گلزار شهداى شهر رهسپار مىشوند تا در آنجا به عزادارى بپردازند. | ||
| + | |||
| + | در روز بيستم ماه صفر يعنى اربعين سالار شهيدان مجالس روضهخوانى برپا مىشود و همچنين دستجات سينه زن در خيابانها حركت كرده به سينهزنى و زنجيرزنى مىپردازند. | ||
| + | |||
| + | در روز 28 ماه صفر همزمان با رحلت پيامبر گرامى اسلام صلىاللهعليهوآله و سبط اكبرش امام حسن مجتبى عليهالسلام نيز اين مجالس برگزار مىشود و در اين روز كسانى كه نذر دارند، در منزل خود، شله زرد مىپزند و بين مردم تقسيم مىكنند. | ||
| + | |||
| + | ==مراسم خطبه== | ||
| + | |||
| + | در شبهاى عاشورا و آخر صفر و شب شهادت حضرت امير عليهالسلام و حضرت امام رضا عليهالسلام از طرف توليت آستان قدس رضوى از علما و روحانيون و معاريف شهر دعوت به عمل مىآيد. سپس يكى از وعاظ به ذكر مصيبت در دارالضيافه حرم مطهر مىپردازد. پس از آن به هر يك از حاضران شمع افروختهاى داده مىشود و همگى وارد صحن عتيق مىشوند كه جمعى از زوار و مردم شهر با شمعهاى افروخته در آنجا ايستادهاند. و همه دور تا دور صحن عتيق مىايستند. در اين زمان چند تن از قاريان و ذاكران در حالى كه اشعارى را با آهنگى محزون و دستهجمعى مىخوانند. از مقابل صفوف ايستاده عزاداران مىگذرند. پس از آن خطيب باشى آستانه رضوى به وسيله پلكانى بر روى گنبد طلاى سقاخانه كه در وسط صحن عتيق قرار دارد، مىرود و ابتداء پس از حمد و ثنا به درگاه پروردگار يكتا نام پيامبر اكرم و همه ائمه اطهار را با القاب و مناصب خاص ذكر مىكند و در پايان خطبه امام امت، پيشواى مسلمين و توليت آستانه مقدسه را دعا مىكنند. آنگاه با آرامش و جلال خاص اين مجلس با شكوه خاتمه مىيابد و در تمام اين مدت همه حاضران به پاس احترام امام هشتم و شب شهادت و شب عزادارى ائمه اطهار ساكت و ماتمزده و عزادار مىايستند. | ||
| + | |||
| + | يكى از مراسمى كه در برخى از نقاط استان در ماه محرم برگزار مىشود، مراسم شبيه خوانى است. اين مراسم در گناباد به شكل باشكوهى برگزار مىشود. اين مراسم ساليان متمادى است كه در اين شهرستان به مناسبتهاى خاص مانند عاشورا، اربعين، شهادت حضرت على عليهالسلام، شهادت امام رضا عليهالسلام و... انجام مىشود. قبل از مراسم شبيه خوانى عزاداران داربست چوبى خاصى به نام نخل را توسط پارچههايى كه مردم مىآورند تزئين مىكنند و در پايان مراسم عدهاى از مردان نخل را با فرستادن صلوات حركت مىدهند و شركت كنندگان ضمن عبور از زير نخل حاجات خويش را از خداوند منان طلب مىنمايند. | ||
| + | |||
| + | يكى از مراسم ويژه ماه محرم كه در برخى نقاط عشاير در اين استان برگزار مىشود، مراسم نعش سازى است. اين رسم در بين ايلات و طوايف ترك رسم بوده است. اين مراسم روز سوم عاشورا (دوازدهم محرم) برگزار مىشود. در اين مراسم نعش شهداى كربلا را مىساختند و روى تختهها مىگذاشتند و سرهاى شهدا را نيز از گچ ساخته و رنگآميزى مىكردند و به سر نيزه مىزدند و پيشاپيش نعشها حركت مىدادند. | ||
| + | |||
| + | تعزيه داران روز دوازدهم محرم از تكايا و مساجد به سوى ميدان محل روانه مىشدند و شبيه اسيران كربلا، زنان و دختران را با غل و زنجير به دست و پا، سوار بر شتران مىكردند و همراه نعشها و سرها مىبردند. در اين مراسم براى ساختن نعش، افرادى را داخل پارچهاى به شكل كفن قرار مىدادند و قسمتى از بريدگى گردن گوسفند را كه خون آلود بود به جاى گردن نعش قرار مىدادند. | ||
| + | |||
| + | همچنين در اين مراسم يك نفر در پوست شير قرار مىگرفت و روى نعشها در حركت بود و روى هر نعشى روى زانوها بلند مىشد و رو به جمعيت با دو دست به سر خود مىزد و خاك و كاهى كه روى تخته بود به سر و روى خود و عزاداران مىپاشيد. امروزه اين مراسم متروك شده است. | ||
