موسیقی در استان چهارمحال و بختیاری

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ مهر ۱۳۹۱، ساعت ۱۶:۴۴

موسيقى محلى

شعر و موسيقى در ايل بختيارى پيوند جاودانه وهميشگى دارند، و اين همه يادگار، ميراث آدميان گمنامى است كه قرنها، سينه به سينه و نسل به نسل حفظ كرده‏اند.

در زبان شعر گونه بختيارى، عشق، عاطفه، مردى و مردانيگى، شجاعت، رشادت مفاهيم خاص و معتبرى دارد.

حيات موسيقى ايل قرنها، نسل به نسل از پدر به پسر در گروه توشمالان يعنى همان نوازندگان و خوانندگان محلى ادامه يافته است. توشمالان هميشه با ايل مى‏باشند و شريك غم وشادى مردم ايل هستند.

در ايل بختيارى هر طايفه وتيره‏اى تو شمال و خواننده خاص خود دارد تا در مراسم شادى و سوگوارى همراهشان باشند.

هفت لنگان به نوازندگان يا ميشكال و چهار لنگان به آنان خطير مى‏گويند.

نوازندگان مردمى هستند عاشق پيشه و شاعر كه بيشتر اوقات زندگى روزانه آنان صرف ساختن ابيات، لطيفه‏ها، ضرب المثل‏ها و متل‏ها مى‏شود.

مى‏توان گفت آنان در بوجود آوردن آثار و ادبيات عاميانه سرزمين خود سهم بسزايى دارند.

زنان تو شمال در مجالس رقص اشعار و ترانه‏هاى بختيارى را مى‏خوانند و مردان هم با ابيات دلپذير و شورانگيزى به آنان پاسخ مى‏دهند و مردم را وادار به شادى مى‏كنند.

ساز چپى كه توشمالان هنگام عزادارى مى‏زنند فوق العاده تاثير انگيز است. هر وقت غمى به دلشان راه يابد «هفت بند» مى‏زنند و ابيات غم انگيزى مى‏خوانند.

بختياريان جز ابيات محلى خاص خود، اشعار ليلى و مجنون، يوسف و زليخا، شيرين و فرهاد، خسرو و شيرين، فلك ناز، و فايز دشستانى را با صداى گرم و هم آهنگ با ساز در دستگاههاى مختلف و مخصوص مى‏خوانند.

دستگاههايى كه نوازندگان در جشنهاى عروسى مى‏نوازند مى‏توان گفت كه معلوم و مشخص هستند مثلا در دستمال بازى اين آهنگها اجرا مى‏گردد:

مرجنگه، مرجنگه ـ ملاروه، يه لمبه، و چند آهنگ ديگر.

در موقع بردن عروس معمولاً آهنگ حنا حنا اجرا مى‏گردد، آهنگ مخصوص بازيهاى محلى مردانه در جشن عروسى «سواربازى» و «چوب بازى» است.

موسيقى ايل فقط به وسيله ساز و كرنا نواخته مى‏شود، ولى گه گاه گروهى از نوازندگان كمانچه كه ساكن شهركرد هستند، به هنگام ييلاق سرى به ايل مى‏زنند و ساز مى‏نوازند.

از دهل و ساز و كرنا كه بگذريم، موسيقى ايل را در نفس چوپان ايل به وسيله نى مى‏شنويم، نى را غالبا، به هنگام قشلاق از شهرهايى همانند شوشتر و دزفول مى‏خرند.

نى شيت يا نى كوچك و به عبارت ديگر دوزله يا نى جفته كه سابقا از استخوان پاى كركس مى‏ساختند.

ولى به علت كمى اين نوع استخوان، غالبا آن را از نى مى‏سازند كه وسيله چوپانان جوان مورد استفاده قرار مى‏گيرد، سابقا ساز بربط هم رايج بوده كه امروز از آن اثرى باقى نمانده است.

منابع