ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

عزاداری‌های استان تهران

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

(تفاوت بین نسخه‌ها)
پرش به: ناوبری, جستجو
 
 
(یک ویرایش میانی توسط یک کاربر نشان داده نشده‌است)
سطر ۱: سطر ۱:
 +
==عزادارى ماه محرم==
  
 +
عزادارى در سوگ سالار شهيدان اباعبدالله الحسين عليه‏السلام از قرون متمادى در استان تهران رواج داشته است.
  
== عزاداری ماه محرم ==
+
مردم استان تهران از اواخر ماه ذى‏الحجه به سپاه‏پوش نمودن مساجد، حسينيه‏ها و برپايى حسينيه‏هاى موقت پرداخته و همزمان با آغاز ماه محرم عاشقان حسينى در حسينيه‏ها، مساجد و منازل گرد آمده و به عزادارى مى‏پردازند.
  
== مجالس ترحیم ==
+
در مساجد پس از برگزارى نماز جماعت به وسيله روحانى محل و برپايى مجلس خطابه و موعظه، به عزادارى در قالب سينه‏زنى، نوحه خوانى و مرثيه‏سرايى پرداخته مى‏شود.
 +
 
 +
دسته‏هاى سينه‏زن و زنجيرزن تقريبا در بسيارى از نقاط از پنجمين شب محرم از ساعات نخست شب، در شكلى منظم در خيابان‏ها به عزادارى مى‏پردازند و در بسيارى از اوقات دسته‏هاى عزادار شب هنگام از محله‏اى به مسجد و يا حسينيه محل ديگر مى‏روند و اين سنت عمومى تقريبا در بسيارى از نقاط استان جريان دارد. در بسيارى از مساجد، حسينيه‏ها و منازل در شب‏هاى عزادارى، عزاداران اطعام مى‏شوند.
 +
امروزه حركت علم‏هاى فلزى و پرچم‏هاى متعدد عزا، طبل‏زن، شيپورزن، سنج زن از اركان هر دسته عزادار و اسباب تفاخر هر دسته‏اى به دسته ديگر محسوب مى‏شود.
 +
 
 +
در روز تاسوعا عزاداران با حزن و اندوه فراوان در قالب دسته‏هاى سينه زن، زنجير زن با شكوه فراوانى به سوى امامزاده‏ها و ديگر اماكن مذهبى به حركت درمى‏آيند و تا هنگام ظهر به عزادارى مى‏پردازند.
 +
 
 +
در روز تاسوعا و عاشورا در استان تهران كمتر كسى در خانه غذا تهيه مى‏كند و بيشتر مردم استان به ويژه شهر تهران ميهمان سفره امام حسين عليه‏السلام هستند.
 +
 
 +
در شب عاشورا و روز عاشورا مردم در عزاى سالار شهيدان سر از پا نمى‏شناسند و پيرو جوان، كودك و نوجوان و زن و مرد در غم از دست دادن اباعبدالله عليه‏السلام و يارانش بر سر و صورت مى‏زنند.
 +
 
 +
در شب يازدهم محرم، مراسم شام غريبان در مساجد، حسينيه‏ها و خيابان‏ها برگزار مى‏شود. در حالى كه ديگر شور و هيجان روز قبل به سوز درونى تبديل شده آرام به دسته‏هاى چندى تقسيم شده و با دستانى لرزان در حالى كه شمعى در دست دارند با دست ديگر بر سر مى‏زنند و نوحه حزين «طفل غريبى ز حسين گم شده ساربان؛ قامت زينب ز اَلم خم شده ساربان» را سر مى‏دهند.
 +
 
 +
معمولاً مراسم عزادارى در استان تا سومين روز شهادت امام عليه‏السلامادامه دارد اما دستجات عزادار در مساجد و حسينيه‏ها به عزادارى مى‏پردازند.
 +
 
 +
امروزه در استان قمه زنى منسوخ شده است اما برخى از افراد به ويژه آذربايجانيهاى مقيم استان، در نقاط خلوت به قمه‏زنى مى‏پردازند.
 +
 