| + | |||
| + | ==مجالس ترحيم== | ||
| + | |||
| + | هنگامى كه فردى از دنيا مىرود، دستهاى مرده را مىكشند و به پهلوهايش مىچسبانند و يك نفر غريبه دو شست پاى او را با نخ مىبندد. پلكها و دهان ميت را نيز مىبندند و پارچه سفيدى دور كمرش مىپيچند و مبلغى پول در لباس او مىگذارند تا در غسال خانه آن را بردارند و او را بشويند. پس از غسل، در مشهد ميت را به حرم مىبرند و سه بار دور ضريح مىگردانند پس از تدفين تشييع كنندگان به منزل ميت مىآيند و صاحبان عزا را تسليت مىگويند. پس از آن چندين مجلس سوگوارى در مسجد شهر يا آبادى ترتيب مىدهند و خويشان و دوستان ميت به مجلس سوگوارى آمده و با خواندن سوره فاتحه براى آن مرحوم طلب آمرزش مىكنند. در اين مراسم يك قارى قرآن مىخواند و در پايان مجلس نيز واعظى بر منبر مىرود و به ايراد سخنرانى مىپردازد. علاوه بر مجالس مردانه، زنان نيز مجلس جداگانهاى دارند و يك زن روضهخوان جلسه را اداره مىكند. | ||
| + | |||
| + | در اين استان مثل ساير نقاط ايران مراسم سوم، هفتم، پانزدهم، چهلم سال برگزار مىگردد. | ||
| − | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
[[رده:عزاداری‌ها]] | [[رده:عزاداری‌ها]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۵ مهر ۱۳۹۱، ساعت ۱۶:۴۸
محتویات |
عزادارى ماه محرم
عزادارى در ماه محرم در قرون متمادى در خراسان معمول و مرسوم بوده است. اين ماه از مهمترين ماهها براى اجراى آداب مذهبى و يادبود شهادت سرور شهيدان، اباعبدالله الحسين عليهالسلام مىباشد. با نزديك شدن ماه محرم مردم مساجد و حسينيهها را سياهپوش مىكنند. در اين ماه مردم در خانههاى خود و در مساجد، مجالس روضهخوانى و سوگوارى برپا مىكنند و همه مردم دستهدسته براى استماع سخنان وعاظ به اين مجالس مىروند و پس از پايان مجلس روضه، به سينهزنى و زنجيرزنى مىپردازند.
در ايام محرم مردم از شهرها و روستاهاى دور و نزديك با اتوبوس و مينىبوس در حالى كه سياهپوش هستند به مشهد مىروند به خصوص در روزهاى تاسوعا و عاشورا و اربعين مردم در حال سينهزدن و زنجيرزدن، پس از گذشتن از خيابانهاى شهر مشهد جهت عرض تسليت به حرم مطهر رهسپار مىشوند و موقع ظهر به مساجد و تكايا و حسينيهها برمىگردند و از آنها پذيرايى مىشود. لازم به ذكر است كه در شهرهاى ديگر اين استان مردم در روزهاى تاسوعا و عاشورا با دستههاى سينهزن و زنجيرزن به سوى امامزادهها يا مساجد جامع مىروند و بعد از عزادارى در آنجا براى صرف غذا به مساجد يا تكيههاى محل خود برمىگردند.
بعد از غروب آفتاب روز عاشورا، دستجات عزاداران حسينى با قلبى شكسته و پريشان به دستجاتى چند تقسيم مىشوند و در كوچهها و خيابانهاى شهر در حالى كه شمعى افروخته در دست دارند مراسم شامغريبان را برپا مىدارند و در سوگ شهادت سرور شهيدان نوحهسرائى مىكنند.
در بعضى از شهرهاى اين استان رسم است كه دستهجات سينهزنى در شام غريبان در منازل خانواده شهدا اجتماع كرده و بعد از عزادارى در اين منازل به سوى گلزار شهداى شهر رهسپار مىشوند تا در آنجا به عزادارى بپردازند.
در روز بيستم ماه صفر يعنى اربعين سالار شهيدان مجالس روضهخوانى برپا مىشود و همچنين دستجات سينه زن در خيابانها حركت كرده به سينهزنى و زنجيرزنى مىپردازند.
در روز 28 ماه صفر همزمان با رحلت پيامبر گرامى اسلام صلىاللهعليهوآله و سبط اكبرش امام حسن مجتبى عليهالسلام نيز اين مجالس برگزار مىشود و در اين روز كسانى كه نذر دارند، در منزل خود، شله زرد مىپزند و بين مردم تقسيم مىكنند.
