امام‌زاده‌ها و بقاع متبرکه استان بوشهر

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۲۲:۵۱

منابع

مساجد، حسينيه‏ها و تكايا

اماكن مذهبى و ميزان گسترش آنها گواه رشد فرهنگ دينى و مذهبى در يك سرزمين و منطقه است.

مجموع اماكن مذهبى اين استان بر اساس آمار سال 1375 بالغ بر 1423 واحد شامل 829 مسجد، 5 مصلى، 171 زيارتگاه و امام‏زاده، 64 نظرگاه و قدم‏گاه، 23 زيارتگاه بزرگان، 321 حسينيه،3 فاطميه، 2 مهديه، 3 زينبيه و ... بوده است.

مساجد

با توجه به گسترش اسلام در اين سرزمين، از همان آغاز توسط مردم مسلمان بناى مساجد خصوصا مساجد جامع در اين استان نهاده شد كه بعضى از آنها مانند مسجد جامع سيراف تا قرن هفتم هجرى پابرجا بودند و سپس دچار حوادث روزگار شده و ويرانه گشته‏اند.

در حال حاضر مهمترين مساجد اين استان عبارتست از:

مسجد جامع گناوه

اين مسجد يكى از قديمى‏ترين مساجد بندر گناوه است كه از لحاظ فعاليت‏هاى اجتماعى، مذهبى و فرهنگى داراى ويژگى‏هاى خاص خود است. اين مسجد در ميدان امام خمينى(ره) اين شهر واقع است و داراى كتابخانه، سالن اجتماعات، مجموعه تجارى، مجموعه پزشكى، پايگاه مقاومت، كلاس‏هاى آموزشى و شبستان بزرگ است.

مسجد بردستان (بوشهر)

مسجدبردستان ازبناهاى قرن‏هاى اوليه‏اسلامى درميان قبرستان قديمى‏بوشهر واقع‏شده‏است. در درون يكى از اتاق‏هاى مسجد، كتيبه‏اى بر روى چوب وجود دارد كه تاريخ تعمير مسجد را در سال 852 ه .ق نشان مى‏دهد. بنابراين مسجد بردستان پيش از تاريخ 852 ه .ق بنا شده است.

مسجد شيخ سعدون (بوشهر)

مسجد شيخ سعدون كه به مسجد شاه و مسجد كوفى نيز معروف مى‏باشد، در محله‏ى شاه آباد قرار دارد. مراسم سينه زنى و تعزيه‏دارى‏هاى بزرگ در آنجا صورت مى‏گيرد و مؤسس آن شخصى به نام شيخ سعد از اهالى عربستان بوده كه مسجد به نام وى نام‏گذارى شده است.

مسجد فيل (بوشهر)

مسجد فيل به وسيله يك هندى بنا شده است. درباره نام گذارى آن به مسجد فيل چنين آورده شده كه در اين محل فردى هندى فيلى داشته و با آن نمايشهايى مى‏داده است. چون در همان محل اين مسجد را بنا نهاد، به مسجد فيل معروف گرديد.

مسجد شنبدى (بوشهر)

مسجد شنبدى يا مسجد نو مربوط به كازرونيان است كه در محل شنبدى واقع است. اين مسجد داراى تزئينات و كتيبه‏هايى از جنس كاشى مى‏باشد.

مسجد جمعه

اين مسجد در شهر بوشهر در محله دهدشتى قرار داشته كه پيشتر به اهل تسنن تعلق داشته ولى بعدها در اختيار شيعيان اخبارى قرار گرفته است.

مسجد جمعه از لحاظ ساخت بسيار باشكوه و بزرگ بوده و محل و مركز اطلاع رسانى براى همه شهروندان به ويژه طبقه كاسب و بازرگان را داشته است و ظاهرا در گذشته هر تصميمى كه از طرف دولت مركزى و يا كارگزاران حكومتى در مورد بندر گرفته مى‏شده براى آن كه شهروندان را زودتر باخبر سازند موضوع را از طريق همين مسجد به گوش مردم مى‏رسانيده‏اند. ديگر مساجد استان عبارتند از:

1ـ مسجد امير المؤمنين عليه‏السلام بوشهر، سنگه

2ـ مسجد حاج محمد على بوشهر، سنگه

3ـ مسجد آذربايجانى‏ها بوشهر، خ مطهرى

4ـ مسجد امام رضا عليه‏السلام بوشهر، خ والفجر 8، صلح آباد شمالى

5ـ مسجد امام سجاد عليه‏السلام بوشهر، صلح آباد جنوبى

6ـ مسجد النبى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله بوشهر، كوى شكرى

7ـ مسجد خاتم الانبياء صلى‏الله‏عليه‏و‏آله بوشهر، بهشت صادق

8ـ مسجد فاطمه زهرا عليهاالسلام بوشهر، ميدان انقلاب بازار

9ـ مسجد صاحب‏الزمان(عج) بوشهر، خيابان ولى عصر(عج)

10ـ مسجد امام خمينى(ره) ديلم، روبروى دفتر امام جمعه

11ـ مسجد امام سجاد عليه‏السلام ديلم، خ شريعتى

12ـ مسجد النبى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ديلم، پشت جهاد كشاورزى

13ـ مسجد جواد الائمه عليه‏السلام ديلم، خ شريعتى

14ـ مسجد امام حسين عليه‏السلام ديلم، خيابان ساحلى

15ـ مسجد ولى‏عصر(عج) ديلم، كوچه شهيد بازيار

16ـ مسجد تنوب ديلم، منطقه تنوب

17ـ مسجد ابوالفضل عليه‏السلام برازجان، فلكه شهيد گنجى

18ـ مسجد فاطمه زهرا عليهاالسلام برازجان، شهرك گلستان

19ـ مسجد امام حسين عليه‏السلام برازجان، خ شهيد چمران

20ـ مسجد شيخ محمدحسن مجاهد برازجان، خ امام خمينى(ره)

21ـ مسجد چهارده معصوم برازجان، خ 7 تير

22ـ مسجد صاحب الزمان(عج) شهر شبانكاره

23ـ مسجد الاقصى شهر آبپخش

24ـ مسجد ولى‏عصر(عج) گناوه، جنب كارخانه يخ

25ـ مسجد شهدا گناوه، امام‏زاده

26ـ مسجد امام حسين عليه‏السلام گناوه، بابا عليشاه

27ـ مسجد حضرت قائم(عج) گناوه، خ ارشاد

28ـ مسجد حضرت زينب عليهاالسلام گناوه، عبد امام

حسينيه‏ها

براساس نتايج سرشمارى سال 1375 اين استان داراى:

321 حسينيه، 3 فاطميه، 2 مهديه، 3 زينبيه و حيدريه مى‏باشد كه‏اسامى تعدادى از آنها عبارتند از:

1ـ حسينيه معتمدى (گناوه)

اين حسينيه يكى از قديمى‏ترين حسينيه‏هاى اين بندر كهن است، كه داراى ويژگى‏هاى منحصر به فردى است واقع شدن اين مكان مذهبى در بازار اصلى شهر موقعيت ويژه آن را دو چندان كرده است. اكثر مراسم‏هاى مذهبى در اين مكان برگزار مى‏شود. اين حسينيه كه داراى هيئت امناى فعالى است، سال به سال گسترش مى‏يابد و به فعاليت‏هاى خود خصوصا در ايام ماه محرم، صفر و ماه رمضان مى‏افزايد. هيئت عزاداران حسينيه معتمدى چند سالى است كه در اجراى مراسم عاشورا چه در حسينيه و چه در ميدان عمومى شهر بسيار فعال است.

2ـ حسينيه امام‏زاده (گناوه)

اين حسينيه در مجاورت امام‏زاده شاهزاده سليمان قرار دارد كه كما بيش مراسم‏هاى مذهبى به خصوص در ايام ماه محرم و رمضان در آن برگزار مى‏شود.

3ـ حسينيه عبد امام (گناوه)

اين حسينيه بيشتر در ماه‏هاى محرم و صفر فعال است.

4ـ حسينيه سيد بهزاد (گناوه)

اين حسينيه كه يكى از قديمى‏ترين حسينيه‏هاى بندر گناوه است، در محله «سرخور» واقع است و در ايام ماه‏هاى محرم، صفر و رمضان فعال مى‏باشد.