 +
از مراكز مهم عزادارى در تهران در نخستين دهه ماه محرم مى‏توان از عزادارى در مرقد امام خمينى(ره)، حسينيه امام خمينى، مرقد حضرت عبدالعظيم در شهررى، مسجد ارك، هيئت رزمندگان مهديه تهران و ... نام برد.
 +
 
 +
از نكات قابل توجه در عزادارى استان در سالهاى اخير تفكيك بسيارى از اقوام و شهرستان‏ها از يكديگر است تا جايى كه حتى جمعيت اندكى از افراد يك شهرستان يا استان در محله‏اى گرد هم مى‏آيند و اقدام به تأسيس هيئت و حسينيه مستقل مى‏نمايند. همچنين در سالهاى اخير جوانان و نوجوانان هر محله براى خود حسينيه‏اى جديد موقت در نزديكى مساجد درست كرده و بدون داشتن مجلس وعظ و موعظه، فقط به سينه زنى مى‏پردازند.
 +
 
 +
== ماه صفر==
 +
 
 +
در گذشته‏اى نه چندان دور، مراسم عزادارى، در آخرين دهه ماه صفر به صورت روضه‏خوانى و مجالس وعظ و خطابه در اكثر نقاط استان برگزار مى‏شد. اما اكنون بسيار محدودتر از گذشته انجام مى‏پذيرد.
 +
 
 +
در بيستمين روز ماه صفر، همزمان با اربعين حسينى، دستجات عزادار اعم از زنجيرزن و سينه‏زن همچون روز عاشورا در خيابان‏ها به عزادارى مى‏پردازند.
 +
 
 +
در روز بيست و هشتم صفر نيز همزمان با رحلت پيامبر عظيم‏الشأن اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم و شهادت امام حسن مجتبى عليه‏السلام دستجات عزادار در امامزاده‏ها، حسينيه‏ها، مساجد و ديگر اماكن مذهبى به عزادارى مى‏پردازند. از نذرهاى عمومى در تهران، پختن شله زرد در صبح روز بيست و هشتم صفر است.
 +
 
 +
==ايام فاطميه==
 +
 
 +
همزمان با ايام شهادت اولين بانوى جهان اسلام حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام، (سيزدهم جمادى‏الاول و سوم جمادى الثانى)، در سالهاى اخير در استان تهران با استقبال عمومى برگزار مى‏شود و در بسيارى از مساجد و حسينيه‏ها به ويژه هيئتهاى عزادار در منازل به مراسم روضه‏خوانى و سينه‏زنى پرداخته مى‏شود.
 +
 
 +
همه ساله در اين ايام، مراسم باشكوهى در مرقد امام راحل و بيت مقام معظم رهبرى با حضور انبوه مشتاقان عزادار برگزار مى‏شود.
 +
 
 +
==مجالس ترحيم==
 +
 
 +
امروزه به علت ارتباطات گسترده و آميخته شدن اقوام فرهنگ‏ها، آداب رسوم شهرهاى كشور تقريبا به شكل همسانى درآمده است؛ اما هنوز بسيارى از مردم سنن و فرهنگ گذشتگان خود را حفظ كرده‏اند؛ در استان تهران نيز به علت تنوع جمعيتى با فرهنگ مختلف، تفاوتهاى چندى در آداب و رسوم به ويژه مراسم ترحيم ديده مى‏شود.
 +
 
 +
امروزه در استان تهران با مرگ فردى از اعضاى خانواده، افراد فاميل، دوستان و آشنايان گرد هم مى‏آيند در شهرهاى كوچك و روستاها فرد متوفى را اگر شب هنگام فوت كرده باشد به مسجد محل مى‏برند و پس از مراسم غسل و تكفين، همراه با تشييع عمومى اهال محل به گورستان عمومى حمل مى‏كنند و پس از اقامه نماز ميت كه معمولاً در گورستان انجام مى‏شود، به خاك مى‏سپارند. اما در شهرهاى بزرگ مانند تهران سنت تشييع جنازه رو به فراموشى است و معمولاً پس از غسل، تكفين و نماز بر ميت، در بهشت زهرا، همراه با مشايعت گروهى اندك به خاك سپرده مى‏شود.
 +
 
 +
پس از دفن فرد متوفى، تشييع كنندگان خانواده عزادار را تا منزل همراهى مى‏كنند و تا هفتمين روز خاك‏سپارى، براى عرض تسليت به خانه فرد متوفى مى‏روند.
 +
 