مراسم خطبه
در شبهاى عاشورا و آخر صفر و شب شهادت حضرت امير عليهالسلام و حضرت امام رضا عليهالسلام از طرف توليت آستان قدس رضوى از علما و روحانيون و معاريف شهر دعوت به عمل مىآيد. سپس يكى از وعاظ به ذكر مصيبت در دارالضيافه حرم مطهر مىپردازد. پس از آن به هر يك از حاضران شمع افروختهاى داده مىشود و همگى وارد صحن عتيق مىشوند كه جمعى از زوار و مردم شهر با شمعهاى افروخته در آنجا ايستادهاند. و همه دور تا دور صحن عتيق مىايستند. در اين زمان چند تن از قاريان و ذاكران در حالى كه اشعارى را با آهنگى محزون و دستهجمعى مىخوانند. از مقابل صفوف ايستاده عزاداران مىگذرند. پس از آن خطيب باشى آستانه رضوى به وسيله پلكانى بر روى گنبد طلاى سقاخانه كه در وسط صحن عتيق قرار دارد، مىرود و ابتداء پس از حمد و ثنا به درگاه پروردگار يكتا نام پيامبر اكرم و همه ائمه اطهار را با القاب و مناصب خاص ذكر مىكند و در پايان خطبه امام امت، پيشواى مسلمين و توليت آستانه مقدسه را دعا مىكنند. آنگاه با آرامش و جلال خاص اين مجلس با شكوه خاتمه مىيابد و در تمام اين مدت همه حاضران به پاس احترام امام هشتم و شب شهادت و شب عزادارى ائمه اطهار ساكت و ماتمزده و عزادار مىايستند.
يكى از مراسمى كه در برخى از نقاط استان در ماه محرم برگزار مىشود، مراسم شبيه خوانى است. اين مراسم در گناباد به شكل باشكوهى برگزار مىشود. اين مراسم ساليان متمادى است كه در اين شهرستان به مناسبتهاى خاص مانند عاشورا، اربعين، شهادت حضرت على عليهالسلام، شهادت امام رضا عليهالسلام و... انجام مىشود. قبل از مراسم شبيه خوانى عزاداران داربست چوبى خاصى به نام نخل را توسط پارچههايى كه مردم مىآورند تزئين مىكنند و در پايان مراسم عدهاى از مردان نخل را با فرستادن صلوات حركت مىدهند و شركت كنندگان ضمن عبور از زير نخل حاجات خويش را از خداوند منان طلب مىنمايند.
يكى از مراسم ويژه ماه محرم كه در برخى نقاط عشاير در اين استان برگزار مىشود، مراسم نعش سازى است. اين رسم در بين ايلات و طوايف ترك رسم بوده است. اين مراسم روز سوم عاشورا (دوازدهم محرم) برگزار مىشود. در اين مراسم نعش شهداى كربلا را مىساختند و روى تختهها مىگذاشتند و سرهاى شهدا را نيز از گچ ساخته و رنگآميزى مىكردند و به سر نيزه مىزدند و پيشاپيش نعشها حركت مىدادند.
تعزيه داران روز دوازدهم محرم از تكايا و مساجد به سوى ميدان محل روانه مىشدند و شبيه اسيران كربلا، زنان و دختران را با غل و زنجير به دست و پا، سوار بر شتران مىكردند و همراه نعشها و سرها مىبردند. در اين مراسم براى ساختن نعش، افرادى را داخل پارچهاى به شكل كفن قرار مىدادند و قسمتى از بريدگى گردن گوسفند را كه خون آلود بود به جاى گردن نعش قرار مىدادند.
همچنين در اين مراسم يك نفر در پوست شير قرار مىگرفت و روى نعشها در حركت بود و روى هر نعشى روى زانوها بلند مىشد و رو به جمعيت با دو دست به سر خود مىزد و خاك و كاهى كه روى تخته بود به سر و روى خود و عزاداران مىپاشيد. امروزه اين مراسم متروك شده است.
مجالس ترحيم
هنگامى كه فردى از دنيا مىرود، دستهاى مرده را مىكشند و به پهلوهايش مىچسبانند و يك نفر غريبه دو شست پاى او را با نخ مىبندد. پلكها و دهان ميت را نيز مىبندند و پارچه سفيدى دور كمرش مىپيچند و مبلغى پول در لباس او مىگذارند تا در غسال خانه آن را بردارند و او را بشويند. پس از غسل، در مشهد ميت را به حرم مىبرند و سه بار دور ضريح مىگردانند پس از تدفين تشييع كنندگان به منزل ميت مىآيند و صاحبان عزا را تسليت مىگويند. پس از آن چندين مجلس سوگوارى در مسجد شهر يا آبادى ترتيب مىدهند و خويشان و دوستان ميت به مجلس سوگوارى آمده و با خواندن سوره فاتحه براى آن مرحوم طلب آمرزش مىكنند. در اين مراسم يك قارى قرآن مىخواند و در پايان مجلس نيز واعظى بر منبر مىرود و به ايراد سخنرانى مىپردازد. علاوه بر مجالس مردانه، زنان نيز مجلس جداگانهاى دارند و يك زن روضهخوان جلسه را اداره مىكند.
در اين استان مثل ساير نقاط ايران مراسم سوم، هفتم، پانزدهم، چهلم سال برگزار مىگردد.