اسامى تعدادى ديگر از حسينيه‏ها عبارت است از:

1ـ حسينيه ابوالفضل عليه‏السلام خارك

2ـ حسينيه ارشاد شهر آبپخش

3ـ حسينيه اعظم ديلم، مركز شهر

4ـ حسينيه بهشت بوشهر، بندرگاه

5ـ حسينيه حضرت رقيه عليهاالسلام ديلم، مركز شهر

6ـ حسينيه حضرت زينب عليهاالسلام شهر دالكى

7ـ حسينيه شهيد مطهرى بوشهر، تنگ زنگنه (سوم)

8ـ حسينيه عاشورى برازجان، خيابان شريعتى

9ـ حسينيه عدالت شهر دالكى، جنب مسجد امام خمينى(ره)

10ـ حسينيه عرب گناوه، جنب پمپ بنزين قديم

11ـ حسينيه فاطمه زهرا عليهاالسلام بوشهر، چهار راه ولى‏عصر، كوى عالى آباد

12ـ حسينيه فلاح زاده خارك

13ـ حسينيه مهاجرين برازجان، محله اسلام آباد

14ـ حسينيه نور المهدى بوشهر، كمپ بلوكى نيروگاه.

امام‏زاده‏ها و بقاع متبركه

بر اساس نتايج آمارى سال 1375، اين استان داراى:

171 زيارتگاه امام‏زاده، 64 نظرگاه و قدمگاه و 23 زيارتگاه ساير بزرگان دين مى‏باشد.

زيارتگاه امام‏زاده سليمان

در كنار جاده گناوه ـ ديلم در محل تل امام‏زاده، مرقد امام‏زاده سليمان بن على واقع شده است. اين امام‏زاده، گنبد عظيم كاشيكارى، با قاعده بزرگ و سطح پلكانى و كاشيكارى به رنگ آبى تيره دارد كه در بعضى نقاط آن كاشى‏هاى زرد و سفيد نيز به كار رفته است.

اين امام‏زاده يك عمارت مستطيل شكل است. گنبد امام‏زاده و محل مقبره و رواق‏هاى متصل به آن در ضلع شرقى عمارت بنا شده‏اند.

تاريخ بناى اين گنبد جديد است و حدود 70 سال برآورد مى‏شود، ولى چهار تاقى‏هاى متصل به در ورودى ظاهرا مدخل معبدى است كه پس از احداث شبستان به عنوان سايبان در ورودى حياط غربى از آن استفاده مى‏شده است.

مردم بر اين اعتقادند صاحب مقبره يعنى سليمان بن على از اولاد حضرت زين العابدين عليه‏السلام است. عظمت گنبد در افق نيلگون بندر گناوه چشمگير است و جلوه خاصى دارد.

امام‏زاده عبدالمهيمن

در شهرستان بوشهر در نزديكى ريشهر قديم، مقبره و زيارتگاهى وجود دارد كه به نام امام‏زاده عبدالمهيمن معروف است. آنچه بر لوحه رواق داخلى امام‏زاده نوشته شده نشان مى‏دهد: امام‏زاده عبدالمهيمن از نوادگان حضرت على عليه‏السلام و سيدى فقيه و پاك سيرت بوده است و در سال 312 ه .ق در بوشهر فوت و مدفون شده است.

بقعه امام‏زاده مير محمّد (محمد حنفيه) اين بقعه در جزيره خارك واقع شده و از يادگارهاى صدر اسلام است. اين بقعه يك گنبد هرمى شكل مضرس و يك گنبد كوچك مدور دارد. درون فضاى آن مزين به كاشيكارى ستاره‏اى و هشت ضلعى عهد مغول است و بر روى كاشى‏هاى آن تاريخ 738 ه .ق قيد شده است. مردم بر اين باورند كه اين بقعه مدفن محمد حنفى فرزند حضرت اميرالمؤمنين عليه‏السلام است. كتيبه‏اى بدين مضمون در آن وجود دارد: «هذه المشهد اميرالمؤمنين محمد بن اميرالمؤمنين على».

امام‏زاده ميرارم

امام‏زاده ميرارم يا «پيرارم» يا «پير چهل گزو» در جنوب شهر خورموج واقع شده است. درون بقعه كه محل مقبره پيل چهل گزو است ضريح و معبرى وجود ندارد. مقبره با سنگ‏هاى قديمى و سخت بنا شده است. مردم خورموج بر اين باورند كه اين مقبره مدفن ميرارم فرزند سام پسر نوح پيامبر است.