 +
مراسم سومين شب درگذشت متوفى در مساجد برگزار مى‏شود در هفتمين شب وفات نيز مراسمى در مسجد محل برگزار مى‏شود. در مجالس ترحيم نخست قارى به قرائت قرآن مى‏پردازد، سپس مداحان به مرثيه سرايى مى‏پردازند. در پايان مجلس روحانى به وعظ و سخنرانى مى‏پردازد و پس از اتمام مراسم ختم، خانواده عزادار همراه با ساير مردم براى فاتحه‏خوانى بر سر مزار متوفى حاضر مى‏شوند معمولاً در سومين و هفتمين روز وفات، عده‏اى را براى صرف غذا به منزل و يا غذاخورى عمومى دعوت مى‏كنند.
 +
 
 +
در چهلمين روز وفات و همچنين سالگرد فرد متوفى نيز مجلس ترحيم در مسجد محل و يا منزل فرد متوفى برگزار مى‏شود.
 +
 
 +
امروزه به خاطر فشارهاى اقتصادى و هزينه‏هاى گزاف در برخى از نقاط استان فقط مجلس يادبودى تشكيل مى‏شود و برخى به ويژه شهرنشينان در قسمت‏هاى شمالى و غرب تهران مجالس ختم را به صورت ميهمانى خانوادگى درون آپارتمانهاى خود برگزار مى‏كنند. از مشكلات عديده عزاداران كه در برخى از اوقات خود عزاى تازه‏اى براى خانواده عزادار به ويژه اقشار كم درآمد ايجاد كرده است، رسومات زيادى است كه به خاطر پذيرايى‏هاى روز سوم و هفتم فرد متوفى صورت مى‏پذيرد.
 +
 
 +
در استان تهران افراد خانواده عزادار تا رسيدن سالگرد در گذشت متوفى، ازدواج نمى‏كنند و معمولاً دختران و همسر متوفى تا يك سال سياه مى‏پوشند. اما مردها پس از گذشت چهلمين روز وفات، به وسيله بزرگ خانواده به سلمانى برده شده و از حالت عزا خارج مى‏شوند. ساير بستگان دور و همسايه‏هاى نزديك قبل از سال متوفى اگر بخواهند مراسم عقد يا عروسى برپا كنند به خانواده متوفى احترام گذاشته و از وى اجازه مى‏گيرند.
  
 
{{منابع}}
 
{{منابع}}
 
[[رده:عزاداری‌ها]]
 
[[رده:عزاداری‌ها]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ مهر ۱۳۹۱، ساعت ۱۶:۳۰

محتویات

عزادارى ماه محرم

عزادارى در سوگ سالار شهيدان اباعبدالله الحسين عليه‏السلام از قرون متمادى در استان تهران رواج داشته است.

مردم استان تهران از اواخر ماه ذى‏الحجه به سپاه‏پوش نمودن مساجد، حسينيه‏ها و برپايى حسينيه‏هاى موقت پرداخته و همزمان با آغاز ماه محرم عاشقان حسينى در حسينيه‏ها، مساجد و منازل گرد آمده و به عزادارى مى‏پردازند.

در مساجد پس از برگزارى نماز جماعت به وسيله روحانى محل و برپايى مجلس خطابه و موعظه، به عزادارى در قالب سينه‏زنى، نوحه خوانى و مرثيه‏سرايى پرداخته مى‏شود.

دسته‏هاى سينه‏زن و زنجيرزن تقريبا در بسيارى از نقاط از پنجمين شب محرم از ساعات نخست شب، در شكلى منظم در خيابان‏ها به عزادارى مى‏پردازند و در بسيارى از اوقات دسته‏هاى عزادار شب هنگام از محله‏اى به مسجد و يا حسينيه محل ديگر مى‏روند و اين سنت عمومى تقريبا در بسيارى از نقاط استان جريان دارد. در بسيارى از مساجد، حسينيه‏ها و منازل در شب‏هاى عزادارى، عزاداران اطعام مى‏شوند. امروزه حركت علم‏هاى فلزى و پرچم‏هاى متعدد عزا، طبل‏زن، شيپورزن، سنج زن از اركان هر دسته عزادار و اسباب تفاخر هر دسته‏اى به دسته ديگر محسوب مى‏شود.

