آب و هوای استان خراسان رضوی

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۲۳:۱۱

استان خراسان به علت گستردگى، داراى آب و هواى متفاوت و گوناگون مناطق شمالى سرد و در تابستان داراى آب و هواى معتدل است و مناطق جنوبى در تابستان‏ها بسيار گرم و در زمستانها سرد است.

روى هم رفته آب و هواى خراسان متغير، مخصوصاً در مشهد در يك روز ممكن است درجه تغيير آب و هوا به 10 تا 15 درجه سانتيگراد برسد.

به طور كلى تقسيمات آب و هوايى خراسان به شرح زير است:

1ـ آب و هواى سرد كوهستانى

عمدتاً در نواحى بلند استان، خاصه در ارتفاعات آلاداغ ـ بينالود مسلط است.

2ـ آب و هواى معتدل كوهستانى

اين نوع آب و هوا را بيشتر در مناطق بجنورد، قوچان، شيروان، نواحى جنوب بينالود، ارتفاعات كپه داغ ـ هزار مسجد و قسمتى از مشهد مى‏توان ديد.

3ـ آب و هواى نيمه بيابانى ملايم (كوهپايه‏اى)

عمدتاً در كوهپايه‏هاى استان ديده مى‏شود و مهمترين ويژگى آن تغييرات درجه حرارت است.

در حقيقت، اين نوع آب و هوا، وجه تمايز آب و هواى شمالى و جنوبى استان است. به عنوان مثال، به قاينات مى‏توان اشاره كرد كه در قلمرو اين نوع آب و هواست.

4ـ آب و هواى گرم و خشك بيابانى

قلمرو اين نوع آب و هوا، نواحى جنوبى استان است و حدود 50 درصد از مساحت استان را زير پوشش دارد.

آب و هوايى است اساساً گرم و خشك با ويژگيهاى خاص اين استان، اين آب و هوا به دو نوع بيابانى داخلى، و شرقى ـ جنوبى تقسيم مى‏شود كه هر يك قلمرو خاصى دارند.

آب و هواى استان متنوع، و به طور كلى از نوع نيمه خشك تا خشك است.

مهمترين عواملى كه در تنوع آب و هوايى استان نقش مؤثر دارند عبارتند از:

موقعيت جغرافيايى، وجود مناطق كويرى و كوه‏هاى مرتفع.

به علاوه آب و هواى استان خراسان از چندين جبهه آب و هوايى متأثر مى‏شود كه عبارتند از:

ـ جبهه آب و هواى گرم و مرطوب دريا مديترانه از غرب،

ـ جبهه آب و هواى گرم و خشك از شمال،

ـ جبهه آب و هواى سرد از شمال شرق،

ـ جبهه آب و هواى مرطوب و سرد از دره گيفان و

ـ جبهه آب و هواى گرم و مرطوب از جنوب شرق.

درجه حرارت

تنوع آب و هوايى موجب توزيع ناهمسان زمانى و مكانى درجه حرارت هوا و ميزان بارندگى شده است.

حداكثر مطلق درجه حرارت هوا در ايستگاه حلوان طبس 50+ و حداقل مطلق درجه حرارت هوا در ايستگاه امامقلى (درگز) 32ـ درجه سانتيگراد به ترتيب در ماههاى تير و دى اندازه‏گيرى شده است.

با اين حساب نوسان درجه حرارت هوا به 82 درجه سانتى‏گراد مى‏رسد. به طور كلى، درجه حرارت هوا از شمال غرب به سمت جنوب و شرق افزايش مى‏يابد.

ميزان بارندگى

ميزان نزولات جوى از شمال غرب به سمت جنوب و جنوب شرق كاهش مى‏يابد.

در شمال غرب استان، حواشى جنگل گلستان، متوسط سالانه بارندگى 800 ميليمتر و در حاشيه كوير مركزى و كوير لوت، متوسط سالانه بارندگى 80 ميليمتر مى‏باشد.

بنابراين ميزان بارندگى در ارتفاعات آهنگران و باغران واقع در شهرستان‏هاى قاين و بيرجند، به صورت محلى، در مقايسه با ساير نقاط جنوب استان زياد است.

متوسط ميزان بارندگى در سطح استان خراسان معادل 200 ميليمتر مى‏باشد. وجود و روند شرقى ـ غربى ارتفاعات بلند در بخش شمالى استان سبب شده كه آب و هواى اين قسمت نسبت به ديگر مناطق استان مرطوب و معتدل‏تر باشد.

همچنين شرايط مورفولوژى اين ارتفاعات موجب تشكيل دره‏هاى وسيع و جلگه‏هاى پر آبى شده كه نقش عمده‏اى در اقتصاد كشاورزى استان دارند.

مهمترين اين جلگه‏ها يا دشتها كه مابين ارتفاعات كپّه داغ و هزارمسجد، آلاداغ و بينالود، جغتاى و كوه سرخ واقع‏اند عبارتند از: مشهد، قوچان، شيروان، تربت جام، فريمان، نيشابور، سبزوار، جوين، تربت حيدريه، تايباد، كاشمر، رشتخوار و خواف.

منابع