آرامگاه سيبويه

اين آرامگاه در ابتداى شاخه ميانى و شمالى دره ليل سيراف واقع شده و عبارت از بناى كوچكى از سنگ و گچ با گنبدى بر فراز آن است. اين قبر، منسوب به سيبويه است.

اما نظر ديگرى نيز هست كه صاحب قبر را «ابو سعيد حسن بن عبدالله النحوى سيرافى» از دانشمندان علم نحو و شارح سيبيويه مى‏دانند.

امام‏زاده‏هاى ديگرى نيز در اين استان وجود دارند كه مورد توجه مردم بومى هستند.

اهم اين امام‏زاده‏ها و بزرگان به قرار ذيل است:

1ـ امام‏زاده جابر شهرستان بوشهر

2ـ امام‏زاده جعفر بخش اهرم

3ـ امام‏زاده جعفر شهرستان بوشهر

4ـ امام‏زاده حسين بخش اهرم

5ـ امام‏زاده حسين شهرستان برازجان

6ـ امام‏زاده خواجه خضر شهرستان بوشهر

7ـ امام‏زاده رضا شهرستان برازجان

8ـ امام‏زاده روسى شهرستان بوشهر

9ـ امام‏زاده سرتل شهرستان بوشهر

10ـ امام‏زاده شاه ابوالقاسم شهرستان برازجان

11ـ امام‏زاده شاهزاده حسين شهرستان بوشهر

12ـ امام‏زاده شاه محمد شهرستان بوشهر

13ـ امام‏زاده عبدالله شهرستان بوشهر

14ـ امام‏زاده قدمگاه شهرستان بوشهر

15ـ امام‏زاده لوالدين شهرستان برازجان

16ـ امام‏زاده محمد باقر شهرستان بوشهر

17ـ امام‏زاده مير شاه محمد شهرستان بوشهر

18ـ امام‏زاده مير علم دار شهرستان بوشهر

19ـ امام‏زاده وزين شهرستان برازجان

20ـ بى‏بى بانو شهرستان برازجان

21ـ حضرت عباس بخش اهرم

22ـ حضرت عباس بخش اهرم

23ـ زاير على بخش اهرم

24ـ زين الشهدا بخش اهرم

25ـ زين على بخش اهرم

26ـ سيد محمد شهرستان برازجان

27ـ سيد نور الدين شهرستان برازجان

28ـ شاهزاده ابراهيم بخش اهرم

29ـ شاهزاده ابراهيم شهرستان برازجان

30ـ شاهزاده محمد شهرستان برازجان

31ـ شيخ سعيد بخش كنگان

32ـ فاضل جمى بخش كنگان

33ـ قدمگاه بخش اهرم

34ـ كمال الدين بخش كنگان

35ـ معجر نما بخش اهرم

36ـ مير احمد بخش اهرم

در استان بوشهر سادات مورد احترام مردم هستند و برخى از آنها داراى احترامى ويژه‏اند و مردم آنان را صاحب كرامت مى‏دانند و در گرفتارى‏ها و شدايد به آنها پناه مى‏برند و پس از مرگشان براى آنان گنبد و بارگاه درست مى‏كنند و مردگان خود را در كنار آنها دفن مى‏كنند و شب‏هاى جمعه به زيارتشان مى‏روند.

اين نوع امام‏زاده‏هاو پيرمرادها در سراسر استان بوشهر پراكنده‏اند كه برخى از آنها عبارت‏اند از:

1ـ آل عصفور بوشهر

2ـ امامى (امام‏زاده‏اى) بوشهر

3ـ حجت بوشهر

4ـ ساجدى برازجان

5ـ شجاع الدين برازجان

6ـ شاه روبندى برازجان

7ـ پور فاطمى كاكى

8ـ بوستانى تنگ ارم

9ـ ركنى خورموج

10ـ باخدا ديلم

11ـ اشرف ديلم

12ـ گمارون گمارون

13ـ مرتضوى سعد آباد

14ـ موسوى منجزى دالكى

اماكن دينى اقليت‏ها

1ـ كليساى مسيح مقدس

اين كليسا در شهر بوشهر قرار دارد و ساختمان آن نمونه بسيار جالبى از فنون معمارى است.