در روز تاسوعا عزاداران با حزن و اندوه فراوان در قالب دسته‏هاى سينه زن، زنجير زن با شكوه فراوانى به سوى امامزاده‏ها و ديگر اماكن مذهبى به حركت درمى‏آيند و تا هنگام ظهر به عزادارى مى‏پردازند.

در روز تاسوعا و عاشورا در استان تهران كمتر كسى در خانه غذا تهيه مى‏كند و بيشتر مردم استان به ويژه شهر تهران ميهمان سفره امام حسين عليه‏السلام هستند.

در شب عاشورا و روز عاشورا مردم در عزاى سالار شهيدان سر از پا نمى‏شناسند و پيرو جوان، كودك و نوجوان و زن و مرد در غم از دست دادن اباعبدالله عليه‏السلام و يارانش بر سر و صورت مى‏زنند.

در شب يازدهم محرم، مراسم شام غريبان در مساجد، حسينيه‏ها و خيابان‏ها برگزار مى‏شود. در حالى كه ديگر شور و هيجان روز قبل به سوز درونى تبديل شده آرام به دسته‏هاى چندى تقسيم شده و با دستانى لرزان در حالى كه شمعى در دست دارند با دست ديگر بر سر مى‏زنند و نوحه حزين «طفل غريبى ز حسين گم شده ساربان؛ قامت زينب ز اَلم خم شده ساربان» را سر مى‏دهند.

معمولاً مراسم عزادارى در استان تا سومين روز شهادت امام عليه‏السلامادامه دارد اما دستجات عزادار در مساجد و حسينيه‏ها به عزادارى مى‏پردازند.

امروزه در استان قمه زنى منسوخ شده است اما برخى از افراد به ويژه آذربايجانيهاى مقيم استان، در نقاط خلوت به قمه‏زنى مى‏پردازند.

از مراكز مهم عزادارى در تهران در نخستين دهه ماه محرم مى‏توان از عزادارى در مرقد امام خمينى(ره)، حسينيه امام خمينى، مرقد حضرت عبدالعظيم در شهررى، مسجد ارك، هيئت رزمندگان مهديه تهران و ... نام برد.

از نكات قابل توجه در عزادارى استان در سالهاى اخير تفكيك بسيارى از اقوام و شهرستان‏ها از يكديگر است تا جايى كه حتى جمعيت اندكى از افراد يك شهرستان يا استان در محله‏اى گرد هم مى‏آيند و اقدام به تأسيس هيئت و حسينيه مستقل مى‏نمايند. همچنين در سالهاى اخير جوانان و نوجوانان هر محله براى خود حسينيه‏اى جديد موقت در نزديكى مساجد درست كرده و بدون داشتن مجلس وعظ و موعظه، فقط به سينه زنى مى‏پردازند.

ماه صفر

در گذشته‏اى نه چندان دور، مراسم عزادارى، در آخرين دهه ماه صفر به صورت روضه‏خوانى و مجالس وعظ و خطابه در اكثر نقاط استان برگزار مى‏شد. اما اكنون بسيار محدودتر از گذشته انجام مى‏پذيرد.

در بيستمين روز ماه صفر، همزمان با اربعين حسينى، دستجات عزادار اعم از زنجيرزن و سينه‏زن همچون روز عاشورا در خيابان‏ها به عزادارى مى‏پردازند.

در روز بيست و هشتم صفر نيز همزمان با رحلت پيامبر عظيم‏الشأن اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم و شهادت امام حسن مجتبى عليه‏السلام دستجات عزادار در امامزاده‏ها، حسينيه‏ها، مساجد و ديگر اماكن مذهبى به عزادارى مى‏پردازند. از نذرهاى عمومى در تهران، پختن شله زرد در صبح روز بيست و هشتم صفر است.

ايام فاطميه

همزمان با ايام شهادت اولين بانوى جهان اسلام حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام، (سيزدهم جمادى‏الاول و سوم جمادى الثانى)، در سالهاى اخير در استان تهران با استقبال عمومى برگزار مى‏شود و در بسيارى از مساجد و حسينيه‏ها به ويژه هيئتهاى عزادار در منازل به مراسم روضه‏خوانى و سينه‏زنى پرداخته مى‏شود.

همه ساله در اين ايام، مراسم باشكوهى در مرقد امام راحل و بيت مقام معظم رهبرى با حضور انبوه مشتاقان عزادار برگزار مى‏شود.

مجالس ترحيم

امروزه به علت ارتباطات گسترده و آميخته شدن اقوام فرهنگ‏ها، آداب رسوم شهرهاى كشور تقريبا به شكل همسانى درآمده است؛ اما هنوز بسيارى از مردم سنن و فرهنگ گذشتگان خود را حفظ كرده‏اند؛ در استان تهران نيز به علت تنوع جمعيتى با فرهنگ مختلف، تفاوتهاى چندى در آداب و رسوم به ويژه مراسم ترحيم ديده مى‏شود.

امروزه در استان تهران با مرگ فردى از اعضاى خانواده، افراد فاميل، دوستان و آشنايان گرد هم مى‏آيند در شهرهاى كوچك و روستاها فرد متوفى را اگر شب هنگام فوت كرده باشد به مسجد محل مى‏برند و پس از مراسم غسل و تكفين، همراه با تشييع عمومى اهال محل به گورستان عمومى حمل مى‏كنند و پس از اقامه نماز ميت كه معمولاً در گورستان انجام مى‏شود، به خاك مى‏سپارند. اما در شهرهاى بزرگ مانند تهران سنت تشييع جنازه رو به فراموشى است و معمولاً پس از غسل، تكفين و نماز بر ميت، در بهشت زهرا، همراه با مشايعت گروهى اندك به خاك سپرده مى‏شود.

پس از دفن فرد متوفى، تشييع كنندگان خانواده عزادار را تا منزل همراهى مى‏كنند و تا هفتمين روز خاك‏سپارى، براى عرض تسليت به خانه فرد متوفى مى‏روند.

مراسم سومين شب درگذشت متوفى در مساجد برگزار مى‏شود در هفتمين شب وفات نيز مراسمى در مسجد محل برگزار مى‏شود. در مجالس ترحيم نخست قارى به قرائت قرآن مى‏پردازد، سپس مداحان به مرثيه سرايى مى‏پردازند. در پايان مجلس روحانى به وعظ و سخنرانى مى‏پردازد و پس از اتمام مراسم ختم، خانواده عزادار همراه با ساير مردم براى فاتحه‏خوانى بر سر مزار متوفى حاضر مى‏شوند معمولاً در سومين و هفتمين روز وفات، عده‏اى را براى صرف غذا به منزل و يا غذاخورى عمومى دعوت مى‏كنند.

در چهلمين روز وفات و همچنين سالگرد فرد متوفى نيز مجلس ترحيم در مسجد محل و يا منزل فرد متوفى برگزار مى‏شود.

امروزه به خاطر فشارهاى اقتصادى و هزينه‏هاى گزاف در برخى از نقاط استان فقط مجلس يادبودى تشكيل مى‏شود و برخى به ويژه شهرنشينان در قسمت‏هاى شمالى و غرب تهران مجالس ختم را به صورت ميهمانى خانوادگى درون آپارتمانهاى خود برگزار مى‏كنند. از مشكلات عديده عزاداران كه در برخى از اوقات خود عزاى تازه‏اى براى خانواده عزادار به ويژه اقشار كم درآمد ايجاد كرده است، رسومات زيادى است كه به خاطر پذيرايى‏هاى روز سوم و هفتم فرد متوفى صورت مى‏پذيرد.

در استان تهران افراد خانواده عزادار تا رسيدن سالگرد در گذشت متوفى، ازدواج نمى‏كنند و معمولاً دختران و همسر متوفى تا يك سال سياه مى‏پوشند. اما مردها پس از گذشت چهلمين روز وفات، به وسيله بزرگ خانواده به سلمانى برده شده و از حالت عزا خارج مى‏شوند. ساير بستگان دور و همسايه‏هاى نزديك قبل از سال متوفى اگر بخواهند مراسم عقد يا عروسى برپا كنند به خانواده متوفى احترام گذاشته و از وى اجازه مى‏گيرند.


منابع